Zaventem blijft de economische motor van het land

De luchthaven van Zaventem is, na de haven van Antwerpen, de belangrijkste economische motor van het land. “Op korte termijn zijn er effecten door de aanslagen. Op lange termijn zo goed als niet, op voorwaarde dat de politiediensten het terreurnetwerk snel oprollen”, analyseert Eddy Van de Voorde, transporteconoom aan de Universiteit Antwerpen.

De luchthaven van Zaventem als doelwit van een aanslag nemen, is “een logische keuze”, zegt professor Eddy Van de Voorde, transporteconoom aan de Universiteit Antwerpen. Terroristen zoeken altijd knooppunten, om twee redenen: ze kunnen er veel slachtoffers maken en ze leggen het knooppunt plat, met dagenlange effecten tot gevolg.”

De luchthaven van Zaventem is, samen met de haven van Antwerpen, de belangrijkste pijler van onze economie. Volgens een rapport van de Nationale Bank uit december 2014 zorgde Zaventem met 38.288 banen voor 1,6 procent van de werkgelegenheid in Vlaanderen. Het ging om 17.463 rechtstreekse en 20.825 onrechtstreekse banen (onder meer voor schoonmaak, veiligheid, verhuurdiensten en horeca). De studie was gebaseerd op de jaarrekeningen van 2012 en is aan een actualisering toe.

Arnaud Feist, de CEO van de luchthavenuitbater Brussels Airport Company, telde daar vorig jaar nog eens 20.000 banen bij, via toerisme, congressen en horeca elders in het land. “Op de haven van Antwerpen na zijn we de belangrijkste logistieke poot van het land”, zei hij op een Trends Inside Lunch. “Luchtvaartmaatschappijen willen activiteiten ontplooien vanuit Brussel, de belangrijkste politieke hoofdstad van de wereld na Washington. Eén directe baan in de luchtvaart creëert twee indirecte banen.” Zaventem leverde in 2012 een toegevoegde waarde van meer dan 3 miljard euro, of 1,4 procent van het bruto binnenlands product van Vlaanderen.

Aanhoudende groeier

Het belang van de luchthaven is verder gegroeid sinds de jongste studie van de Nationale Bank. Het aantal passagiers steeg vorig jaar naar 23,5 miljoen, een kwart meer tegenover 2012. Het vrachtverkeer groeide in die periode met 6,5 procent, tot 489.300 ton vorig jaar. Ondanks het vertrek van het Europese vrachtknooppunt van DHL in 2008 heeft ook de vrachtpoot op Brucargo een nieuwe dynamiek gevonden. De luchthaven werd de voorbije jaren onder meer een spil voor de vracht van farmabedrijven.

Arnaud Feist meldde herhaaldelijk dat de luchthaven de volgende jaren met gemak nog eens 10.000 banen kan creëren. Vorig jaar verwachtte hij een jaarlijkse aanhoudende groei met 2 tot 3 procent. “Dat lijkt weinig, maar betekent een verdubbeling van de activiteiten in twintig jaar.” De volgende tien jaar plande Brussels Airport Company voor 1 miljard euro investeringen, in de modernisering van de pistes, de vernieuwing van de winkelzones en vastgoedontwikkeling.

Meer veiligheid

De komst van Ryanair naar Zaventem is een van de factoren van de snelle groei. Maar ook Brussels Airlines gaat er sterk op vooruit en boekte vorig jaar voor de eerste keer sinds 2008 weer bedrijfswinst. Brussels Airlines zag zijn passagiersaantal het voorbije jaar met 13 procent klimmen naar 7,5 miljoen. Ook dit jaar wordt een aanhoudende groei verwacht, waardoor de luchtvaartmaatschappij op zoek is naar 240 nieuwe mensen (vorig jaar telde Brussels Airlines 3360 werknemers).

Die nieuwe werknemers worden onder meer aangeworven om de langeafstandsvluchten verder uit te breiden. Brussels Airlines is ook een onderdeel van Star Alliance, een alliantie van luchtvaartmaatschappijen, met Lufthansa (45% aandeelhouder van Brussels Airlines) en United Airlines als belangrijkste duo. De luchthaven van Zaventem is daarin onder meer een belangrijk knooppunt voor het verkeer naar sub-Saharaans Afrika.

Professor Eddy Van de Voorde vermoedt niet dat Star Alliance zijn hubstrategie zal herbekijken. “Dat zijn beslissingen die worden genomen voor de lange termijn. Als het terreurnetwerk snel wordt opgerold, krijg je integendeel een effect van ‘meer veiligheid’. Ook de Europese instellingen zullen zich heus niet elders vestigen vanwege deze aanslag. Als het bij deze aanslagen blijft, zal er een kleine knik zijn voor de Belgische maatschappijen en voor Brussels Airport. Maar dat herneemt zeer snel. Reizigers worden weliswaar alerter, maar ze blijven reizen. Als er ook elders aanslagen komen, krijgt de hele luchtvaartsector wel een terugval.”

Opgepast voor het alternatief

Terreur kan dan een kortstondig effect hebben, een luchtvaartmaatschappij voelt de impact het wel meteen. Het kostte Brussels Airlines vorig jaar in december, toen ook het dreigingsniveau 4 gold, 10 miljoen euro.

Brussels Airport Company meldt dat alle vluchten en activiteiten op de luchthaven zijn geannuleerd. Wanneer ze hervatten, kan de luchthavenuitbater nog niet zeggen. Katrien De Langhe, onderzoeker aan de afdeling transporteconomie van de universiteit Antwerpen, onderzocht het effect van verplicht gesloten luchthavens. De getroffen luchthavens zetten daardoor hun betrouwbaarheid op het spel. De gebruikers ontdekken de luchthavens waarnaar ze gedwongen moesten uitwijken. Er bestaat altijd een kans dat ze die als beter ervaren. De Langhe vindt het daarom belangrijk dat de luchthavens in een land goed samenwerken. De gedwongen sluiting van één luchthaven betekent dan geen verlies voor de nationale economie in haar geheel.