Valuta in 2017: rand gaat moeilijk jaar tegemoet

De Zuid-Afrikaanse rand staat sinds begin dit jaar op flinke winst tegenover de euro, met dank aan de hogere rente. Maar de Zuid-Afrikaanse economie zit in slechte papieren.

De economische groei in Zuid-Afrika zit sinds de crash van de grondstoffenprijzen in het slop. De OESO verwacht dit jaar een groei van amper 0,4 procent, na nog 1,6 procent in 2014 en 1,3 procent in 2015. De opleving in het tweede kwartaal – het gevolg van het herstel van de mijnbouwexport – bleek een kort leven beschoren: in het derde kwartaal kwam de groei uit op 0,2 procent op jaarbasis. De landbouw lijdt onder een ernstige droogte, en de bedrijfsinvesteringen krimpen of stagneren nu al zes kwartalen op een rij. Economische hervormingen blijven uit door de aanhoudende politieke turbulentie. Door de lage groei blijft de werkloosheid torenhoog (27%).

Desondanks staat de Zuid-Afrikaanse rand dit jaar op een winst van 15 procent tegenover de euro, met dank aan de terugkeer van de appetijt van beleggers voor de groeilanden en de hogere rente op obligaties in rand. De Zuid-Afrikaanse centrale bank heeft haar kortetermijnrente begin dit jaar in twee stappen opgetrokken van 6,25 naar 7 procent in een poging de hoge inflatie – momenteel boven 6 procent – te bestrijden.

Na de verkiezing van Donald Trump tot president van de Verenigde Staten moest de rand een deel van zijn winst tegenover de dollar weer afstaan. Beleggers vrezen dat het beleid van Trump de rente in de Verenigde Staten sneller zal doen stijgen, wat druk zou zetten op de munten van de groeilanden.

De economische perspectieven voor 2017

De OESO verwacht een herstel van de groei naar 1,1 procent in 2017, met dank aan het recente herstel van de grondstoffenprijzen. Maar de belangrijkste bepalende factor voor de groei is het vertrouwen van investeerders in de Zuid-Afrikaanse economie. Dat zal enkel terugkeren als de politieke instabiliteit in de regering-Zuma én de ANC-partij verdwijnt.

Door die instabiliteit dreigt het land zijn BBB–kredietrating te verliezen en de kredietwaardigheid van zijn overheidsobligaties tot de junkstatus gereduceerd te zien. Het verlies van zijn kredietrating zou de rand op zijn minst een nieuwe klap geven, maar het kan ook buitenlands kapitaal wegjagen en zo een nieuwe recessie veroorzaken.

De verwachtingen voor de rand

Voor een speculatieve hoogrenderende munt als de rand hangt veel af van de risicoappetijt van beleggers. Die kan negatief worden beïnvloed door bijvoorbeeld het verlies van de BBB–kredietrating of een sneller rentestijging in de Verenigde Staten dan verwacht. Zelfs een hard brexitscenario in Europa – met alle economische gevolgen van dien – kan beleggers wegjagen uit risicovolle munten. Ook de aanhoudende politieke crisis zal blijven wegen op de rand.

Bepalend voor de Zuid-Afrikaanse munt wordt ook de evolutie van de inflatie. Als de droogte ophoudt en de voedselprijzen zakken, zou de Afrikaanse centrale bank haar rente kunnen laten zakken om de economie zuurstof te geven.