Wat is er aan de hand met de bitcoin? ‘s Werelds meest waardevolle cryptomunt zit in een neerwaartse trend sinds het koersrecord van 126.000 dollar in oktober.
De bitcoin tuimelde deze week kort onder de grens van 100.000 dollar, herstelde naar 103.000, maar blijft gevangen in een dalende trend. De digitale munt zoekt houvast na weken van koersdruk, terwijl beleggers zich afvragen of dit het begin is van een diepere correctie of slechts een adempauze.
Fondsbeheerder Jeroen Blokland, de auteur van De grote herbalancering, ziet de koersdaling vooral als ruis op de achtergrond van een veel groter probleem. Volgens de Nederlander is de kern niet de volatiliteit, maar een fundamenteel onevenwicht tussen de berg aan overheidsschulden en het beperkte aanbod van harde activa zoals goud en bitcoin. “Wereldwijd is er enorm veel schuld en geprint geld, terwijl de hoeveelheid bitcoin en goud beperkt is”, zegt hij. “Dat evenwicht klopt niet.” Hij legt uit waarom hij zowel goud als bitcoin als de logische winnaars van dit monetaire tijdperk beschouwt.
Bitcoin is ruim 20 procent gedaald sinds oktober. Hoe verklaart u die correctie?
JEROEN BLOKLAND. “Als je naar de volatiliteit van bitcoin kijkt, is een daling van 20 procent niet uitzonderlijk. Beleggers vergeten soms dat bitcoin nog altijd een van de meest volatiele activa ter wereld is, met schommelingen van gemiddeld 60 procent per jaar.
“Daarnaast zie je dat grote houders, de zogenoemde whales, opnieuw zijn gaan verkopen. Waarom weten we niet precies, maar het heeft een impact. Als je verschillende beleggingen beheert, stijgt het gewicht van bitcoin vanzelf als die koers piekt. Dan moet je wat verkopen om je risico’s in balans te houden – dat doet een deel van de markt nu ook.
“Tot voor kort werd die verkoopdruk opgevangen door een nieuwe instroom van geld in bitcoin, maar dat effect is stilgevallen. Door de onrust op de financiële markten komt er minder nieuw kapitaal bij, en daardoor komt de prijs onder druk.
“Daarbovenop kwam half oktober nog dat moment waarop Trump plots hogere importheffingen op Chinese goederen aankondigde. Dat veroorzaakte paniek en leidde tot margincalls in de cryptomarkt, waardoor koersen extra hard daalden. Dat heeft beleggers gechoqueerd, en veel partijen zijn sindsdien terughoudender geworden met geleend geld en hefboomposities. ETF’s konden dat niet opvangen. Al die factoren samen hebben de daling versterkt.”
Lees verder onder grafiek
Hoe belangrijk zijn macro-economische factoren zoals de sterke dollar, de hogere rentes en de ruimere liquiditeit nog voor bitcoin? Gaan we naar een nieuwe stierenfase of een berenmarkt?
BLOKLAND. “Wat heet een berenmarkt bij bitcoin? Een daling van 20 procent? Dan hebben we er al tientallen gehad. De vorige werd ook weer snel weggepoetst.
“Op lange termijn zijn de macrofactoren wél belangrijk. Wat de Amerikaanse centrale bank nu doet, is opvallend: ze houdt haar balans bewust groot, zogezegd omdat de financiële sector is gegroeid. Maar in feite wil ze gewoon genoeg geld in omloop houden om schulden en herfinancieringen draaiend te houden. Dat zorgt voor veel liquiditeit in het systeem – en dat is gunstig voor financiële markten, van aandelen tot bitcoin.
“Combineer dat met lagere rentes, en je ziet dat centrale banken vooral bezig zijn met het soepel houden van het financiële systeem, niet met de inflatie. De balans van de Fed bedraagt nu alweer zo’n 22 procent van het Amerikaanse bruto binnenlands product (bbp), bijna evenveel als tijdens de vorige piek in 2015, na de financiële crisis. Dat toont hoe ruim de geldkraan nog altijd openstaat. Zolang dat zo blijft, vloeit er veel kapitaal naar de financiële markten in plaats van naar de reële economie – dus naar aandelen, obligaties en bitcoin, eerder dan naar productie, consumptie of investeringen. Daardoor verwacht ik de komende zes tot twaalf maanden een positief effect voor risicovolle beleggingen, ook voor bitcoin.”
Bijna 60 procent van het rond een koers van 100.000 dollar ingelegde geld zou onder water staan. Maakt dat een nieuwe verkoopgolf waarschijnlijker?
BLOKLAND. “Die cijfers zie ik ook wel eens, maar ik weet niet goed wat ik ermee moet. Beleggers reageren vaak overdreven zodra het over koersen gaat. Traditionele beleggers redeneren: een investering moet winst maken en correct gewaardeerd zijn, dan komt het vanzelf goed. Maar uiteindelijk draait beleggen er gewoon om dat je mikt op een waardestijging. Waarom zou je anders risico nemen?
“Er stappen nu ook nieuwe beleggers in. Of de koers nu op korte of lange termijn beweegt, maakt me niet zoveel uit. Natuurlijk zie ik liever dat het omhooggaat, maar dit hoort er nu eenmaal bij. Dat is de aard van bitcoin.”
Bitcoinreserve
We zijn nu bijna een jaar in Trump 2.0. Heeft zijn deregulering en cryptovriendelijke beleid bitcoin geholpen, of net extra volatiliteit veroorzaakt?
BLOKLAND. “De Verenigde Staten voeren een veel slimmer cryptobeleid dan de Europese Unie. In Europa is het altijd: we snappen het niet, dus we gaan het reguleren en verbieden. In Amerika zeggen ze: we reguleren het ook, maar zó dat we er zelf beter van worden. Kijk naar de Genius Act: bedrijven die stablecoins uitgeven – cryptomunten waarvan de waarde gekoppeld is aan de dollar – mogen groeien, maar ze moeten het geld dat ze ontvangen beleggen in Amerikaanse staatsobligaties. Dat is briljant. Zo creëer je extra vraag naar je eigen staatsobligaties en houd je tegelijk de controle over de geldstromen op de cryptomarkt. Hier zouden we dat tegenhouden, daar gebruiken ze het in hun voordeel. Die Genius Act is gewoon een mooie manier om weer de vraag naar staatsobligaties te doen toenemen. Net zoals kapitaalbuffers of pensioenfondsen die dat verplicht moeten doen.”
‘Speculatie is er altijd. Mensen willen altijd meer verdienen. Maar dat verandert de fundamentele waarde niet’
En die aangekondigde bitcoinreserve, komt die er ooit nog?
BLOKLAND. “Voorlopig niet. Wat je ziet, is dat op federaal niveau gezegd wordt: je mag het doen, maar je mag er geen belastinggeld voor gebruiken. Dus in de praktijk: je mag houden wat je hebt, maar niet actief aankopen met overheidsgeld. Sommige Amerikaanse deelstaten, zoals Texas, willen wel zelf regels maken om dat toe te laten. Een paar staten hebben wetgeving klaarliggen, maar ik weet niet of die al goedgekeurd is. In de praktijk zijn overheden en politici heel terughoudend. Het belangrijkste is dat Amerika zegt: we gaan niet gedwongen verkopen, zoals Duitsland al eens moest doen.
“Maar dat hele momentum rond ‘bitcoinreserves’ bij staten is wat weggeëbd. En terecht: wat is de praktische toepasbaarheid? Staten moeten pensioenen betalen in dollars. Wat heb je aan een bitcoinreserve? Bij bedrijven is dat zinvoller – die kunnen kiezen tussen dollars, euro’s of bitcoin. Bij overheden heeft het vooral symbolische waarde. Ik verwacht daar voor nu weinig van.”
Wereldsysteem uit balans
Bitcoin en goud worden vaak samen genoemd als veilige havens in roerige wateren. Maar ze lijken niet meer gecorreleerd. Of waren ze dat nooit?
BLOKLAND. “Nee, bitcoin en goud bewegen helemaal niet samen – dat is echt een fabeltje. Net zoals het idee dat bitcoin niet losstaat van de Nasdaq. Mensen baseren dat op prijsgrafieken, maar dat is misleidend. Je moet kijken naar rendement. In werkelijkheid bewegen ze vaak juist tegengesteld.
“De laatste tijd valt dat nog sterker op: als goud stijgt, zakt de bitcoin. Omdat de goudprijs zo heftig schommelde, lijkt het alsof beleggers actief heen en weer schakelen tussen goud en bitcoin. Het past ook in het denken van veel mensen: je bent óf voor goud, óf voor bitcoin. Ik geloof in allebei, maar veel beleggers proberen winst te maken door te switchen van het ene naar het andere.
“Daar kwam bij dat de zogenoemde debasement trade plots razend populair werd – beleggen in activa die hun waarde beter behouden als geld aan koopkracht verliest. Zelfs grote zakenbanken begonnen zich ermee te bemoeien. Dat trok de aandacht naar goud, en dat zette bitcoin wat onder druk.
“Veel traditionele beleggers vinden goud ook eenvoudiger uit te leggen: het voelt veiliger, minder riskant. Dat helpt goud, maar werkt nadelig voor bitcoin, dat het afgelopen jaar minder goed presteerde.”
In uw boek noemt u goud, bitcoin en kwaliteitsaandelen een antidotum tegen een door schulden gedreven economie. Maar is het niet paradoxaal dat ook een aanzienlijk deel van de bitcoinmarkt ook draait op schulden en hefboomwerking?
BLOKLAND. “Ja, maar dat geldt overal. Neem goud: ook daar rijst de vraag of de prijs niet wordt gedrukt door de enorme derivatenhandel. En op de aandelenmarkt is het niet anders – op sommige dagen is de handel in Tesla-opties groter dan in alle S&P 500-ETF’s samen.
“Speculatie is er altijd. Mensen willen altijd meer verdienen. Maar dat verandert de fundamentele waarde niet. Als die leverage in elkaar dondert, zal dat tijdelijk de prijs drukken, maar de onderliggende waarde blijft. Dat is ook waarom mijn fonds geen leverage gebruikt. Want als dat systeem ooit wankelt, dan wil je daar niet in meegesleurd worden. Dat zag je ook midden oktober: heel veel mensen met leverageposities in crypto werden gewoon weggevaagd (bij de crash op 11 oktober werd 19 miljard dollar geliquideerd, nvdr.). Jammer, maar ik lig er niet wakker van. Mijn doel is juist om te bewijzen dat bitcoin en goud fundamentele waarde hebben in zo’n door schulden gedreven systeem. Dat is mijn baan.”
Zit de koers vandaag dicht bij wat u de ‘echte waarde’ van bitcoin zou noemen?
BLOKLAND. “Of bitcoin op dit moment goedkoop of duur is? Er bestaan allerlei modellen die dat proberen te berekenen, maar echt precies weet niemand het.
“Waar het voor mij om draait, is dat er wereldwijd enorm veel schuld en geprint geld in omloop is, terwijl de hoeveelheid bitcoin en goud beperkt is. Dat evenwicht klopt niet. Hoe groot bitcoin dan moet worden om dat recht te trekken – vijf keer, tien keer of nog veel meer – dat weet ik niet. Maar het wereldwijde financiële en monetaire systeem zoals het nu bestaat, is uit balans. Die scheefgroei kan zich herstellen doordat bitcoin en goud meer waard worden, of – als je het anders bekijkt – doordat de waarde van euro’s, dollars en yen daalt.”