Gemakzucht maakt van Facebook een ‘Big Brother’

Het zijn de zaken die we vrijwillig afstaan, die Facebook echt machtig maken. En dan gaat het niet over de status-updates, de foto’s en de video’s die gebruikers met hun netwerk delen.

‘Facebook mag alles, zelfs afluisteren en sms’jes lezen’, is overdreven sensationele berichtgeving. De netwerksite heeft die voortdurende surveillance niet nodig. Gebruikers hebben vrijwillig al de meest gevoelige persoonsgegevens van zichzelf en hun vriendenkring afgestaan door het adresboek van hun telefoon of e-mailaccount te synchroniseren met Facebook.

De berichtgeving in enkele Vlaamse kranten en op enkele nieuwssites liet weinig aan de verbeelding over: Facebook kan via zijn apps op smartphones massaal gebruikers bespioneren. De bron is een bericht op de The Huffington Post van december 2013. Het laat zich zeer kritisch uit over de manier waarop de mobiele apps van Facebook zich toegang verschaffen tot de microfoon, de tekstberichten en andere toepassingen op een smartphone. Het lijkt alsof Facebook zijn gebruikers ongevraagd kan afluisteren.

Facebook heeft toen snel op dat bericht gereageerd: Het gaat om apps voor het mobiele besturingssysteem Android en de regels die door Google worden opgelegd. Google controleert de ontwikkeling van het populairste mobiele besturingssysteem ter wereld.

Oud kwakkelverhaal

Facebook luistert u niet voortdurend ongevraagd af. Dat zou overigens gemakkelijk te detecteren zijn, want uw smartphone zou voortdurend een platte batterij hebben. Maar het wil wel dat de app de microfoon van het toestel kan gebruiken wanneer een gebruiker een audiobericht wil opnemen. Het wil ook toegang tot sms-mailbox, voor een extra verificatie.

Alleen moet het van Google die vragen tot toestemming nodeloos ruim formuleren. Voor iPhone-gebruikers worden die permissies overigens op een andere manier geregeld. Maar die verduidelijking, die ook van december 2013 dateert, wordt nergens op Belgische sites vermeld.

De manier waarop mobiele apps inzage krijgen in ons privéleven, is inderdaad vaak problematisch. Maar de meest populaire apps van de grote spelers zijn daar eigenlijk nog relatief braaf. Ze weten dat al te grote inbreuken zwaar bestraft worden door de overheid. Wel is er nog veel werk aan de winkel om op een transparantere en overzichtelijker manier duidelijk te maken hoe gebruikers de informatie kunnen beheren die ze delen via hun mobiele toestellen. Dat lost men niet op door paniek te zaaien.

Alles gebeurt in Facebook

Het probleem is niet dat apps toegang hebben tot microfoon, camera en andere functionaliteiten van een smartphone. Dat levert Facebook niet de meest gevoelige informatie op. Het zijn de zaken die we vrijwillig afstaan, die Facebook echt machtig maken. En dan gaat het niet over de status-updates, de foto’s en de video’s die gebruikers met hun netwerk delen.

De netwerksite is het onlinepaspoort geworden van ongeveer een miljard gebruikers die hun Facebook-profiel en wachtwoord gebruiken om op andere websites in te loggen. Soms koppelt men zelfs zijn kredietkaart aan die nieuwe profielen. Daarnaast synchroniseren gebruikers massaal het adresboek van hun smartphone, hun mailadres met de contactenlijst van Facebook. Vaak met telefoonnummers, postadressen en andere informatie. Die gegevens zijn veel meer waard dan de informatie die het uit het effectieve gebruik kan distilleren.

Gemakzucht

Dat is allemaal niet nodig, maar gebruikers doen het uit gemakzucht. Voor tieners en twintigers is Facebook het communicatiemiddel bij uitstek, veel meer dan e-mail. Vraag maar eens aan jongeren naar hun mailadres en velen zullen spontaan zeggen dat je maar een privébericht via Facebook moet sturen. Een e-mailadres dient voor tieners vaak om in te loggen op Facebook, niet om te mailen.

Dat monopolie op communicatie is de reden waarom Facebook zo veel macht heeft. Het is misschien niet meer cool, maar gebruikers blijven plakken omdat het een elementaire nutsvoorziening is: het Electrabel van ons sociaal leven.

Facebook is nog steeds de meest elegante en gebruiksvriendelijke manier om op de hoogte te blijven van het reilen en zeilen van familie, vrienden en kennissen. Of ze nu bij om de hoek wonen of duizenden kilometers verderop. Het levert gratis een dienst die eigenlijk van onschatbare waarde is. Facebook wordt daar royaal voor vergoed. De commercialisering van de persoonsgegevens van die 1,3 miljard actieve gebruikers levert de netwerksite al miljarden dollars op.

Mensen hoeven Facebook geen extra fooi te geven door de netwerksite het monopolie te geven op hun online-identiteit en -communicatie. Ze sluiten zich vrijwillig op in de gouden kooi van Facebook. Terwijl men bijvoorbeeld beter zou mailen of andere berichtendiensten gebruiken dan alles via Facebook te versturen.