Overweegt u een AI- of uranium-ETF? Let op voor de valkuilen van thematrackers

Beleggen in grote trends via thematische ETF’s wint aan populariteit, maar de aanpak vraagt meer timing en inzicht dan veel beleggers beseffen.

Thema-ETF’s zijn populairder dan ooit. Voor elk verhaal bestaat vandaag wel een tracker: van defensie tot water, van blockchain tot ruimtevaart. Voor beleggers lijkt het een ideale combinatie: een aantrekkelijk toekomstverhaal verpakt in een gespreid indexfonds. Maar veel van die fondsen liften vooral mee op hypes en worden pas gelanceerd als het grootste rendement al geboekt is. Toch bieden ze in sommige gevallen kansen – voor beleggers die weten wat ze doen.

Tim Nijsmans en Yoran Brondsema, de auteurs van De hangmatbelegger, pleiten voor een eenvoudige en passieve beleggingsaanpak in wereldtrackers met een brede spreiding en lage kosten. Toch merken ze dat zelfs hun doelgroep almaar vaker vragen stelt over thematische ETF’s, zoals die rond defensie. “We willen graag ‘iets’ doen”, zegt Nijsmans, verwijzend naar de geopolitieke situatie en de defensiehype. “Maar wie thematisch belegt, is eigenlijk actief bezig. Je moet erin stappen vóór de hype en eruit wanneer iedereen er nog in gelooft. Dat lukt maar weinigen.” 

“Beleggers stellen nu vaker de vraag of het wel gezond is dat 60 procent van de wereldindex in de Verenigde Staten zit”, merkt Brondsema op. Ook de uitsluiting van controversiële sectoren, zoals wapens, doen nieuwe twijfels rijzen onder passieve beleggers.

Efficiëntie van de markt

Vanuit uw optiek zijn thema-ETF’s eerder een valkuil?

TIM NIJSMANS. “We begrijpen de aantrekkingskracht van thematisch beleggen. Als je voortdurend hoort over oorlogen en defensiecontracten, lijkt het logisch daarin te beleggen. Of als je overal kunstmatige intelligentie ziet opduiken, voelt het goed aan een AI-ETF te kopen. Als adviseur en voormalig private banker weet ik dat klanten snel geneigd zijn in te stappen wanneer iets ‘goed aanvoelt’. Maar dat is net het probleem: wat goed aanvoelt, is niet noodzakelijk een verstandige belegging. Als een ETF rond een bepaald thema wordt gelanceerd, is de hype vaak al voorbij. Dat staat haaks op de visie van een hangmatbelegger, die net géén keuzes maakt of het beter denkt te weten dan de markt.”

YORAN BRONDSEMA. “Het gaat vaak om kleine indexen met minder bedrijven. Veel van die aandelen zijn moeilijker verhandelbaar, wat leidt tot hogere kosten. Bovendien maken beleggers vaak de denkfout dat ze een kans hebben ontdekt – bijvoorbeeld dat de uraniumprijs gaat stijgen – maar vergeten ze dat die verwachtingen al in de koersen zijn verrekend. De markt is efficiënt. Als veel mensen iets verwachten, zie je dat terug in de prijzen. En als de koersen stijgen terwijl de bedrijfswinsten dat niet doen, daalt het verwachte rendement.”

Investeren in trends zet beleggers op pad naar een grillig traject.

NIJSMANS. “Drie of vier jaar geleden was duurzaamheid het dominante verhaal op de markten. ESG, maatschappelijk verantwoord beleggen, was dé stijl van het moment. Een fonds met defensie- of wapenbedrijven past niet in een klassiek ESG-kader.

“Vandaag zijn we die duurzaamheidsreflex weer grotendeels vergeten. Plots is er veel aandacht voor energie, defensie, olie, gas, uranium, zelfs kernwapens. Maar dat zegt inderdaad vooral veel over hoe modegevoelig de beleggingswereld is. Het dominante verhaal van vandaag bepaalt waar het geld naartoe gaat. En wie weet, als er over een jaar of twee een bestand komt in een groot conflict, kan het sentiment weer helemaal draaien. Dan komt duurzaamheid plots opnieuw op de voorgrond en verdwijnen de defensiefondsen weer naar de achtergrond.

“Die cycli zijn moeilijk te voorspellen, maar wel belangrijk om in het achterhoofd te houden. Want de meeste beleggers stappen net in op het moment dat een thema volop in de belangstelling staat – en dus mogelijk al grotendeels is ingeprijsd.”

Een ander vaak gehoord bezwaar vanuit het kamp van de passieve beleggers: thema-ETF’s zijn eigenlijk een vermomde vorm van stockpicking. 

NIJSMANS. “Inderdaad. Je kiest een groep aandelen op basis van een populair verhaal. Dat wil niet zeggen dat het thema geen toekomst heeft – maar de markt heeft dat al lang ingecalculeerd. AI- en defensieaandelen zijn vaak al sterk gestegen op het moment dat de gemiddelde belegger instapt. Dat is exact waarom passief beleggen op lange termijn werkt: markten zijn over het algemeen efficiënt. De koersen weerspiegelen al veel van de verwachtingen. Het idee dat je zomaar kunt profiteren van geopolitieke trends is te simplistisch.”

Het grote voordeel van passief beleggen: je hoeft niets te doen, het systeem past zichzelf aan

Yoran Brondsema

Co-auteur ‘De hangmatbelegger’ en medeoprichter fintech-start-up

Plaats in portefeuille

Zijn er dan geen thema’s waarvoor een ETF wel zinvol kan zijn? 

NIJSMANS. “Vanuit assetallocatie (het proces waarbij je je beleggingen verdeelt over verschillende activacategorieën, nvdr) kun je iets doen met goud-ETF’s. Die zijn fysiek gedekt en goedkoop. De total expense ratio (TER) van sommige producten van iShares of Invesco bedraagt slechts 0,12 procent. Dat kan een verzekering zijn tegen inflatie of geldontwaarding. Maar als je naar uranium of één specifieke grondstof gaat, zit je vaak met een duurder product.

“Belangrijk ook: veel grondstoffen-ETF’s zijn synthetisch. Ze bevatten geen echte grondstoffen, maar derivaten zoals futures. Die contracten moeten om de zoveel tijd worden doorgerold, en dat kost geld. Op termijn kan dat een groot deel van je rendement wegvreten. Bovendien zijn ETF’s die beleggen in mijnbedrijven, zoals uranium- of goudmijnen, iets helemaal anders dan trackers die de grondstof zelf schaduwen. Mijnbouwbedrijven hebben te maken met lonen, stakingen en energieprijzen. De goudprijs kan stijgen, maar het goudmijnaandeel daalt dan toch.”

Wat als iemand bewust wil investeren in een thema waarin hij gelooft – zoals water als schaars goed of kernenergie als de toekomst van koolstofvrije energie?

NIJSMANS. “Dat is een interessante vraag. Dat hoeft niet verkeerd te zijn, maar dan doe je het niet vanuit een puur financieel motief. Je zegt dan: ‘Ik geloof in de heropleving van kernenergie en daarom wil ik mijn geld daarin steken.’ Dat is iets anders dan zeggen: ‘Ik verwacht op basis van rationele analyse een goed rendement.’

“In dat soort gevallen zit je dicht tegen een vorm van idealistisch beleggen aan, bijna alsof je geld inzet voor een goed doel. En dat gebeurt vaker dan je denkt. Neem bijvoorbeeld water-ETF’s: veel mensen kopen die omdat ze denken te investeren in schone of toegankelijke watervoorziening. Maar als je kijkt naar de inhoud van zo’n ETF, vind je vaak bedrijven als Geberit, een producent van sanitaire installaties, of grote industriële spelers. Je bezit dus geen water, je bezit bedrijven die er zijdelings mee te maken hebben.

“Banken spelen daar gretig op in. Ze lanceren themafondsen omdat er vraag naar is. Willen beleggers een uraniumfonds, dan maken ze dat. Is er vraag naar een waterfonds, dan komt er een waterfonds. Maar dat wil niet zeggen dat de bank er inhoudelijk of strategisch achter staat. Het zijn commerciële instellingen die producten aanbieden waar vraag naar is. Thematische producten verkopen goed, en dat is het enige wat telt. Vanuit het standpunt van een passieve langetermijnbelegger, met lage kosten als prioriteit, zijn dat meestal niet de meest geschikte instrumenten.”

Zijn er situaties waarin thematische ETF’s toch een plaats kunnen hebben in een portefeuille?

NIJSMANS. “Als je denkt dat je een ETF over twintig jaar nog steeds in portefeuille wil houden – en hij dan nog altijd zinvol is – dan kun je overwegen die op te nemen. Maar meestal zijn thematische ETF’s geen langetermijnproducten. Ze zijn leuk, ze spreken tot de verbeelding, maar zijn moeilijk vol te houden. En als je ze koopt, zorg dan dat je op tijd uitstapt. De meeste thema’s zijn tijdelijk. Thematisch beleggen is eigenlijk actief beleggen in een passieve verpakking.”

BRONDSEMA. “Ze hebben een plaats indien ze een klein deel van je portefeuille beslaan. Als je 80 à 90 procent passief belegt, kun je een beperkt deel – zeg 10 procent – gebruiken voor meer uitgesproken posities of bets. Dat kan als je toch iets actiever bezig wilt zijn, maar dan zonder grote schade als het misloopt. In dat geval kan een thematische ETF nuttig zijn.”

NIJSMANS. “Je kernportefeuille bestaat dan uit breed gespreide, goedkope ETF’s die je nooit aanraakt: aandelen, obligaties, eventueel een beetje goud. En in een kleine satellietportefeuille kun je dan ruimte maken voor ideeën: een individueel aandeel, een sector-ETF of een thema. Maar wees realistisch: spring vroeg op een thema, en stap op tijd weer uit. Dat vraagt kennis, timing en discipline – en dat is moeilijk.”

Lees verder onder link

Automatisch geherbalanceerd

Sinds het aantreden van de Amerikaanse president Donald Trump presteren Europese waardeaandelen beter dan Amerikaanse groeiaandelen. Moet een passieve belegger zich daar zorgen over maken of actie ondernemen?

BRONDSEMA. “In feite wordt daar al op ingespeeld. Omdat we via marktkapitalisatie beleggen, wordt er automatisch geherbalanceerd. Grote technologieaandelen, die gezakt zijn, krijgen vanzelf minder gewicht. Aandelen die gestegen zijn – bijvoorbeeld Europese waardeaandelen – krijgen meer gewicht. Dat is het grote voordeel van passief beleggen: je hoeft niets te doen, het systeem past zichzelf aan.”

Equal weight ETF’s – waarbij elk aandeel even zwaar weegt – winnen ook aan belangstelling. Zijn die nuttiger dan klassieke marktgewogen trackers?

NIJSMANS. “Dat is wat technischer. Equal weight ETF’s kunnen in bepaalde periodes goed presteren, vooral wanneer waardeaandelen (value) en kleine aandelen (smallcaps) het goed doen. Equal weight vermindert de weging van reuzenaandelen zoals Apple of Nvidia, en vergroot die van kleinere, goedkopere aandelen.

“Maar het nadeel is dat je voortdurend je winnaars verkoopt en je verliezers bijkoopt. Dat druist in tegen de klassieke beurswijsheid ‘cut your losses and let your profits run’. Een klassieke marktgewogen ETF houdt de winnaars juist bij, wat op lange termijn meestal rendeert. Equal weight werkt dus enkel in specifieke marktomstandigheden. Voor een buy-and-holdbelegger is het minder interessant.”

BRONDSEMA. “Equal weight ETF’s geven kleinere bedrijven meer gewicht, maar daardoor krijgen ook zwakkere bedrijven meer gewicht dan ze verdienen. Dat werkt in beide richtingen. Daarom geef ik de voorkeur aan gewoon de markt volgen op basis van marktkapitalisatie. Dat is wat de markt zegt. We weten het niet beter dan de markt. Equal weight kan goed uitpakken in bepaalde periodes, maar dat is moeilijk te voorspellen.”

Lees ook: