Euroministers van Financiën maken ons en zichzelf wat wijs

Vooruitgang rond de bankenunie? Ja, maar dan moet je wel als uitgangspunt nemen dat een slakkengangetje hetzelfde is als een moordend tempo.

Als je iets maar voldoende lang blijft herhalen in een taaltje dat de doorsnee burger sowieso over het hoofd schiet, dan gaat iedereen dat op termijn wel geloven. Euroleiders schijnen steeds meer deze strategie te volgen. Deze ochtend vernemen we van diverse ministers van Financiën dat de vergadering van de Ecofin-groep, de ministers van Financiën van de eurozone, van gisteren succesvol was . Belangrijke stappen naar een echte bankenunie binnen de eurozone werden gezet, zo verkondigden deze ochtend diverse van die ministers van Financiën waaronder onze Koen Geens.

Bij nader toezien blijkt dat de vergadering van gisteren echter nauwelijks iets meer opgeleverd heeft dan nog maar eens een bevestiging van de algemene principes rond die bankenunie. Je kan het niet meer op twee handen tellen de keren dat euroleiders deze principes ernstig beleden hebben. Het is nu bijna dag op dag één jaar lang dat we op dit soort van hoogdravende algemene beginselverklaringen getrakteerd worden. Waar het, zeker onder ministers van Financiën, expliciet zou moeten over gaan, is over de details van het hele opzet van die bankenunie. Zeker rond dit thema geldt immers als regel dat “the devil is in the details”.

Om tot een volwaardige bankenunie te komen, moeten er aan drie voorwaarden voldaan zijn. Er dient, ten eerste, een Europees bankentoezicht te komen, zeker voor wat betreft de systemisch belangrijke instellingen. De Europese Centrale Bank (ECB) kreeg deze taak toegewezen en werkt daar vlijtig aan. Zij stuit echter op belangrijke problemen in de institutionele omgeving – bv. haar relatie met nationale regulatoren – waaromtrent dringend bijkomende politieke besluitvorming moet komen. De euroministers van Financiën staren elkaar daaromtrent aan. Grote landen willen angstvallig hun eigen prerogatieven blijven afschermen en streven daarom bewust voldoende vaagheid na.

Het tweede noodzakelijke element van een bankenunie is een doorheen de ganse unie op een conforme manier toegepaste en ingedekte garantie voor de bankdeposito’s van de burgers. Hieromtrent moet de discussie zelfs nog beginnen, ook binnen de Ecofin-groep. Groot struikelblok is de halsstarrige Duitse weigering om hierover zelfs een begin van gesprek aan te gaan.

Derde en laatste bouwsteen van een bankenunie is de oprichting van een Europees resolutiemechanisme, d.i. een mechanisme dat banken die kapseizen tijdig in quarantaine moet kunnen nemen om te beletten dat er systeemcrises ontstaan. Over de concrete werking van dit mechanisme en de specifieke bevoegdheden ervan staat men nog altijd aan het begin van de discussie.

Gisteren ging het dan blijkbaar vooral over de voorwaarden waaronder het ESM, het Europees stabiliteitsfonds, kan bijdragen aan her-kapitalisering van banken. Voor het geheel van de banken binnen de eurozone blijft er een schrijnend gebrek aan kapitaal wat de kwetsbaarheid van deze banken sterk verhoogt. De reeds bestaande overeenkomst dat interventies vanwege het ESM slechts kunnen nadat allereerst de andere schuldeisers van de bank(en) in kwestie zijn uitgewonnen en nadat is gebleken dat de betrokken regeringen het zelf niet meer aankunnen om die banken te helpen, werd nu bevestigd. Dit blijven echter erg vage criteria. Wanneer kan een land echt niet meer bijdragen aan een bankredding? Alle schuldeisers, betekent dat ook alle niet-verzekerde depositohouders (zoals in Cyprus werd toegepast)?

Bovendien blijft ook het thema van de zogenaamde legacy costs onaangeroerd. Het gaat hier om de rommel die zich binnen kapseizende banken bevindt. Moet die eerst opgekuist worden door het land van origine van de probleembank of niet? De Duitsers eisen het eerste, Fransen en Spanjaarden het tweede. Last but not least: gaan ESM-interventies ook retroactief kunnen toegepast worden? Landen als Ierland en Spanje die al flink wat euros in hun banken pompten, pleiten daar sterk voor. De meeste andere landen zien dat uiteraard niet zitten.

Wordt er vooruitgang geboekt op de weg naar een bankenunie? Ja, maar het gebeurt aan een snelheid waarvoor zelfs het begrip slakkengangetje niet van stal kan gehaald worden. In de context van een slabbakkende wereldeconomie en, vooral, wederom erg dreigende onweerswolken boven de financiële markten spelen de euroministers van Financiën met vuur, niet in het minst omdat de stevigheid van een aantal Europese grootbanken méér dan ooit ter discussie staat. Dat ze ons met een kluitje in het riet proberen te sturen, tot daar aan toe. Hopelijk maken ze echter zichzelf niet wijs dat alles onder controle is.