Verdwijnt de lokale winkel binnenkort uit het straatbeeld?

Uit een studie van het onderzoeksbureau Locatus blijkt dat 10.000 fysieke winkels in Vlaanderen de afgelopen vijf jaar de deuren moesten sluiten door de toenemende concurrentie van het online shoppen. Wat is nu de toekomst van fysieke winkels?

Hoewel online winkelen, ook wel e-commerce genoemd, zeer traag op gang kwam in Vlaanderen, zijn er steeds meer mensen die producten online kopen. “In Vlaanderen moet je geen lange afstanden afleggen tot de winkel, en daarom was online shoppen tot voor kort nog niet echt populair bij ons”, zegt trendwatcher Herman Konings. “Nu worden de voordelen van e-commerce echter heel duidelijk voor de consument. Velen vragen zich vooral af waarom je nog naar de winkel zou gaan als je ook schoenen of zelfs elektro kunt bestellen van thuis uit.” Volgens Konings heeft het dus vooral te maken met tijdswinst en vanzelfsprekendheid.

Bedreiging

Uit cijfers van Locatus blijkt nu dat de voorbije vijf jaar 10.000 fysieke winkels in Vlaanderen de deuren moesten sluiten door de oprukkende e-commerce. Eerder publiceerde ING al een studie waaruit bleek dat door e-commerce de komende tien jaar zo’n 53.000 jobs in fysieke winkels zullen verdwijnen.

Hoewel online shopping volgens dat onderzoek ook 25.000 nieuwe banen creëert, blijft het saldo wel negatief. Sanderijn Vanleenhove, woordvoer bij Unizo, benadrukt dat e-commerce niet per se een bedreiging hoeft te zijn. “Het vormt enkel een bedreiging voor de winkeliers die zich niet aanpassen aan de evoluties die er vandaag de dag zijn. Het is dus geen kwestie van positief of negatief, het is gewoon een evolutie waar we niet omheen kunnen”, zegt Vanleenhove.

Ook Konings benadrukt dat e-commerce wel degelijk een reële bedreiging kan zijn voor fysieke winkels en dat die aanpassing aan de nieuwe digitale evolutie noodzakelijk is. “Ik vergelijk het soms met de natuurwet van Darwin: wie zich niet aanpast is ‘ten dode opgeschreven’. De winkelier die er wel in slaagt zichzelf en zijn winkel aan te passen, zal kunnen overleven”, zegt hij.

Koudwatervrees

Ondanks de groeiende populariteit van e-commerce bij de shopper, zijn er toch steeds meer handelaars die de sprong wagen en een eigen zaak openen. Zo hebben dit jaar in Vlaanderen van januari tot en met september 33.201 ondernemers een eigen zaak geopend.

Volgens ondernemersorganisatie Unizo overstijgt dat aantal zelfs het recordjaar 2011, toen er in dezelfde periode 32.846 nieuwe zaken werden geopend. “De voorbije jaren werden gekenmerkt door de economische crisis, waardoor veel mensen kozen voor een werknemersstatuut dat veel meer stabiliteit biedt”, zegt Vanleenhove. “Gelukkig klimmen we nu uit dat dal en beginnen steeds meer ondernemers een eigen zaak.”

Unizo benadrukt dat ondernemers heel belangrijk zijn voor de economie. KMO’s zijn namelijk goed voor 70 procent van alle jobs in België. Maar openen die nieuwe winkeliers dan naast een fysieke winkel ook tegelijkertijd een webshop? Unizo organiseerde vorig jaar een rondvraag en daaruit bleek dat slechts drie op de tien ondernemers aan e-commerce doet, waardoor veel zaken niet mee evolueren met de hedendaagse maatschappelijke online trends. “Dat aantal moet zeker omhoog”, vertelt Vanleenhove. “Er zijn heel wat winkeliers die denken dat e-commerce niet op hun zaak van toepassing is maar dat is niet waar. Het is voor bijna elke sector mogelijk om een webshop of dergelijke te installeren.”

Vanleenhove denkt dat het vooral koudwatervrees is dat veel winkeliers tegenhoudt om mee te springen op de kar van het online shoppen. “Veel mensen weten niet goed hoe ze eraan moeten beginnen en vaak denken ze dat het zowel veel tijd als geld zal kosten om te investeren in een website of webshop.”

Naar aanleiding van die cijfers organiseert Unizo opleidingen en workshops om handelaars meer uitleg te geven over het aanmaken van een website. Daarnaast zette de ondernemersorganisatie in september een ‘roadshow’ op poten in vijf Vlaamse steden waar bezoekers zelf konden zien en beleven hoe je als ondernemer kunt inspelen op nieuwe technologieën.

Achterhaald

Konings is ervan overtuigd dat er nog steeds een toekomst is voor fysieke winkels. “Binnen de vijf jaar zal de lokale winkel het online shoppen verslaan”, vertelt hij. Volgens Konings is het belangrijkste argument voor e-commerce – tijdswinst – namelijk achterhaald. “Meer en meer mensen beginnen te beseffen dat online winkelen eigenlijk tijdrovender is dan naar een echte winkel gaan. Overdag is iedereen gaan werken waardoor je na de uren nog eens naar een postpunt moet gaan om je pakje op te halen”, zegt hij.

Ook de mogelijkheid om aangekochte spullen die eigenlijk niet aan de verwachtingen voldoen terug te sturen, is niet zo vanzelfsprekend. “Je moet alles terug in dozen steken, opsturen naar de winkel en dan wachten tot je geld wordt teruggestort.”

Ook Vanleenhove benadrukt dat de reguliere handel nog steeds heel belangrijk is en dat zelfs e-commerde de lokale winkels niet kunnen vervangen. Volgens haar is het erg belangrijk dat winkeliers blijven innoveren en inspelen op de hedendaagse trends. “Ondernemers die een eigen zaak hebben moeten naast een fysieke winkel zeker ook een website én webshop hebben. Zo maken ze de combinatie tussen het online en fysieke gebeuren”, klinkt het. En die combinatie is volgens Unizo cruciaal, want zes op de tien aankopen wordt nu al online aangekocht.

Winkel van de toekomst

Naast een online aanvulling op de fysieke winkel, moet de winkel van de toekomst ook zélf enkele aanpassingen ondergaan. “Vandaag de dag draait alles om beleving: in boekhandels kan je nu ook een kop koffie drinken en steeds meer bakkerijen hebben ook een tea-room”, vertelt Vanleenhove. “Ik zeg niet dat iedereen dat moet doen, maar je moet als handelaar wel inspelen op de beleving van klanten. Een klassieke toonbank met uitgestalde producten is dus niet meer van deze tijd.”

Ook Konings zegt dat de winkelier de klant een extra ervaring moet bieden. Volgens hem zijn fygitale ruimtes de toekomst, dat zijn ruimtes waar er veel meer te beleven valt dan ruilhandel alleen. “Winkels worden een plek om andere mensen tegen te komen, een workshop of extra tas koffie te krijgen.”

In Antwerpen startte eerder dit jaar al het proefproject ‘Innovation Boulevard’ waar de consument kennis leert maken met het shoppen van de toekomst. Zo kun je via je smartphone eten bestellen in een restaurant of aansluiten in een digitale wachtrij. (MVM)