‘Echte privacy bestaat al lang niet meer’

‘Privacy bestaat niet meer op het internet en daar moeten we mee leren leven’. Dat zegt Trends-redacteur Stijn Fockedey.

Er is terecht hevige kritiek op de weinig transparante manier waarop Facebook vrijdag zijn aangepast privacyvoorwaarden doorvoert. Maar in elk debat negeren nog te veel mensen en zeker politici een ongemakkelijk feit: privacy bestaat niet meer op het internet en daar moeten we mee leren leven.

De discussie over de aangepaste privacyverklaring van Facebook gaat in de eerste plaats over de weinig transparante manier waarop de netwerksite toestemming vraagt meer gegevens te combineren en ter beschikking te stellen van derden, voornamelijk adverteerders.

Dat is een probleem. Het is lovenswaardig dat de Privacycommissie zich weert, maar de verantwoordelijkheid ligt bij de politiek. Europese – en dus ook Belgische – politici debatteren al jaren over strengere regels om persoonsgegevens beter te beschermen. In de voorstellen die circuleren is er nog altijd geen sprake van een Europese privacy-autoriteit met echte tanden.

Zelfs als Europa Facebook en co tot echte toegevingen kunnen dwingen, dan is er slechts één lek gedicht in een romp vol gaten. Gebruikers staan de meeste persoonsgegevens impliciet en eigenlijk onvrijwillig af, louter door te surfen. Bijna alle grote advertentienetwerken maken gebruik van trackers, waardoor echte privacy eigenlijk al lang niet meer bestaat. Of we het nu willen of niet, gebruikers staan online onder voortdurende surveillance van trackingbedrijven die veel schimmiger zijn dan Facebook en co. De wapenwedloop met die trackingbedrijven is juist de reden waarom Facebook en co hun privacyvoorwaarden zo ingrijpend aanpassen.

Die trackers combineren op enorme schaal de meest uiteenlopende gegevens om die als anonieme profielen door te verkopen. Anoniem omdat gebruikers niet direct te traceren zijn via een naam of e-mailadres. Dat maakt die trackers moeilijk te aan te pakken door privacywaakhonden. U bent gewoon User x, maar voor de rest weten die trackers zo goed als alles over uw surfgedrag. De trackers zijn vaak zo geavanceerd dat geregeld uw cookies wissen of surfen in ‘privé-modus’ niet meer werkt om enige privacy te hebben.

Volledig anoniem online zijn, is daarom niet meer mogelijk. Wie denkt de klok terug te kunnen draaien is ongelofelijk naïef. Een debat over de manier waarop bedrijven zoals Facebook hun gebruikers moeten informeren is nodig, maar dat is jammer genoeg een hopeloos achterhoedegevecht. Het zou in de eerste plaats moeten gaan over wat er allemaal met persoonsgegevens, en vooral met die anonieme profielen, mag worden gedaan. Voorlopig blijft het bij Zalando en andere webshops die gebruikers online achtervolgen met advertenties op basis van hun zoekgeschiedenis.

Dat is relatief onschuldig, want die gegevens kunnen ook voor echt foute zaken worden gebruikt. Een voor alle duidelijkheid fictief voorbeeld: stel dat u ooit eens een website over radarverklikkers hebt bezocht. Of u effectief zo’n verklikker gekocht hebt of niet, doet er niet toe. U hebt het onlineprofiel van een hardrijder. Dat kan een onlineverzekeraar ertoe aanzetten u meer aan te rekenen voor een autoverzekering.

Amerikaanse politiediensten kunnen aangeklaagd worden omdat ze burgers er uitpikken of arresteren louter op basis van hun huidskleur. Racial profiling is bijna overal uit den boze. Soortgelijke principes moeten ook voor onlinesurfgedrag in wetten gebetonneerd worden. Dat zou burgers veel beter beschermen dan transparantere privacyvoorwaarden van Facebook en co.