Wat is actief en passief beleggen? En wat moet u kiezen?

Beginnende beleggers staan meteen voor de keuze: passief of actief beleggen. Maak ik zelf keuzes door individuele aandelen te kopen (actief)? Of maak ik het me gemakkelijk en koop ik enkel indextrackers of ETF’s (passief of hangmatbeleggen)?

Passief beleggen is in elk geval goedkoper en de prestatie is moeilijk te verslaan. Vandaag houdt die aanpak nieuwe risico’s in: de concentratie op één markt en in enkele aandelen.

In 1976 lanceerde John Bogle, de oprichter van de vermogensbeheerder Vanguard, het eerste indexfonds gericht op particuliere beleggers, een strategie die perfect aansloot bij zijn wens om eenvoudige, goedkope en efficiënte beleggingsoplossingen aan te bieden.

Een halve eeuw na de oprichting beheert Vanguard meer dan 10.000 miljard dollar, voornamelijk in passief beheer. Volgens gegevens van Bloomberg zijn 50 procent van de aandelenfondsen en bijna 40 procent van de obligatiefondsen indexproducten. En de trend blijft nog groeien.

Wat verklaart de razendsnelle opkomst van passief beleggen? Vooral de prestaties, erkent Bertrand Veraghaenne, managing partner bij Whitestone. “Vrijwel alle studies tonen aan dat passief beheer historisch bekeken een beter rendement heeft behaald. Dat is vooral een gevolg van de impact van de beheerskosten. Die kosten, die nodig zijn om de beheer- en analyseteams te vergoeden, wegen onvermijdelijk op de prestaties.”

Etienne de Callataÿ, de hoofdeconoom bij Orcadia AM, is het daarmee eens: “Een gemiddelde vermogensbeheerder zal geld verliezen, omdat het rendement dat hij haalt in vergelijking met de indexen de hogere kosten niet compenseert. Die laatste bedragen ongeveer 1 procent per jaar voor een beleggingsfonds, maar kunnen op verschillende niveaus oplopen, zoals voor dakfondsen.

Passief en actief beleggen

Volgens Morningstar slaagde slechts één op de drie actieve beheerders er in 2023 in beter te presteren dan zijn benchmark. Hoewel dat een redelijke kans op succes lijkt, verhult het een veel complexere realiteit: de echte uitdaging is die outperformance te herhalen.

Slechts 38 procent van de actieve professionele beleggers verslaat de markt. Dat is minder dan één op de twee. Slechts 15 procent slaagt daar twee jaar op rij in en minder dan 1 procent vijf jaar op rij. Beter doen is dus meer een kwestie van geluk dan van kunde.

Betekent dit dat het tijd is om uw posities in actief beheerde fondsen te verkopen en uw contract voor discretionair beheer te beëindigen? Die beslissing zou overhaast zijn. Actief beheer behoudt bepaalde voordelen, in het bijzonder de mogelijkheid om een beleggingsportefeuille nauwkeuriger af te stemmen. Die aanpak is echter alleen echt toegankelijk voor beleggers met een aanzienlijk kapitaal.

Bovendien “biedt actief beheer een onschatbare flexibiliteit om de structuur van een portefeuille aan te passen aan veranderende economische of financiële omstandigheden”, voegt Etienne de Callataÿ eraan toe. Hij illustreert zijn punt met een voorbeeld: “Stel dat je belegd hebt in een index die veel bedrijven bevat die gevoelig zijn voor renteschommelingen, zoals Elia of de gereglementeerde vastgoedvennootschappen (gvv’s) die noteren op Euronext Brussel. Jarenlang hebben die beleggingen goed gepresteerd. Maar als je in 2022 niet had gereageerd op de stijgende inflatie en de ommekeer van de rentetarieven, zou je aanzienlijke verliezen hebben geleden.”

Magnificent Seven

Deze voorbeelden benadrukken ook het vitale belang van de keuze van de benchmarkindex bij passief beheer. Een van de populairste indexen, vooral in Europa, is de MSCI World, een wereldwijde index die 23 ontwikkelde markten op vier continenten en bijna 1.400 bedrijven omvat. Maar Amerikaanse aandelen maken nu 74 procent van de MSCI World uit, een onevenredig gewicht in vergelijking met de reële economie van de Verenigde Staten, die 27 procent van het wereldwijde bruto binnenlands product uitmaakt.

Die dominantie van Amerikaanse groeiaandelen wordt versterkt door het succes van de S&P 500-indexproducten, die eind 2023 meer dan 10 biljoen dollar bedroegen. Aangezien de Magnificent Seven meer dan een derde van die vlaggenschipindex van Wall Street voor hun rekening nemen, concentreren die indexproducten alleen al ongeveer 3.400 miljard dollar aan beleggingen in die technologiereuzen.

“Hoe meer kapitaal er naar de grote indexfondsen vloeit, hoe meer dat het overwicht van Amerikaanse en groeiaandelen nog versterkt”, merkt Bertrand Veraghaenne op. Daarbij vergeten beleggers dat alles in de financiële wereld cyclisch is. Ze houden er geen rekening mee dat de Amerikaanse economie het moeilijk kan krijgen, omdat ze de verkiezing van Donald Trump hebben verwelkomd zonder te denken aan de risico’s die zijn beleid met zich mee kan brengen.” Dat kan gaan om een verslechtering van de overheidsfinanciën of om een handelsoorlog die uiteindelijk de handel zou verlammen.

Efficiënte markten

De veronderstelling dat de markten efficiënt zijn, is de basis voor de rechtvaardiging van de outperformance van passief beleggen. Volgens die theorie zou het een illusie zijn een beter rendement dan het gemiddelde te verwachten, aangezien elk actief altijd correct gewaardeerd zou zijn – noch ondergewaardeerd, noch overgewaardeerd.

Het moet echter gezegd dat de huidige waarderingsverschillen moeilijk te verdedigen lijken. In de Verenigde Staten bereiken de waarderingsmultiples duizelingwekkende hoogten. De gemiddelde waardering op Wall Street is 21,6 keer de verwachte winst voor de komende twaalf maanden, een recordniveau in de afgelopen twee decennia. Die overwaardering van de Amerikaanse markt heeft een onevenredig effect op de wereldwijde gemiddelden, terwijl de multiples van de Europese, Aziatische en opkomende markten dicht bij hun historische mediaan noteren.

Bij past een strategie toe die actief en passief beleggen combineert. “Onze portefeuilles zijn ontworpen als een evenwichtige mix van de twee benaderingen. Ten eerste hebben we een solide basis die in grote lijnen de belangrijkste wereldwijde aandelenmarktindices weerspiegelt.”

Etienne de Callataÿ onderschat passief beheer echter niet. “De meerderheid van de Belgische beleggers zou waarschijnlijk veel betere resultaten kunnen halen door te kiezen voor een eenvoudige index-ETF, aangezien veel fondsbeheerders systematisch waarde vernietigen.”