De 1000 miljard verse euro van Super Mario (ECB)

De ECB van Mario Draghi draait alle kranen op. De markten lijken wat gekalmeerd, maar de risico’s zijn enorm.

Onder het voorzitterschap van Mario Draghi is de Europese Centrale Bank (ECB) zich veel actiever met het beheer en vooral de beheersing van de crisis in de eurozone gaan bemoeien. Het hoogtepunt was de veiling van 489 miljard euro aan nieuw gecreëerde liquiditeiten ten voordele van het Europese bankwezen.

Het netto-effect van dit initiatief was ongeveer de helft van die 489 miljard euro aangezien veel banken kortlopende financiering inruilden. De looptijd van deze nieuwe liquiditeiten was ongewoon lang, drie jaar, maar met een rentevoet van rond de 1% was het ook erg goedkoop. De Europese banken konden daarmee een stuk van hun nijpende funding oplossen.

In februari doet de ECB een nieuwe veiling van liquiditeiten op 3 jaar. Draghi zei vorige week dat “er weer veel belangstelling zou zijn. Ik verwacht de opname van een vrij hoog bedrag maar niet zo veel als in december.” Vandaag pakt de Financial Times uit met een artikel waarin diverse bankiers worden geciteerd die een veel hogere opname dan in december in het vooruitzicht stellen. Het kan gemakkelijk om 1000 miljard euro gaan.

Wat is hier aan de hand? Diverse scenario’s zijn mogelijk.

Het eerste is dat de liquiditeitsbehoeften van vooral de Zuid Europese banken nog veel groter zijn dan tot nu toe gedacht. Het systematische funding-probleem van deze banken kan niet los gezien worden van de verliezen die zij op sommige van hun activa incasseren. Het tweede scenario is dat de ECB de banken goedkope financiering aanbiedt (1% op 3 jaar) zodanig dat de banken een megawinstslag kunnen doen door de liquiditeiten van de ECB te herbeleggen in overheidspapier van, andermaal, vooral de Zuid-Europese landen, inclusief Frankrijk. Op zulke wederbeleggingen halen de banken 2% tot 5% renterendement wat een formidabele bonus oplevert.

Dus alles kits? Neen en wel omwille van minstens vier redenen.

Ten eerste, de explosie van het nieuwe geld beschikbaar gesteld door de ECB lijkt de private reële sector van de economie absoluut niet ten goede te komen, al draagt het verse ECB-geld er wel toe bij dat de afbouw van de bankbalansen zich niet drastisch doorzet. Voor vele ondernemingen en particulieren blijft kredietschaarste de orde van de dag.

Ten tweede, de bovengaande oefening veronderstelt dat er zich geen defaultrisico voordoet voor de landen waarvan de banken het papier massaal opslaan. Sinds Griekenland staat iedereen weer met twee voeten op de grond. Ook voor Europese overheden blijft de mogelijkheid dat zij op een bepaald moment niet langer aan hun verplichtingen kunnen voeldoen. Finaal dreigt de ECB haar eigen kredietwaardigheid in gevaar te brengen door haar eigen balans tegen snel tempo fors op te blazen. Doen zich dergelijke risico’s voor, dan gaan al de banken die nu aan deze carrousel meedoen voor de bijl. Veel hangt hier af van de kwaliteit van het beleid in de eurozone en in de probleemlanden, met Italië op kop.

Ten derde, de ECB doet via een tussenstap aan regelrechte monetaire financiering van de overheidstekorten. Statutair is het haar strikt verboden zoiets te doen. Bovendien verhogen deze veilingen van de ECB sowieso de liquiditeitspool die rond klutst. Banken blijven elke avond tot tegen de 500 miljard euro immobiliseren bij de ECB. Op een bepaald moment vinden deze liquiditeiten hun weg in het economisch systeem met nieuwe zeepbellen of hogere inflatie als gevolg.

Last but not least riskeert de ECB met haar interventies moral hazard op massale schaal. Concreet houdt dit in dat zowel overheden als banken wat onderuit gaan liggen en de noodzakelijke herstructureringen op de lange baan schuiven omdat de paraplu van de ECB hen toch tegen de regen beschermt.

De ECB kan de eurozone niet redden. Zij kan tijd winnen door een paar grote gokken te doen. Daar is ze nu volop mee bezig onder leiding van Super Mario.