‘Uitgebreide pmd-zak is geen eindpunt, maar stap vooruit richting volwaardige kringloopeconomie’

Als het van Fost Plus afhangt zullen vanaf 2019 alle plastic verpakkingen in de pmd-zak mogen, wat tot meer recyclage zal leiden. “Laat ons deze stap voorwaarts aanwenden om verder te evolueren richting een circulaire economie”, zeggen Europees Parlementslid Mark Demesmaeker en Vlaams Parlementslid Bart Nevens (N-VA).

Na twee jaren van proefprojecten heeft Fost Plus, dat de inzameling en recyclage van huishoudelijke verpakkingen in België organiseert, de knoop doorgehakt. Het wil de blauwe pmd-zak uitbreiden: alle plastics zullen erin mogen. Volgens Fost Plus zal dit ertoe leiden dat 8 kg extra per jaar per inwoner aan plastics ingezameld kan worden. Op jaarbasis kunnen we in Vlaanderen op die manier 70.000 ton plastics, die we vandaag botweg verbranden, extra recycleren.

De uitbreiding van de pmd-zak lag echter niet voor de hand. Enkele jaren geleden was Fost Plus zelf een felle tegenstander, terwijl de gemeentebesturen en afvalintercommunales het idee wel steunden. Op eigen houtje besloten enkele pioniers de roze zak in te voeren, waar onder meer botervlootjes en yoghurtpotjes in mogen, met als doel (nog) meer te recycleren. Aangezien het technisch en praktisch perfect mogelijk is om de pmd-zak uit te breiden, waren wij steeds een vurig pleitbezorger. Op die manier kunnen we volgens berekeningen van Fost Plus een recyclagepercentage van 64% bereiken. Dat is ver boven de Europese aanbeveling van 22,5% vandaag. Ook de 55%, die we tegen 2030 moeten halen, realiseren we daarmee ruimschoots. Minder verbranden en meer recycleren: wie kan daar nu tegen zijn?

Toch plaatsten enkelen onmiddellijk grote vraagtekens bij de effectieve meerwaarde van het initiatief. Er blijft immers nog veel plastic over en de verwerkingscapaciteit in Vlaanderen is te beperkt. Bovendien zou de kwaliteit van het granulaat, de grondstof die we verkrijgen na het recyclageproces, er fel op achteruitgaan. Dat laatste klopt echter niet: in Vlaanderen beschikken we reeds over state of the art-technologie, die de kwaliteit van het granulaat garandeert. Bovendien willen onze recyclagebedrijven investeren om ook de bijkomende stromen uit te sorteren én hebben we een topbedrijf dat zelfs in staat is om de overblijvende gemengde reststroom te recycleren naar waardevolle en mooie producten. En sinds wanneer is een tekort aan capaciteit een reden geworden om niet te durven innoveren? Willen we middelmaat of leiderschap: daar gaat het om.

De uitgebreide pmd-zak is natuurlijk geen eindpunt, maar een uitstekende opportuniteit om verder te evolueren naar een circulaire economie. Het momentum waarop de verpakkingsindustrie zelf aangeeft 37 miljoen euro in de betere recyclage van plastic verpakkingen te willen pompen, moeten we dan ook aangrijpen. Het kan onze afvalverwerkende bedrijven verder vooruit stuwen en een unieke concurrentiepositiein Europa bieden.

Uiteraard is dit lang niet voldoende om naar een echte circulaire economie te evolueren. Een circulaire economie houdt in dat we onze behoeften zo slim mogelijk realiseren, de beschikbare grondstoffen zo efficiënt mogelijk gebruiken én niets verloren laten gaan. Dat betekent in eerste instantie bewuster omgaan met verpakkingsmaterialen en steeds de vraag stellen wanneer verpakken écht nodig is? En als we verpakken moeten we ervoor zorgen dat het verpakkingsmateriaal recycleerbaar is, en daarbij ook maximaal gebruik maken van gerecycleerde grondstoffen.

Dat betekent dat we met z’n allen meer onze verantwoordelijkheid moeten nemen. Als consumenten moeten we onze consumptiepatronen in vraag durven stellen, bijvoorbeeld bewuster onze aankopen plannen zodat we geen voedsel kopen dat we niet gebruiken. We moeten kiezen voor producten zonder overbodige verpakking, maximaal gaan voor verzorgingsproducten in navulverpakking én de verpakkingen die we dan toch kopen consequent selectief inzamelen. Anderzijds moeten producenten systematisch inzetten op recycleerbare én gerecycleerde grondstoffen. Bovendien moeten zij samen met de distributeurs de keuze van de consument makkelijker maken, zodat het bijna een automatisme wordt om bewuster aan te kopen.

Overigens moeten we op dat vlak niet wachten om extra stappen te zetten. Al in 2008 is de verplichting ingevoerd voor producenten én distributeurs om een algemeen preventieplan voor verpakkingsafval in te dienen bij de Interregionale Verpakkingscommissie. Het moet perfect kunnen om dat ambitieniveau op te trekken en het is dan aan de bevoegde ministers voor leefmilieu van de drie gewesten om de bedrijven daarover aan te spreken.

Meer recyclage is inderdaad absoluut nodig, maar zeker niet genoeg. De uitgebreide pmd-zak is echter een grote stap voorwaarts, die meer grondstoffen in de kringloop kan houden, het de burger makkelijker maakt om te recycleren én kansen biedt aan onze bedrijven om ook de rest van Europa te laten zien wat technisch kan en hun expertise daar te vermarkten.

Het pad naar een circulaire economie lijkt ingeslagen, laat ons dan ook samen bekijken welke stappen we kunnen zetten.

Mark Demesmaeker en Bart Nevens zetelen voor N-VA in het Europees Parlement en het Vlaams parlement.