Waar haalt Islamitische Staat zijn geld vandaan?

Volgens de Amerikaanse terrorisme-experte Louise Shelley gaat de terreurorganisatie Islamitische Staat (IS) te werk als een alledaags misdaadsyndicaat waarin het geldgewin de ideologie naar het tweede plan verwijst.

Laten we het even niet hebben over de slachtoffers. Wat kost een terreuraanslag de terroristen eigenlijk?

Louise Shelley: “Op het eerste gezicht minder dan je zou denken. Wapens in handen krijgen of een kleine groep terroristen opleiden is niet buitensporig duur. Neem bijvoorbeeld 9/11: de kostprijs daarvan wordt geschat op amper 500.000 dollar. Maar dat is, denk ik, de verkeerde benadering voor een berekening. De fundamentele vraag is: wat is de kostprijs om een terroristische organisatie in stand te houden? Je hebt een geweldige logistiek nodig, je moet alle strijders gemotiveerd houden, je moet zorg dragen voor de families van de terroristen die gedood worden enzovoort. Daarvoor zijn vele miljoenen nodig.”

In uw nieuwe boek Dirty Entanglements: Corruption, Crime and Terrorism schrijft u dat elk terroristisch succesverhaal begint zoals de oprichting van een succesvolle onderneming: met het bijeenbrengen van startkapitaal. In het geval van Al Qaeda kwam het geld uit het vermogen van Osama bin Laden. Waar haalde Islamitische Staat het geld vandaan?

Louise Shelley “Uit twee bronnen. De voorlopers van IS kregen donaties van de Golfstaten, maar nu krijgt de organisatie nieuwe, kleinere schenkingen uit vele hoeken. De smokkelroutes die nu worden gebruikt, werden al in de periode na de invasie aangewend om op een beperkt niveau sigaretten en pornografie te smokkelen.”

Pornografie?

Louise Shelley “Ja, ik was ook verwonderd dat er zo’n handeltje omging in de gebieden die nu door IS worden gecontroleerd. Op dit ogenblik wordt IS gefinancierd met de handel in olie, maar ook met heel wat andere activiteiten. Het is een gediversifieerde criminele organisatie.”

Over welke activiteiten hebt u het dan?

Louise Shelley “De handel in geroofde kunst uit de bezette gebieden bijvoorbeeld. Die wordt verkocht via eBay, op kunstbeurzen of in de betere antiekzaken in Europa. Maar dat brengt niet echt veel geld op omdat die markt beperkt is. IS belast de handel, verdient geld met de paspoorten die door buitenlandse strijders worden verkocht, verkoopt mobiele telefoons, handelt in illegale sigaretten en laat zich in met kidnapping en mensensmokkel. En natuurlijk ook wapenhandel. Andere terreurgroepen verdienen geld met de verkoop van namaak-cd’s en -dvd’s. Illegale dierenhandel en drugs brengen ook veel geld op voor terroristische groepen.”

Hoe worden de handelsroutes voor de illegale operaties gebruikt?

Louise Shelley: “Ze maken gewoon gebruik van de traditionele handelsrelaties. De contacten tussen Irak, Syrië of Turkije zijn honderden tot duizenden jaren oud. Ze waren doorheen de geschiedenis onderdeel van gemeenschappelijke rijken. De corruptie van ambtenaren maakt het mogelijk de grenzen over te komen.”

Wil dat zeggen dat terreurorganisaties van bij het begin gerelateerd zijn aan de georganiseerde misdaad?

Louise Shelley: “Ik zou niet zeggen dat ze gerelateerd zijn aan de georganiseerde misdaad. Ze nemen deel aan de georganiseerde misdaad. Soms besteden terreurorganisaties criminele activiteiten uit aan de georganiseerde misdaad, soms houden ze die binnenshuis. In het laatste geval kopen ze ambtenaren om en voeren ze de operaties zelf uit. Ze gebruiken corruptie zoals een georganiseerde misdaadgroep dat zou doen. IS kwam na de invasie tot stand in de Iraakse gevangenissen, die een fundamentele rol speelden in de opbouw van de relaties tussen de terroristen en de gecriminaliseerde Baathisten van het Saddam Hoesseinregime.

Dat klinkt allemaal eerder als een onderneming dan als een kalifaat.

Louise Shelley: “Ja, dat klopt. De groep wordt gemanaged als een normale onderneming. Bij IS, en ook andere terreurgroepen, wordt een degelijke boekhouding gevoerd. De inkomsten uit verschillende bronnen worden nauwkeurig bijgehouden en verrekend met de uitgaven voor lonen, steekpenningen en wapens. Terreur is ook een business – en een goede.”

Der Spiegel