‘Gratis digitale bankdiensten zijn op termijn ondenkbaar’

De inkomsten diversifiëren, de kosten verminderen en inspelen op de digitalisering. Langs deze drie strategische assen zal het toekomstige zakenmodel van banken en verzekeraars worden ontwikkeld, zo bleek op de Trends Summer University 2015.

Sinds 2008 zit de financiële sector in de hoek waar de klappen vallen. Na het uitbreken van de financiële crisis volgden lange jaren van herstructureringen en afslankingen. Bovendien werden de banken onderworpen aan een pak nieuwe regels en heffingen.

“De Belgische grootbanken halveerden tussen 2007 en 2014 hun balans en installeerden allemaal een nieuw management”, analyseerde Marc Raisière, de CEO van Belfius, de toestand van de financiële sector in België. “De bankbelastingen werden in dezelfde periode met een factor acht vermenigvuldigd tot circa 1,3 miljard euro.” Raisière was de keynotespeaker op de Trends Summer University die begin juli in Knokke plaatsvond.

En business as usual wordt het niet meer, aldus Raisière. Er staan al nieuwe uitdagingen voor de deur. De voornaamste is de lage rente en vooral de vlakke rentecurve. Die vormt een structureel probleem voor de rendabiliteit van zowel banken als verzekeraars. Raisière, die jarenlang in de verzekeringssector werkte en sinds 2013 aan het hoofd van Belfius Bank staat, kent de problematiek van beide beroepen.

Herbeleggingsrisico

“In verzekeringen houdt de lage rente een herbeleggingsrisico in. Overheidsobligaties, veruit het belangrijkste actief op de balans van een verzekeraar, moeten in de huidige rente-omgeving tegen een veel lager rendement herbelegd worden. Dat kan ervoor zorgen dat bepaalde verzekeraars het moeilijk krijgen hun toekomstige verplichtingen af te dekken. Verzekeraars met een goed balansbeheer, die ervoor zorgen dat de looptijd van hun activa en passiva perfect op elkaar afgestemd zijn, zitten safe. Maar niet elke verzekeraar heeft dat perfecte plaatje. De problemen van Ethias met zijn First-rekening zijn bekend, het zou me niet verbazen als er nog maatschappijen volgen.”

Bovendien zorgt de lage rente ervoor dat de zogenaamde tak21-producten (individuele levensverzekeringen met een gegarandeerde rente) nagenoeg onverkoopbaar geworden zijn, dixit Raisière: “Er is niet alleen het lage rendement dat de klanten weghoudt. Ook de premietaks van 2 procent weegt op de aantrekkingskracht van deze producten.” Belfius probeert hierop een antwoord te bieden door zijn producten aan te passen. Er werd een zogenaamde tak44 ontwikkeld, een mengvorm van tak21 (met gegarandeerde rente) en tak23 (opbrengst gekoppeld aan een beleggingsfonds). “Dat is de enige manier om op lange termijn het gat tussen het wettelijk pensioen en de reële behoefte van de gepensioneerde te vullen.”

In groepsverzekeringen is de situatie helemaal onhoudbaar geworden, vindt Raisière. Daar kunnen de verzekeraars de wettelijke verplichte rendementen (3,75 % voor werknemers- en 3,25 % voor werkgeversbijdragen) niet langer waarmaken, waardoor ze ten laste van de werkgever komen. Voor de verkoop van nieuwe groepsverzekeringen is die toestand nefast. De markt ligt op apegapen.

Kosten doorrekenen

Ook voor de banken, en dan vooral de klassieke spaarbanken die afhankelijk zijn van de transformatie van spaargeld in kredieten, vormt de vlakke rentecurve een levensgroot probleem. De rentemarge slinkt en dreigt op termijn op te drogen. “Elke bank moet een grondige analyse van zijn inkomsten en kosten maken”, vindt Raisière. “In vergelijking met andere landen zijn de kosten van bepaalde Belgische banken nog te hoog. Daar is marge voor verbetering. Aan de inkomstenzijde moeten we ernaar streven alle productlijnen te rentabiliseren.”

Dat impliceert volgens de CEO van Belfius een nauwkeurige toewijzing van de kosten per product, waarna die kosten doorgerekend worden aan de klant. Dat klinkt eenvoudiger dan het is. Banken commercialiseren bijvoorbeeld vaak woonkredieten tegen of onder de kostprijs, omdat het een langlopend product is. Dat biedt hen de kans de klantenrelatie uit te bouwen en via andere producten geld te verdienen aan een klant. “Dat gaat veranderen”, denkt Raisière. “Cross selling kan niet langer het fundament van een businessmodel zijn. Cross selling wordt de kers op de taart, maar niet meer dan dat.”

Ook heel wat digitale bankproducten zoals apps worden momenteel gratis aan de klanten aangeboden. “Op termijn is het quasi ondenkbaar dat de digitalisering volledig gratis blijft”, zegt Raisière. “Op een gegeven moment zullen we de kosten moeten beginnen door te rekenen.”