Ivan Van de Cloot:’Een Grieks nee wordt niet het einde van de wereld’

Zondag moeten de Grieken zich in een referendum uitspreken over de besparingsvoorstellen van de internationale geldschieters. Een ja geeft Griekenland uitzicht op nieuwe noodhulp, een nee zou het einde van het Griekse lidmaatschap van de euro kunnen inluiden. Of toch niet?

“Als je het op lange termijn bekijkt, is er gewoon geen goede optie voor het Griekse referendum. Griekenland kan zijn schulden niet terugbetalen: dat is het probleem.” Ivan Van de Cloot, de hoofdeconoom van de denktank Itinera Institute, zet de puntjes op de i bij alle heisa over het Griekse referendum van zondag. Wat ook de uitslag wordt, toveroplossingen zijn er niet voor de Griekse crisis. “Volgende week zal de impact van het referendum op de markten druk worden besproken, over twee maanden is het alweer vergeten.”

Dat komt omdat het praktische gevolg van een ja of een nee weleens op hetzelfde zou kunnen neerkomen. Bij een ja kan Griekenland in de eurozone blijven, maar een nee hoeft niet automatisch naar een grexit te leiden, volgens Van de Cloot. “In dat geval krijgt de Griekse overheid geen financiële hulp meer en gaat ze in wanbetaling. Als je dan de Griekse banken afschermt van de gevolgen van dat staatsfaillissement, kan de Griekse economie blijven functioneren in de euro.”

“Het komt erop neer dat je de navelstreng tussen de banken en de Griekse overheid doorknipt. De banken financieren dan niet langer de Griekse staat via de opkoop van overheidsobligaties. Vandaag hebben de banken nog veel van die obligaties op hun balansen staan. Als je de banken lossnijdt van de Griekse staat, kun je ze, indien nodig, herkapitaliseren met Europees geld.”

Parallelle munt

Als de Griekse overheid zonder geld zit, hoe zal ze dan haar ambtenaren en gepensioneerden kunnen betalen? Van de Cloot: “Een optie is dat de staat een soort parallelle munt creëert. Nieuw is die oplossing niet. De Griekse minister van Financiën Yanis Varoufakis heeft dat al eens gesuggereerd. In zekere mate gebeurt het zelfs nu al, op kleine schaal. In de geschiedenis hebben overheden al vaak hun toevlucht moeten nemen tot de uitgifte van een parallelle munt om hun uitgaven te betalen.”

“Of je zoiets lang kunt volhouden, is een andere vraag. De Grieken zullen euro’s oppotten, zodat enkel de minderwaardige, parallelle munt zal overblijven in de economie. Maar tegen dan zijn we alweer veel verder. Technici zullen de situatie van dag tot dag moeten opvolgen. Als je het beste van het slechtste maakt, zal Griekenland minstens nog een tijd in de euro kunnen blijven.”

Stenen tijdperk

De uitgifte van de parallelle munt kan een adempauze in de crisis bieden. Voor de onderhandelaars is het een gelegenheid om hervormingen uit te werken die de Griekse economie weer op de sporen zetten. Maar zulke hervormingen betekenen een inmenging in het Griekse beleid, en die prijs willen de Grieken niet betalen, volgens Van de Cloot. “Een muntunie vereist economische integratie met andere landen. Dat lukt niet als een staat al haar bevoegdheden wil houden. Dat is vandaag het probleem in Griekenland. De Grieken accepteerden vooralsnog niet de hervormingen die de Europese Unie vraagt.”

Dat kan zondag veranderen. Maar ook bij een nee is Van de Cloot niet pessimistisch. “Vandaag is er veel psychologische chantage in het spel. Maar uiteindelijk heeft niemand er belang bij een land terug naar het stenen tijdperk te katapulteren. Wat de Grieken zondag ook kiezen, er zullen altijd mensen opstaan om de problemen zo goed mogelijk aan te verhelpen.”

Papieren procedures voor een uittrede uit de muntunie – als die al zouden bestaan – zijn op zulke momenten van minder belang. “Vanaf een bepaald punt gaan mensen gaan voor op wetten”, zegt Van de Cloot. “Griekenland hoort bij de Europese Unie, dat is in ons aller belang. Maar de vraag of Griekenland lid moet blijven van de muntunie, is eerder een technische kwestie. Muntunies zijn altijd tijdelijke constructies, dat leert de geschiedenis. Een Grieks nee wordt niet het einde van de wereld.”