In België gaat de komende jaren het licht uit, schrijft Trends deze week. Reden: we hebben te weinig stroomproductiecapaciteit. Het wispelturige overheidsbeleid houdt investeerders weg, waardoor kernenergie een must blijft en black-outs nauwelijks te vermijden.
De nucleaire ramp in Japan heeft het debat in bijna elk land ter wereld weer op scherp gezet. Is er nog plaats voor kerncentrales of moeten we alle hoop vestigen op windmolens en zonnepanelen? Ook de Belgische politici laten zich bij voorkeur van hun groenste kant zien.
België heeft nochtans geen keuze. Zelfs als de kerncentrales volgend jaar op volle kracht werken, zijn black-outs niet uitgesloten. In mei 2008 en januari 2009 bleef het licht maar nipt branden. De vraag naar elektriciteit groeit, maar de productie in België volgt niet. Meer importeren uit het buitenland? Elia, de beheerder van het hoogspanningsnet, pompt elk jaar tientallen miljoenen euro’s in uitbreidingen en capaciteitsverhogingen, maar “er zijn momenten in het jaar waarop je met een gespannen toestand op het net zit”, geeft woordvoerster Eva Suls toe.
De meeste onderzoekers gaan ervan uit dat de vraag naar elektriciteit toeneemt, onder meer door elektrische wagens. Maar het ziet er niet naar uit dat het aanbod toeneemt. Volgens studies is er de komende 30 jaar 30 tot 50 miljard euro nodig voor de investeringen in een slim netwerk en de vervanging van de productiecapaciteit.
Nauwelijks investeringen Het is niet eenvoudig om bedrijven te vinden die deze investeringen voor hun rekening willen nemen. Het lijstje Belgische investeringen in grootschalige productiecapaciteit sinds de liberalisering van het begin van de jaren negentig oogt erg kort. Dat verklaart het tekort aan capaciteit. Daarom is ons land een importeur en niet langer een netto-uitvoerder van energie.
Politici halen graag de dominante positie van Electrabel op de elektriciteitsmarkt aan als de grote oorzaak voor de gebrekkige concurrentie en het uitblijven van investeringen door nieuwe spelers. Handig gespeeld, want zo maskeren zij hun eigen falen. Er is nog altijd geen efficiënt energiebeleid of zelfs maar de wil om zich op te stellen als een betrouwbare investeringspartner. Landen die willen dat op hun grondgebied miljardeninvesteringen gebeuren, kunnen niet om de haverklap de spelregels veranderen en onzekerheid creëren. Dat wreekt zich in de hoofdkantoren van de grote energiespelers.
Als er weinig animo is om hier stroom te produceren, kunnen we natuurlijk meer energie uit het buitenland kopen. Maar we importeren nu al gemiddeld 10 procent van ons verbruik. En ondanks de 120 miljoen euro die Elia elk jaar investeert, zijn er nu al momenten waar de toestand op het net gespannen is.
Er is dus meer productiecapaciteit nodig. Toch besliste de regering-Verhofstadt in 2003, op inspiratie van de groene partijen, om alle kerncentrales te sluiten tussen 2015 en 2025. Capaciteit verdwijnt zonder een stevig plan B in de schuif.
De wind en de zon Al bestaat er volgens sommige politici een plan B: de uitbouw van zonne- en windenergie. Dat groene energie de toekomst is, betwijfelt niemand. Maar de cijfers laten er geen twijfel over bestaan. Volgens de laatste officiële cijfers van de federale overheidsdienst Economie zijn zij slechts goed voor 1,8 procent van de totale capaciteit. Groot probleem is dat de nieuwe energiebronnen niet alleen te weinig produceren. Het klimaat bepaalt wanneer het waait of de zon schijnt.
Bovendien kunnen wind- en zonne-energie pas wereldwijd doorbreken als er betaalbare oplossingen op de markt komen om hun energie op te slaan en gecontroleerd naar het net te brengen. Opslagsystemen op basis van vloeibaar zout of supercaps bestaan, maar staan nog onvoldoende op punt. Ze vergen vooral erg grote investeringen, geld dat nog niet kan worden terugverdiend aan de huidige elektriciteitsprijzen.
A.G./L.H.
