‘Frankrijk bepaalt ons energiebeleid’

Achterkamerdeals verzieken de Belgische energiepolitiek al decennialang en hebben de verbruiker al veel geld gekost. Dat zegt Trends-hoofdredacteur Daan Killemaes.

Het was bekend dat Electrabel en EDF Belgium een lucratieve deal in de wacht hebben gesleept met de verlenging van de levensduur van de kerncentrale van Tihange 1 tot 2025. Het jongste jaarverslag van Engie, de nieuwe naam voor GDF Suez, de Franse moedermaatschappij van Electrabel, vat de afspraak samen als volgt: “In ruil voor de verlening van Tihange 1 krijgt de Belgische regering een bedrag dat overeenstemt met 70 procent van de opbrengst van de elektriciteitsverkoop, nadat Engie eerst wordt vergoed voor de volledige kosten van de reactor en voor de extra investeringen die nodig zijn om de levensduur te verlengen. Dit bedrag vervangt de nucleaire taks voor Tihange 1.”

In de praktijk betekent dat akkoord dat Electrabel en EDF Belgium de opbrengst van de elektriciteitsverkoop voor zich mogen houden tot een prijs van ongeveer 40 euro per megawattuur, wat in de buurt van de marktprijs ligt. Is de marktprijs hoger dan 40 euro, dan mag de Belgische overheid 70 procent van de opbrengst afromen. Die drempel van 40 euro is in het voordeel van Electrabel, omdat de kerncentrales al afgeschreven zijn (die afschrijvingskosten werden in de gereguleerde markt doorgerekend aan de consument), waardoor de productiekosten van die kernenergie een fractie van 40 euro per megawattuur bedragen.

Voor Engie zijn de kerncentrales daarom kaskoeien en is de verlening van de levensduur van een kerncentrale met tien jaar een gigantisch cadeau. Vorig jaar liet het weten dat de pannes in de centrales van Doel 3 en Tihange 2 het bedrijf 20 miljoen euro aan winst per maand per centrale hebben gekost. Als alle kerncentrales operationeel zijn, schatten experts de winst op 1,5 miljard euro per jaar. Maar Electrabel betwist dat het rijk wordt van die deals. Het moet fors investeren in de kerncentrales en loopt het marktrisico van lage elektriciteitsprijzen. Bovendien claimt het bedrijf dat de volledige productiemarge wordt afgeroomd door de nucleaire bijdrage. Het woord ‘onteigening’ is daarbij al gevallen.

Engie zwijgt echter zedig over de clausule die stelt dat het wordt vergoed voor de economische schade als de Belgische regering Doel 1 toch vroeger sluit, zoals gerapporteerd door De Tijd. Zulke clausules zijn gebruikelijk, en het is perfect logisch dat Engie garanties eist vooraleer het bedrijf naar verluidt 600 miljoen euro investeert om Doel 1 nog tien jaar draaiend te houden. Maar zeker aan de kant van de Belgische overheid is meer transparantie en duidelijkheid een must. Achterkamerdeals verzieken de Belgische energiepolitiek al decennialang en hebben de elektriciteitsverbruiker al veel geld gekost, eerst via te hoge elektriciteitsprijzen, nu via een gebrekkige marktwerking en toenemende bevoorradingszekerheid.

De regering-Michel mag de deal over de verlening van Tihange I dus niet gebruiken als blauwdruk voor een akkoord over de verlenging van de kerncentrales van Doel 1 en Doel 2, want dat zou opnieuw een weinig evenwichtige deal in het voordeel van Engie opleveren. Om tot een evenwichtige deal te komen, is langs beide kanten dezelfde expertise en onderhandelingsmacht nodig. Maar door de dreigende krapte op de Belgische elektriciteitsmarkt staat ons land met de rug tegen de muur. Engie bewees in het verleden al meermaals dat de Belgische regering in dit spelletje geen partij voor het bedrijf is. De erfenis van de uitverkoop van Electrabel aan Frankrijk – het Waterloo van de Belgische energiepolitiek – blijft het beleid achtervolgen, zonder dat een regering in staat is een structurele tegenzet te verzinnen.

Beterschap is niet in zicht, want dit land blijft voor zijn elektriciteitsbevoorrading nog lang afhankelijk van kerncentrales die in buitenlandse handen zijn. Dit schrijft Engie in haar jaarverslag over 2014: “Gegeven de verlening van de levensduur van Tihange 1 en de beslissing van de Belgische overheid om Doel 1 en Doel 2 te verlengen, en gegeven het belang van nucleaire energie in de Belgische energiemix, en gegeven het gebrek aan voldoende uitgewerkte investeringsplannen voor de vervanging van thermische centrales, denkt de groep dat kernenergie ook na 2025 nog nodig zal zijn om de bevoorrading te garanderen in België.” De Belgische energiepolitiek staat dus te lezen in het jaarverslag van een Frans bedrijf.