Platina op een dieptepunt

De platinaprijs is voor het eerst in vijf jaar gezakt onder 1200 USD.

Platina is de voorbije maanden samen met de andere edelmetalen onderuitgegaan. In juli kostte een troy ounce platina nog meer dan 1500 USD, het hoogste niveau in tien maanden. De Zuid-Afrikaanse mijnbouwsector had er dan net een lange staking van vijf maanden op zitten, waarbij vooral enkele grote platinamijnen werden getroffen. Zuid-Afrika is de grootste aanbieder van het edelmetaal, met een aandeel van bijna 80% in de mondiale productie. Onzekerheid over de toekomstige bevoorrading deed de prijzen toenemen. Het derde kwartaal was een stuk minder goed met een verlies van 12%. Eerder deze maand dook de platinaprijs voor het eerst in meer dan vijf jaar onder de grens van 1200 USD.

In 2014 zal de vraag naar platina voor het derde jaar op rij het aanbod overstijgen. Door het effect van de staking in Zuid-Afrika eerder dit jaar zal het primaire deficit (het aanbod uit mijnproductie min de vraag) zelfs oplopen tot 1,8 miljoen troy ounce. Ook voor volgend jaar wordt nog op een tekort gerekend, maar dat zou met ongeveer 400.000 troy ounce een stuk lager uitkomen.

Hoge voorraden

Er zijn meerdere oorzaken waarom de prijs zich, ondanks de deficitaire vraag- en aanbodsituatie, toch in een dalende trend bevindt. Zo hebben de tekorten op zich weinig gevolgen vanwege de hoge voorraden. De beschikbare bovengrondse platinavoorraad wordt op 5 miljoen troy ounce geschat. Daarnaast neemt ook het aandeel van gerecycleerd platina uit katalysatoren een hoger aandeel in het totale aanbod in. Van fysieke schaarste is dus geen sprake.

Verder drukken ook de lagere groeiverwachtingen in China en Europa op de prijs. Europa is de grootste afnemer voor platina dat gebruikt wordt in katalysatoren van, vooral, dieselmotoren. Na een korte opleving in de eerste jaarhelft is de groei van de Europese autoverkopen opnieuw ineengestort. Ook de Japanse automarkt is vorige maand gekrompen. De investeerders laten het de jongste maanden eveneens afweten. De hoeveelheid platina onder beheer van de trackers die in het metaal investeren, daalde eerder deze maand naar 84 ton, het laagste cijfer sinds mei. Ten slotte zorgt ook de duurdere dollar voor tegenwind.

Oververkocht

Toch is platina op korte termijn technisch oververkocht. De voorbije tien jaar bedroeg de gemiddelde verhouding tussen platina en goud 1,45. Op dit moment bedraagt deze ratio amper 1,02. Platina is dus relatief goedkoop ten opzichte van goud en we kunnen het metaal al moeilijk duur noemen. Net zoals bij goud komt de prijs ook stilaan in de buurt van de productiekosten. Dat heeft onder meer als gevolg dat investeringen in extra aanbod zullen worden uitgesteld. Daarnaast blijft platina kwetsbaar voor een aanbodschok, gezien de sterke geografische concentratie van de productie.

Beleggers die via hefboomproducten in platina willen investeren, hebben keuze te over. ABN Amro Markets biedt twee turbo’s long aan met een hefboom van 5,4 en 8,5. Bij ING bestaat het aanbod uit vier sprinters long met hefbomen tussen 3 en 7,4. De grootste keuze is er bij BNP Paribas Markets, dat onlangs de activiteiten van RBS Markets heeft overgenomen (die echter wel de uitgever blijft), met zes turbo’s long, waarbij de hefboom tussen 2,3 en 7,4 ligt.

Merk op dat bij hefboomproducten op edelmetalen de onderliggende waarde geen termijncontract is, maar dat de spotprice als referentie wordt genomen. Daarmee verschillen de edelmetalen van de meeste andere grondstoffen. Platina noteert net als goud, zilver en palladium de klok rond, waardoor het dus kan gebeuren dat het stoplossniveau aangetikt wordt buiten de Euronext-handelsuren van de hefboomproducten. Dat is niet echt een nadeel tegenover de andere grondstoffen, want ook de handelsuren van termijncontracten overlappen niet helemaal met die van Euronext. Beleggers moeten wel rekening houden met het valutarisico, want platina noteert in USD en de hefboomproducten in EUR.

Drie scenario’s

We stellen drie scenario’s voor, met een laag, gemiddeld en hoog risiconiveau.

Platina Turbo Long (laag risico)

Isin-code: NL0006520447

Munt: EUR

Financieringsniveau: 707,7

Referentieprijs: 1249

Stoploss: 744

Hefboom: 2,29

Koers: 4,26/4,30

Deze turbo long van BNP Paribas Markets (http://www.bnpparibasmarkets.nl) is de meest defensieve in het gamma, met een verschil van bijna 67% tussen de huidige platinaprijs en de stoploss. Gezien het geringe risico, is ook de hefboom niet zo groot.

Platina Sprinter long (gemiddeld risico)

Isin-code: NL0009905256

Munt: EUR

Financieringsniveau: 897,95

Referentieprijs: 1249

Stoploss: 965

Hefboom: 3,5

Koers: 2,79/2,83

Bij deze sprinter van ING is er een verschil van 29% tussen de stoploss en de referentieprijs. Dit is lager dan in het vorige voorbeeld, maar in principe wel nog veilig genoeg om zonder veel verlies uit te stappen, als het met de platinaprijs toch verder de verkeerde richting zou uitgaan.

Platina Turbo Long (hoog risico)

Isin-code: NL0009947613

Munt: EUR

Financieringsniveau: 1104,06

Referentieprijs: 1249

Stoploss: 1160

Hefboom: 8,52

Koers: 1,16/1,19

Deze turbo long van ABN Amro Markets is de meest risicovolle uit het gamma, met een hefboom van ruim 8,5. Keerzijde van de medaille is dat de platinaprijs amper iets meer dan 7% boven het stoplossniveau noteert.

Er bestaan ook verschillende trackers om zonder hefboom in platina te investeren. Daarbij is er een onderscheid tussen producten die een index volgen die de evolutie van de platinaprijs schaduwt en de zogenoemde fysieke trackers, die een deelbewijs in fysiek platina vertegenwoordigen. In dit laatste geval kunnen deze deelbewijzen echter niet worden omgeruild in het fysiek metaal. Veruit de grootste en meest liquide platina tracker is de Physical Platinum ETF van uitgever ETF Securities, die sinds januari 2010 noteert op NYSE Arca, met als tickersymbool PPLT. Dat is een fysieke tracker die op 13 oktober 534454 troy ounce platina vertegenwoordigde. De jaarlijkse beheersvergoeding van PPLT bedraagt 0,6% op jaarbasis en de tracker verloor 8% sinds de start van 2014.