Updates over derivaten (deel 1)

Investeren in volatiliteit via VIX-futures of trackers is in de eerste plaats een instrument om het risico van een brede portefeuille af te dekken.

In IB34B bekeken we de situatie op de markt van arabicakoffie, nadat de prijs deze zomer was teruggevallen naar het laagste peil sinds begin 2014. De prijsevolutie bij koffie is traditioneel erg volatiel. Dat was ook in de daaropvolgende maanden het geval. Koffie beweegt in een vrij nauwe bandbreedte van 120 tot 140 dollarcent per pond. Momenteel bevindt de prijs zich weer aan de onderkant van die prijsvork. Fundamenteel is er op korte termijn nog steeds een overaanbod. Door de aanhoudend zwakke Braziliaanse real komt ook de dollarprijs onder druk en zijn er nog steeds speculatieve verkopen.

Op iets langere termijn is de ongerustheid over de kwaliteit en de omvang van de komende Braziliaanse oogst nog steeds niet weggeëbd. Verder moeten we ook een slag om de arm houden wat het El Niño-weerfenomeen betreft. Dat kan mogelijk een impact hebben op de oogsten, zowel in Midden- en Zuid-Amerika als in Azië. Beide trackers, de iPath Bloomberg Coffee ETN en de iPath Pure Beta Coffee ETN van uitgever Barclays, noteren zo goed als ongewijzigd in dollar (USD). Omgerekend in EUR is er wel een klein positief rendement. Begin september piekte de EUR-USD-verhouding nog op 1,16. Na een wilde rit zakte die eerst naar 1,05 om nu rond 1,09 à 1,1 te stabiliseren.

Wie tussentijds nog geen winst nam toen de koffieprijs boven 140 dollarcent steeg, mag deze trackers in portefeuille houden. Op korte termijn zijn fors opwaartse prijsbewegingen onwaarschijnlijk, maar ook het neerwaartse risico is beperkt.

Suiker

De suikerprijs leek de eerste jaarhelft in vrije val en bodemde in augustus onder 11 dollarcent per pond, het laagste niveau in zeven jaar. De timing van ons longscenario bleek uitstekend. De suikerprijs steeg van 11,5 dollarcent per pond eind augustus naar bijna 16 dollarcent begin deze maand. Onder invloed van de scherpe daling van de olieprijs, waardoor ook ethanol (op basis van suiker) goedkoper werd, moest suiker de voorbije week weer wat terrein inleveren. Na vier surplusjaren zit er weer een deficit aan te komen op de mondiale suikermarkt. Voor het oogstjaar 2016-2017 (oktober tot september) wordt een deficit van 7,8 miljoen ton voorspeld. In Brazilië, de grootste producent, loopt de oogst vertraging op door het natte weer in de gebieden waar suiker wordt verbouwd. Daarnaast zal ook het suikergehalte in de ruwe suiker lager liggen.

De meest eenvoudige tracker (iPath Bloomberg Suger ETN), die de prijsevolutie van slechts één termijncontract volgt, presteerde het best met een rendement van bijna 25% in USD. De rendementen van de meer geavanceerde trackers die de investering spreiden over verschillende termijncontracten (Pure Beta Sugar ETN en het Teucrium Sugar Fund) liggen daar enkele procenten onder.

Na de recente terugval is een positie in suiker nog altijd verantwoord.

Volatiliteit

In IB36B en 37B bekeken we een aantal mogelijkheden om in te spelen op de op dat moment sterk verhoogde volatiliteit. Na een lange periode van erg lage volatiliteit op de Amerikaanse aandelenmarkten schoot de VIX-index eind augustus ineens voorbij 53 punten. De VIX meet de 30-daagse impliciete volatiliteit van de opties op aandelen uit de S&P 500-beursindex en is dus representatief voor de brede aandelenmarkt. Die wordt berekend op basis van de prijzen van call- en putopties die noteren op de Chicago Board of Options Exchange (CBOE).

Na een reeks ontgoochelende macro-economische cijfers kregen beleggers ineens hoogtevrees. De hoge VIX was echter maar een kort leven beschoren. Eind september volgde nog een nieuwe opleving, maar sinds half oktober stabiliseerde de volatiliteitsindex weer op 15. De jongste weken gaat hij opnieuw de hoogte in, nu de nervositeit op de markten toeneemt in aanloop naar de monetaire vergadering van de Federal Reserve. Eerder deze week steeg de VIX weer richting 25.

De besproken VIX-trackers werden onderverdeeld in de eenvoudige varianten die zich beperken tot het volgen van een index en de meer geavanceerde varianten waarbij de allocatie van de geïnvesteerde middelen dynamisch gebeurt. De iPath S&P500 VIX Short Term Futures ETN (VXX) en de Proshares VIX Short Term futures ETN (VIXY) volgen beide de evolutie van dezelfde index, S&P500 VIX Short Term Futures-index. In de praktijk gaat het om VIX-termijncontracten op één maand en op twee maanden. Beide trackers kijken na drie maanden tegen een verlies van ongeveer 20% aan. In EUR ligt dat verlies lager.

Bij de geavanceerde trackers is het een ander verhaal. Die verdelen de middelen onder beheer tussen VIX-futures, aandelen en cash naargelang de evolutie van de VIX en de beurskoersen. Bij een stijgende volatiliteit wordt een hoger gewicht toebedeeld aan VIX futures. Daalt de volatiliteit, dan zal de aandelencomponent hoger worden. Het cashgedeelte is bedoeld als buffer. Dat deze strategie wel degelijk werkt, bewijst de BarclaysS&P500 Veqtor ETN. Die noteert in USD enkele procenten hoger dan drie maanden geleden. In EUR is het rendement dan nog iets hoger.

Investeren in volatiliteit, hetzij direct via VIX-futures of indirect via trackers, moet in de eerste plaats worden gezien als een instrument om het risico van een brede portefeuille af te dekken en niet als op zichzelf staande kortetermijnbelegging.