De halfgeleiderindustrie draait op volle toeren en de vooruitzichten op de middellange termijn zijn rooskleurig. In een driedelige reeks doen we uit de doeken wat de sector te bieden heeft. Deel 1: wat is een chip en wat doen de grote drie Nederlandse producenten precies?
De honger naar halfgeleiders is groot, wereldwijd worden meer dan duizend miljard chips per jaar geproduceerd. Dat komt overeen met circa 125 geproduceerde chips per persoon op aarde per jaar. Het gaat om allerlei soorten chips. Naast de computerchips voor berekeningen zijn er onder meer chips voor draadloze communicatie, chips om zaken op te meten en geheugenchips om data op te slaan.
De markt voor chips groeit de jongste jaren gestaag en die trend wordt verwacht de komende jaren door te zetten. Menig onderzoeksbureau rekent op een verdubbeling van de omvang van de chipmarkt van circa 600 miljard dollar in 2024 naar ten minste 1.200 miljard dollar tegen het einde van dit decennium.
Allerlei toepassingen
In veel verschillende goederen zitten tegenwoordig chips en het aantal per product neemt alleen maar toe. De auto van de toekomst, die volledig elektrisch en waarschijnlijk autonoom zal kunnen rijden, stuwt de vraag naar chips. Ook het aantal slimme apparaten die met het internet zijn verbonden, zal stevig blijven groeien. Daarnaast wordt steeds meer gebruikgemaakt van clouddiensten. Datacenters die vol zitten met chips, schieten daardoor als paddenstoelen uit de grond.
En dan hebben we het nog niet gehad over smartphones, militaire toepassingen, energie-efficiëntie, de gezondheidszorg, cyberbeveiliging en ontwikkelingen in artificiële intelligentie (AI). Uit alle hoeken zal de vraag naar steeds geavanceerdere chips toenemen.
Wat is een chip?
Op een printplaat bevinden zich kleine zwarte metalen doosjes . In zo’n doosje treffen we kleine blinkende plaatjes die zijn gemaakt van silicium. Dat zijn de chips. Zo’n schijfje ziet er flinterdun uit en is vaak niet groter dan de nagel van een pink. De silicium schijf wordt in de halfgeleiderindustrie de wafer genoemd.
Zoomen we in op de chip, dan zien we een enorm aantal transistoren. Dat zijn heel kleine schakelaartjes met twee standen: aan en uit. De smartphone begrijpt die standen als een nul en een één. Grofweg zouden we vervolgens kunnen stellen dat hoe meer transistoren een chip bevat, des te sneller die werkt. Om meer transistoren op een chip te krijgen worden ze steeds kleiner. Op chips die even groot zijn als een vingertop zitten al miljarden transistoren. De allerkleinste transistor is ongeveer drie nanometer breed. Ter vergelijking: de diameter van een hoofdhaar is meer dan 30.000 nanometer.
Uit alle hoeken zal de vraag naar steeds geavanceerdere chips toenemen.
Chipproductie
De productie van een chip begint met een wafer. Dat is een dunne schijf waar de chip bovenop wordt gemaakt. De silicium wafers staan bekend als halfgeleiders. De elektrische eigenschappen ervan kunnen worden beïnvloed. De wafer kan stroom vervoeren, maar ook tegenhouden. Dat is ideaal voor een transistor die continu aan- en uitgezet dient te worden.
Silicium is een van de meest voorkomende grondstoffen op aarde. Het zit bijvoorbeeld in zand. Om een wafer te maken wordt een bepaald soort zand heel grondig gezuiverd, gesmolten en daarna gekristalliseerd tot een grote cilinder. Die cilinder wordt in dunne plakjes gesneden, en dat zijn de wafers. De wafers hebben verschillende maten, maar de meeste hebben een diameter van 30 centimeter.
Op één wafer worden heel veel chips tegelijkertijd gemaakt. Hoeveel het er zijn, hangt af van het type chip. De chips in een iPhone zijn ongeveer 90 vierkante millimeter. Daarvan passen er honderden op één wafer. Maar de allergrootste chips, zoals de AI-chips van Nvidia, kunnen wel tot tien keer groter zijn dan de chips in een iPhone. Een wafer bestaat dan uit circa zestig chips. Wanneer de wafer klaar is, dan begint het echte proces. In de fabrieken van pakweg TSMC en SMIC worden de chips laagje voor laagje opgebouwd.
Grofweg kan er een onderscheid worden gemaakt tussen de chipmachinefabrikanten, chipproductiebedrijven en chipontwerpbedrijven. Chipmachinefabrikanten leveren gespecialiseerde machines die onmisbaar zijn in het productieproces van chips. Chipontwerpbedrijven produceren zelf geen chips, maar laten die door externe partijen produceren. Ook bedrijven als Intel, Samsung en Micron zijn actief in de sector. Dat zijn spelers die zowel de ontwikkeling als de productie van chips voor hun rekening nemen.
Nederland kent maar liefst drie bekende chipproducenten.
ASML: bijna monopolist
Patronen projecteren op wafers (lithografie) is het domein van ASML. Analisten noemen het de belangrijkste stap in het productieproces van een geavanceerde chip. De onderneming uit Veldhoven heeft dankzij haar sterke productaanbod een marktaandeel van meer dan 90 procent in de lithografie. Voor de meest geavanceerd EUV-machines ligt het marktaandeel op 100 procent. Door de complexiteit van de machines en het uitgebreide onderliggende ecosysteem van meer dan 5.000 toeleveranciers is de kans op concurrentie zeer klein.
De belangrijkste klanten van ASML zijn de chipfabrikanten TSMC, Samsung, Intel, Micron en SK Hynix. Gezien de groeivooruitzichten van de sector en de middellange termijndoelstelling van ASML lijkt een omzet van 55 miljard euro tegen 2030 niet onmogelijk, met een brutomarge hoger dan 50 procent. Indien ASML in de tussentijd gestaag doorgaat met de inkoop van eigen aandelen, dan ligt een winst per aandeel van boven 50 euro misschien wel in het verschiet.
Het aandeel is de voorbije maanden fors hersteld van 600 tot 900 euro zonder noemenswaardige verhogingen van de winstverwachtingen. Tegen 35 keer de verwachte winst voor 2026 vinden we het aandeel voorlopig te pittig gewaardeerd voor een koopadvies. We blijven bij ‘houden’ en wachten op een tussentijdse terugval alvorens het aandeel op te pikken.
ASMI: adviesverlaging
ASM International (ASMI) maakt net als ASML machines om chips mee te produceren, maar in plaats van patronen te projecteren op wafers gaat het om depositiemachines. Dat is een stap eerder in het productieproces. Met depositie kunnen dunne laagjes materiaal aangebracht worden op de wafer, waarbij elke laag een bouwsteen vormt voor de uiteindelijke chipstructuur. ASMI heeft een marktaandeel van meer dan 50 procent in Atomic Layer Deposition (ALD). Dankzij de flinterdunne laagjes die met de machines van ASMI kunnen worden aangebracht, kunnen de transistoren op een chip kleiner worden gemaakt. Concurrenten zijn Applied Materials en Lam Research.
Het management van ASMI ziet in lijn met sectorgenoten de toekomst rooskleurig in. Tegen 2030 mikt het op een omzet van minstens 5,7 miljard euro. Dat betekent een gemiddelde groei van minstens 12 procent per jaar. De brutomarge dient uit te komen tussen 47 en 51 procent.
Het advies voor ASMI hadden we deze zomer opgetrokken tot ‘koopwaardig’, nadat een zwak tweede kwartaal het aandeel 20 procent lager had gestuurd. Dat koersverlies is weer volledig goedgemaakt. Vandaar dat we vanuit het standpunt van een voorzichtige belegger het advies naar ‘houden’ verlagen.
Besi: nieuwe, kansrijke techniek
In tegenstelling tot ASML en ASMI, die actief zijn aan de voorzijde van het productieproces van de chips, is Besi als chipmachinefabrikant actief in de backend. Simpel gezegd gaat het om het verpakken van de chips. Van de nieuwe techniek ‘hybrid bonding’, waarmee chips verticaal aan elkaar worden gekoppeld, wordt veel verwacht. De onderneming mikt binnen vijf jaar op een omzet van 1,6 tot 1,9 miljard euro. De brutomarge dient 64 tot 68 procent te bedragen. Dit jaar zal de omzet naar verwachting rond 585 miljoen uitkomen.
Een verdrievoudiging van zowel de omzet als de winst kan het aandeel, ondanks de recente opmars, nog flink hoger sturen. Besi is goed gepositioneerd om te profiteren van onder andere de investeringsplannen van OpenAI en de AI-revolutie die in volle gang is. Mocht de onderneming haar doelen weten te bereiken tegen 2030, dan ligt een winst per aandeel van circa 9 euro in het verschiet. Dat betekent dat dit aandeel relatief gezien het meeste potentieel heeft. Wij zijn enthousiast over de beleggingskansen op termijn voor Besi. Elke noemenswaardige terugval biedt een koopkans.
