Niet alle geld is geld

Economen uit verschillende landen stellen voor om het baar geld af te schaffen en uitsluitend met elektronisch geld (dus geld op zichtrekeningen) te handelen. Tot op heden heeft geen enkel land het zover gedreven. Gelukkig maar.

De Griekse crisis heeft nog eens bewezen dat er verschillende soorten geld bestaan. In economische kringen wordt bijzonder omslachtig met het begrip geld omgesprongen. Voor iedereen bestaat geld uit muntstukken en bankbriefjes, maar ook uit tegoeden op bankrekeningen.

Van M0 tot M4

Monetaire autoriteiten verdelen het geld in verschillende categorieën. De aggregaten worden aangeduid met M, voor ‘monetaire massa’. In sommige landen vertegenwoordigt M0 de pasmunten en bankbriefjes. M1 omvat M0 en alle bankrekeningen die onmiddellijk beschikbaar zijn, meestal de zichtrekeningen maar ook de zogenoemde NOW-accounts, zichtrekeningen die zelf interest opleveren. M2 omvat M1 plus alles wat binnen de dertig dagen beschikbaar kan worden gesteld. De meeste deposito’s en spaarrekeningen, net als kortetermijnrekeningen horen daarbij, maar ook alles wat binnen de dertig dagen betaalbaar wordt gesteld. M3 bestaat uit M2 plus alles wat binnen het jaar beschikbaar wordt. In sommige landen hanteren ze nog een M4, dat M3 omvat plus alles wat na een jaar vervalt, zoals obligaties.

Die classificatie, hoewel analytisch zinvol ze ook is, is niettemin vertekend. Ze telt zaken op die eigenlijk niets met elkaar te maken hebben en elkaar vaak overlappen. Geld is datgene dat u kunt omruilen tegen goederen of diensten. Een bankrekening is dus geen geld: u kunt uw bankrekening niet omruilen tegen goederen of diensten. U moet eerst een overschrijving doen, dus het geld van uw bankrekening afhalen om het te kunnen overmaken aan de begunstigde.

100.000 EUR

Economen uit verschillende landen stellen voor om het baar geld (M0) af te schaffen en uitsluitend met elektronisch geld (dus geld op zichtrekeningen) te handelen. Tot op heden heeft geen enkel land het zover gedreven. Gelukkig maar. Zodra u geld op een zichtrekening stort, verandert het van statuut. Het is geen geld meer, maar een vordering op de bank of de financiële instelling bij wie het gestort werd. Zij alleen gaat de impliciete verbintenis aan om uw tegoed weer in geld om te zetten als u erom vraagt. U hebt nooit de garantie dat uw instelling in staat is uw tegoed terug te bezorgen. De Europese instanties beweren dat u geen risico loopt, aangezien ze elk tegoed tot 100.000 EUR waarborgen. Dat betekent wel dat alles wat boven die limiet uitsteekt niet gewaarborgd is.

Particulieren moeten beseffen dat, zodra baar geld op een rekening gestort wordt, dat geld niet alleen in een vordering op de bank verandert, maar ook wordt omgetoverd in een krediet. Als de bank niet voldoende baar geld in kas heeft, wordt ze verplicht een beroep te doen op haar centrale bank. Ze krijgt van deze laatste aanvullende liquiditeiten als ze gepaste panden kan verschaffen. Het geleverde geld is dus een krediet geworden, dat de bank ooit zal moeten terugbetalen. Door panden af te staan, loopt de bank bovendien het risico dat haar solvabiliteit wordt aangetast. Wat dus als een extern probleem ontstond zoals in Griekenland, ontwikkelt zich dan tot een intern probleem voor de bank. Centrale banken creëren alleen geld in ruil voor effecten. Als gevolg van die ruiloperatie is al het geld dat door de centrale bank wordt uitgegeven, eigenlijk krediet. Het absurde in dat systeem is dat men iets in pand moet kunnen geven alvorens men geld kan verkrijgen.

Zodra het geld op rekening staat, kan de betrokken instelling uit eigen beweging of door toedoen van een hogere instantie de beschikbaarheid ervan beperken. Het geld op de rekening verliest dan onmiddellijk zijn neutrale statuut. Cyprus ondervond dat twee jaar geleden, toen niemand vrij over zijn tegoeden kon beschikken. Een euro op een rekening in Cyprus was dus minder vlot beschikbaar dan een euro elders. Griekenland zit vandaag in dezelfde situatie.

Baar versus elektronisch geld

Voor wie het gevoel heeft dat er iets misloopt met de euro of met het bankwezen, is het raadzaam zo spoedig mogelijk al zijn beschikbare tegoeden van de banken weg te halen, om zeker te zijn dat hij over zijn eigen geld, dat noodzakelijke ruilmiddel, kan blijven beschikken. Alleen baar geld – muntstukken en bankbriefjes dus – is echt geld. Al het overige bestaat uit vorderingen en hun beschikbaarheid hangt af van de goede wil van de beheerder ervan. Aandelen of obligaties die behoren tot M3 of M4, naargelang het geval, en dus worden beschouwd als geld, zijn dat natuurlijk niet. Het zijn allemaal vorderingen die men in geld kan laten omzetten. Dat beseft iedereen. Wel, hetzelfde geldt voor zichtrekeningen, maar daarbij staat niemand stil.

De dag dat een overheid het tastbare geld uitsluit en alle betalingen uitsluitend via elektronisch geld wil opdringen, moet u zich afvragen of het geld in omloop nog gezond is, of het bankwezen of de staatsfinanciën nog betrouwbaar zijn. Want zodra het geld zuiver elektronisch wordt, heeft niemand nog vat op zijn eigen geld. In de Verenigde Staten zijn er al enkele grootbanken die weigeren nog met baar geld te werken. U kunt er niet langer baar geld storten, noch afhalen.