Chaotische week

De activiteit op de kapitaalmarkt werd enorm gedrukt door de vele onzekerheden.

Obligaties

De voorbije week verliep chaotisch. De aankondiging van een referendum door de Griekse eerste minister Alexis Tsipras viel bijzonder slecht bij de schuldeisers en leidde tot het opschorten van de gesprekken tot na de volksraadpleging. Iedereen schoof de schuld naar de tegenstander door, zodat de oplossing van het conflict verder af is dan voorheen. Zo staat op de officiële website van de Europese Commissie te lezen dat Griekenland een primair budgettair overschot (dus voor interestbetalingen) van 4% vanaf 2019 moet halen, en dat gedurende een dertigtal jaren. Er is geen sprake van enige schuldherschikking en zeker niet van een kwijtschelding.

Verschillende belangen

Het Internationaal Monetair Fonds (IMF), dat als eerste erkende dat de financiële toestand van Griekenland onhoudbaar was en een herschikking zich opdrong, wees zijn eigen stelling in de loop van de maand juni af. De Europese Centrale Bank (ECB) sloot van meet af aan de toegang tot haar algemene faciliteiten af ten behoeve van de Griekse banken om ze, willens nillens, gedeeltelijk toe te staan om de euro en het bankwezen niet in gevaar te brengen, maar zonder enige engagement ten aanzien van het Griekse volk. De Europese instanties die het derde lid van de trojka vormen, schuilden permanent achter een van de twee andere leden om geen tegemoetkoming te moeten dulden.

Elke vertegenwoordiger van een land verdedigt zijn land. Wat de ene bereid was toe te staan, werd onmiddellijk door een andere afgeketst. Nochtans weet iedereen dat Griekenland onmogelijk zijn verplichtingen kan nakomen en zeker nooit bijkomende bezuinigingen kan overleven. Het aanvankelijke pragmatisme van de regering Tsipras maakte snel plaats voor zuiver politiek gekwebbel zonder enige visie noch betekenis. De Europese leiders en Griekenland hebben zo vijf maanden verkwist en de toekomst van de Europese Unie in gevaar gebracht.

Iedereen verliest

De uitslag van de volksraadpleging doet er eigenlijk niet zo veel toe. Iedereen verliest, de Grieken, maar ook de Europese Unie. Zo zal de Unie de kredieten nooit tegen haar eigen voorwaarden kunnen terugvorderen. Er staat meer dan 240 miljard euro (EUR) op het spel. We mogen bovendien niet vergeten dat instanties zoals de ministerraad, de eurogroep of elke Europese top bevolkt is met regeringsafgevaardigden die in hun eigen land vaak totaal andere standpunten verdedigen dan op een bijeenkomst van ambtgenoten.

De directieraad van de ECB is het gevaar ondertussen gewaar. Om het hoofd te bieden aan zeer woelige marktontwikkelingen de komende weken, heeft ze haar lijst van effecten die ze in het kader van haar monetaire expansie aanvaardt flink verruimd. Tot op heden kwamen alleen staatspapier (behalve Griekse natuurlijk), effecten door financiële activa gedekt en bankleningen in aanmerking. Nu behoren leningen van nutsbedrijven ook tot de erkende effecten. Zo kan de ECB stukken op de secundaire markt opkopen van ENEL, de Italiaanse energieleverancier, SNAM, de Italiaanse maatschappij belast met de gasinfrastructuur, of Terna, de Italiaanse elektriciteitsleverancier. Op die manier hoopt de ECB elke renteopstoot in Italië en elders te kunnen tegenwerken.

Terreinverlies EUR

Duidelijk is dat de ECB alles in werking zal stellen om de euro zo veel mogelijk te stabiliseren en de renteschalen zo stabiel mogelijk te handhaven. Elke besmetting moet tot elke prijs worden vermeden. De EUR verloor niettemin terrein tegenover alle gevestigde munten, maar minder dan gevreesd. Dit was vooral te danken aan de onverwachte tussenkomst van de Zwitserse centrale bank. Die deed er alles aan om te vermijden dat de frank (CHF) te fors zou versterken. Ze slaagde daar voorlopig in: de CHF verloor 0,2%. Tegenover de dollar (USD) gaf de EUR 1% prijs en 1,6% tegenover de yen (JPY). De Oost-Europese munten bezweken. Hun toekomst hangt bijna volledig van de eurozone af. De verliezen schommelden tussen 0,5 en 1%. Elders verzwakten de Australische dollar (AUD) en zijn Nieuw-Zeelandse naamgenoot (NZD) wegens de teleurstellende invoer van hun producten door China. De kans neemt toe dat beide centrale banken hun beleid versoepelen om hun conjunctuur te steunen. Wat een snel herstel van beide munten verkleint.

Veiligheid eerst

Op het rentefront zag de toestand er verward uit. De schalen daalden overal met enkele basispunten. Investeerders verkozen het veilige boven wat ze als onveilig beschouwden. Soeverein papier van goede kwaliteit trok aan, uitgezonderd dat op lange termijn. Nu de ECB obligaties van Europese nutsbedrijven mag kopen, verdapperden al hun stukken op de kapitaalmarkt. Het Griekse papier stortte in nadat het ratingagentschap Moody’s de rating van het land verlaagde tot Caa3. De leningen van de Griekse banken verloren meer dan 20%. De stukken van Griekse bedrijven, daarentegen, beperkten het verlies tot 10% gemiddeld.

De activiteit op de kapitaalmarkt bleef aan de lage kant. Er heerst te veel onzekerheden om te weten hoe het verder zal lopen. De vrees bestaat dat de centrale banken niet in staat zullen zijn om een paniekgolf tegen te gaan. Wat de uitkomst van het referendum ook is, het financiële landschap zal er totaal anders uitzien vanaf deze week, niet alleen in de eurozone, maar elders eveneens. Het bankwezen is nu eenmaal geglobaliseerd. Iedereen beïnvloedt dus iedereen.

Vervroegd zomerreces

In zulke omstandigheden was het niet verwonderlijk dat de primaire zo goed als stilviel. De enige stukken die uitkwamen, lagen al dagen in de pijplijn en richtten zich hoofdzakelijk tot een bepaald publiek. Ze zijn zelden bestemd voor de particuliere belegger. Alle nieuwe leningen opgesomd in de tabel zijn klein van omvang en dragen allemaal een vervroegde terugbetalingsclausule, toepasbaar vanaf volgend jaar. Hun rendement is ondermaats en hun coupures zijn te omvangrijk voor de kleine belegger. Het zomerreces dat normaal midden juli van start gaat, is nu al begonnen, als gevolg van de politieke omstandigheden.