Beursblog: hoe diep kan deze berenmarkt nog zakken?

Technisch gezien zitten sommigen beurzen al in een berenmarkt. Historisch gezien zitten we nog niet aan de bodem, en kan het al bij al nog meevallen.

De beer en de stier zijn twee iconische beursdieren. Ze staan symbool voor de richting van de beurskoersen. Een berenmarkt gaat neerwaarts, een stierenmarkt opwaarts. Maar vanwaar de keuze voor die dieren?

Gezegde en gedicht

Online circuleren allerhande verklaringen, bijvoorbeeld dat een stier zijn slachtoffer met zijn hoorns de hoogte in slingert en een beer zijn prooi met zijn poot van bovenaf tegen de grond klapt. Een andere uitleg is dat de beer in rustpose neerwaarts kijkt en een stier fier opwaarts. Maar dat blijkt allemaal duimzuigerij te zijn.

De werkelijke oorsprong ligt in een gezegde en een gedicht. De term berenmarkt is gelinkt aan het gezegde ‘het vel van de beer niet verkopen voordat die geschoten is’. De termen ‘berenvel’ en later ‘beer’ werden aan het begin van de achttiende eeuw gebruikt voor beleggers die tijdens de beurscrash van de Zuidzee-zeepbel in 1720 massaal hun aandelen verkochten.

De term stier werd als reactie daarop gemunt door de dichter Alexander Pope, die in een van zijn gedichten over de Zuidzee-crash de stier als tegenbeeld voor die beer gebruikte.

Die taalkundig-historische zijsprong brengt ons tegelijk bij de vraag of we op dit moment in een berenmarkt zitten. Volgens de technische definitie – een daling van 20 procent tegenover een recente koerspiek – zitten sommige indexen daar al.

Berenbarometer nog op rood

De analisten van Goldman Sachs doken ook de geschiedenis in op zoek naar de profielschets van een berenmarkt. Ze ontdekten drie soorten. Een structurele berenmarkt wordt veroorzaakt door een of ander onevenwicht of een zeepbel en wordt gevolgd door een prijzenschok – inflatie of deflatie – en een bankencrisis. De tweede soort is een cyclische berenmarkt, gekenmerkt door stijgende rentes, dalende bedrijfswinsten en een recessie. En tot slot is er de berenmarkt die voortvloeit uit een welbepaalde gebeurtenis – ‘event-driven’ in het Engels – zoals een oorlog, een pandemie of een persconferentie van een nieuwbakken Amerikaanse president.

Volgens hen is de huidige berenmarkt van het laatste type, met het risico dat die vervelt tot een cyclische berenmarkt. Gemiddeld is de daling in die twee types even diep, maar als je naar de duur van de cyclische variant kijkt, hoop je dat het bij dat eerste blijft. Cyclische berenmarkten kwamen de afgelopen 200 jaar het meest voor, ze duren zo’n twee jaar en het duurt nog eens drie jaar vooraleer ze weer op het punt staan vanwaar het allemaal bergaf ging.

Vooral van de structurele berenmarkten moeten beleggers bang zijn. Voorbeelden zijn de financiële crisis van 2008 of die van 1930.

De zakenbank heeft ook een eigen stieren-beren-barometer ontwikkeld en die signaleert momenteel een vrij hoog berenrisico.

Bodem berenhol nog niet in zicht

Typisch aan berenmarkten zijn de tussentijdse koersopstoten, waarbij de beurskoersen ondanks een structureel dalende trend af en toe stevig opveren. Hoewel, als je de gemiddelde stijging bekijkt, word je daar als belegger niet echt warm van. Dat is meer voer voor traders dan voor langetermijnbeleggers.

Verder zien de analisten van Goldman Sachs ook redenen om aan te nemen dat het dal van deze berenmarkt nog niet bereikt is. Een van de voorwaarden voor een structureel herstel richting een nieuwe stierenmarkt is aantrekkelijke waarderingen. Ondanks de knauw die ze gekregen hebben, kunnen we vanuit historisch oogpunt nog niet van koopjes spreken. Zeker niet in de Verenigde Staten, maar ook niet in andere regio’s.

Lagere rentes zijn een andere voorwaarde die het einde van een berenmarkt inluidt, maar ook daar zijn ze, in de VS althans, nog niet aan toe. Daartegenover staat wel dat de schulden van Amerikaanse huishoudens laag genoeg en de bedrijfsbalansen sterk genoeg zijn om het geen al te diepe en langdurige berenmarkt te maken, zeggen de analisten van Goldman Sachs.