Duurzaam bouwen focust vooral op energiebesparing. Maar er staat een bredere milieubenadering in de steigers. Eén zaak staat vast: bouwen zal er niet goedkoper op worden.
De bouw- en vastgoedsector speelt een sleutelrol in de aanpak van de klimaatverandering. Dat is de hoofdboodschap van het in juni gepubliceerde rapport Climate Change: Implications for Buildings. Met enkele spectaculaire getallen wordt die boodschap kracht bij gezet. Bijvoorbeeld over het aandeel van gebouwen in het wereldwijde energie-eindgebruik: 32 procent. En 19 procent van alle broeikasgasemissies komt op het conto van gebouwen. Als we op die weg voortgaan, kan het energiegebruik in gebouwen wereldwijd verdubbelen of verdrievoudigen. De auteurs van het rapport pleiten dan ook voor een radicale verandering in de bouwsector. Het ontwerp, de bouw en het gebruik van gebouwen moeten anders.
Volgens de professoren Karen Allacker en Frank De Troyer, beiden verbonden aan het departement architectuur van de KU Leuven, is er behoefte aan een grondige update van de visie op duurzaam bouwen. “De focus ligt sterk op energie, CO2-emissies en de gebruiksfase”, zegt Karen Allacker. “CO2-uitstoot is een belangrijk milieuprobleem, maar het is maar een van de vele. Het is hoog tijd om veel breder te kijken.”
De bijzondere aandacht voor energiezuinig bouwen en wonen zit ook vervat in de Europese regelgeving en afgeleide nationale en regionale normen, met het E-peil als bekende maatstaf. Maar Allacker en De Troyer stellen dat de shift naar een holistischer benadering al in de steigers staat. In de plaats van het E-peil zou dan een duurzaamheidspeil, het D-peil, het hele scala van milieu-effecten omvatten.
“Het besef groeit dat we naar de volledige levensduur van een gebouw in al zijn facetten moeten kijken”, stelt Frank De Troyer. “Dat begint bij de ontginning van de materialen en gaat via de productie in de fabriek, het transport naar de werf en de bouw naar de lange gebruiksperiode van het gebouw om te eindigen met de afbraak en de verwerking van de afgebroken materialen. Naar al die stappen moet je met dezelfde bril kijken: wat zijn de effecten op het landgebruik, de uitstoot van broeikasgassen, de verzuring enzovoort? Je moet dat D-peil wel afwegen tegen de kwaliteiten en de gewenste prestaties.”
Kostprijs
De bouwsector in ons land heeft zich verzoend met de strenge energieprestatienormen, maar hij heeft ook altijd gewezen op het effect van de maatregelen op de kostprijs. Een ongewenst neveneffect is dat nieuwbouw – vooral in de woningbouw – daardoor deels uit de markt wordt geprijsd, want bestaand vastgoed en renovatieprojecten ontsnappen in grote mate aan de strenge normen. De sector zit dan ook niet te wachten op nieuwe maatregelen die bouwen duurder maken.
“We moeten daar niet flauw over doen, het gaat geld kosten”, reageert Frank De Troyer. “Als we vinden dat milieubescherming belangrijk is, dan moeten zowel producenten als consumenten bereid zijn daar serieuze inspanningen voor te doen. We zullen ons leefpatroon grondig moeten veranderen. Het lijkt me wel logisch dat de overheid mechanismen voor sociale correctie inbouwt, en voorziet in begeleidingsmaatregelen voor sectoren die herstructureren omwille van het milieu.”
En wat met de prijskloof tussen nieuwbouw en herverkoop? De Troyer wijst op een corrigerend mechanisme. “Als je de milieukosten verrekent in de energieprijs, dan worden mensen die in een slecht geïsoleerde woning wonen, meteen gestraft.” “Dat moedigt ook meteen aan te investeren in isolatie”, vult aan Allacker aan. “Het basisidee achter de verrekening van de verborgen kosten is dat je tot een gedragswijzing komt via het prijsmechanisme. Maar je laat mensen wel vrij hun eigen keuzes te maken. Als leven in het groen voor mij belangrijk is, dan kan ik dat, maar het heeft wel een prijs. Als we de opbrengsten dan echt gebruiken voor milieu-investeringen is zo’n individuele keuze geen probleem.” (LV)
Het volledige artikel over duurzaam bouwen leest u deze week in Trends.
