Patrick Pourbaix (directeur MSC Cruises): ‘Een cruiseschip voor tienduizenden passagiers, waarom niet?’

PATRICK POURBAIX "Er is nog enorm veel potentieel voor de cruisesector in Europa." © fotografie Franky Verdickt
Bert Lauwers
Bert Lauwers redacteur bij Trends

In de wereld van de mega-cruiseschepen is het Italiaanse familiebedrijf MSC als een komeet naar de top geschoten. Oudgediende Patrick Pourbaix, de topman voor België en Frankrijk voor MSC Cruises, schetst de sector waarin big steeds meer beautiful is.

De Brusselaar Patrick Pourbaix is letterlijk en figuurlijk geboren en getogen in de cruisewereld, een miljardensector die een ruim spectrum van oceaanreuzen, riviercruiseboten en kleinere luxeschepen omvat.

Geboren in Rotterdam, waar zijn vader toen werkte voor de legendarische cruisemaatschappij Holland America Line, ging Pourbaix al snel zelf aan de slag in de sector die hij intussen kent als zijn broekzak. Zo was Pourbaix hier de Benelux-topman van de rederij Costa toen diens vlaggenschip Concordia begin 2012 kapseisde, een catastrofe die lang nazinderde in de sector. Begin 2016 maakte Pourbaix de overstap van Costa naar MSC Cruises, een dochterbedrijf van de door de Italiaan Gianluigi Aponte opgerichte containerrederij MSC.

MSC Cruises schoot pas begin jaren 2000 uit de startblokken in de wereld van de megaschepen, die wordt gedomineerd door het trio Amerikaanse beursgenoteerde giganten Carnival, Royal Caribbean en Norwegian Cruise Line. Maar MSC Cruises, nog altijd volledig in familiehanden, is wel in recordtijd uitgegroeid tot ‘s werelds grootste private cruisebedrijf. Het merk is ook de marktleider in Europa en Zuid-Amerika, en pronkt in ons land met een fors marktaandeel van 47 procent.

De gemiddelde leeftijd van cruisegangers is 42 jaar, net zoals bij clubvakanties als die van Club Med

MSC Cruises, dat 23.500 werknemers telt, voert nu de forcing. De vloot telt vijftien cruisemastodonten, maar heeft een spectaculair investeringsprogramma van 11,6 miljard euro aangekondigd. Zodra dat in 2026 afgerond is, zal het familiebedrijf 25 kanjers op zee hebben. Size matters wel degelijk in de cruisewereld. Ook de nieuwste MSC-cruiseschepen zullen ruim 6000 passagiers plus enkele duizenden bemanningsleden kunnen herbergen. Kan het nog groter? Natuurlijk, stelt Pourbaix resoluut.

Waar ligt de grens?

PATRICK POURBAIX. “Ik zie geen limiet aan het aantal passagiers op cruiseschepen. Tienduizenden? Ik denk dat het kan, ja. Er liggen futuristische projecten op tafel, zoals schepen die lijken op een drijvend eiland, en die zullen er komen. Het menselijk vernuft kent geen limieten en de oceanen zijn gigantisch. Zo’n cruiseschip lijkt misschien enorm als het aangemeerd ligt, maar na tien minuten varen is dat slechts een stip op de oceaan. Ik herinner me nog goed de tijd toen schepen van 500 of 1000 passagiers de heel grote waren. Nu zitten de grote rederijen al vlot aan 5000 of 6000 passagiers, en we gaan richting 7000. Met de bemanning erbij komen we zo al aan 9000 mensen aan boord.”

Heel wat mensen hebben geen al te positief beeld van cruises.

POURBAIX. “Het is niet zomaar een race naar het gigantisme, of een verschrikkelijk iets, voor ouden van dagen. Dat is nochtans de perceptie van heel wat Europeanen die het product nog niet hebben ontdekt. Maar zo is het dus niét. De gemiddelde leeftijd van cruisegangers is al sterk gedaald, en daalt in Europa steeds verder. Die is nu 42 jaar, net zoals bij clubvakanties als die van Club Med, en kan nog verder dalen. De millennials vormen een segment waarin we zeker zullen groeien. De Amerikaanse markt staat daar al verder in. Mijn kinderen bijvoorbeeld krijgen pas nu zin om met hun universiteitsvrienden op cruise te gaan, terwijl dat op die leeftijd al de gewoonte is in de VS. Er staat uiteraard wel een limiet op het aantal kinderen dat je aan boord kunt aanvaarden. We moeten die flow beheren, dus is het aantal cabines met een derde en vierde bed bewust beperkt gehouden. Alleen maar gezinnen met kinderen aan boord zou de hel zijn.” ( lacht)

PATRICK POURBAIX
PATRICK POURBAIX “Er schort iets aan de kritiek dat cruiseschepen grote vervuilers zijn.”© fotografie Franky Verdickt

Hoe groot is het potentieel voor cruises?

POURBAIX. “De Europese markt is nog altijd sterk onderontwikkeld, in vergelijking met de Amerikaanse. De penetratiegraad van cruises (het deel van de bevolking dat al op cruise is geweest, nvdr) is hier nog vrijwel onbetekenend. Zowel in België als in Frankrijk bedraagt die minder dan 0,9 procent. In de VS ligt die vier keer hoger, maar we kunnen zonder enige twijfel dezelfde penetratiegraad halen, en theoretisch zelfs meer. Er is nog enorm veel potentieel. Ik verwacht bijvoorbeeld dat tussen nu en 2026 het aantal passagiers van MSC in België en Frankrijk zal verdriedubbelen. Dat is zelfs niet zo uitzonderlijk, want dat betekent een groei van minder dan 15 procent per jaar, en op dit moment doen we meer.”

De sector pakt noodgedwongen uit met gulle promoties om klanten te ronselen.

POURBAIX. “Niet waar, al klopt het dat het cruisemodel is gebaseerd op een bezetting die veel hoger is dan in de hotellerie. Een hotel dat voor 70 à 80 procent gevuld is, is een hotel dat heel goed functioneert. Maar voor cruises is dat niet werkbaar. Cruiseschepen moeten bijna aan 100 procent zitten om winstgevend te zijn. Het economische model van een cruise is gebaseerd op twee bronnen van inkomsten. De tickets maken ruwweg 75 procent van de inkomsten uit, de omzet aan boord is de overige 25 procent. In de VS is die verhouding eerder 70-30. Die overige inkomsten komen uit excursies, dranken, shops, het casino, zaken die wij zelf uitbaten en heel belangrijk zijn. Zonder die inkomsten gaan we failliet. Mensen hebben het idee dat we tickets goedkoop aanbieden en dat achteraf aan boord proberen te recupereren. Dat willen we uit hun hoofd krijgen. Als we te agressief zijn op die verkoop, krijgen we het omgekeerde effect en zakt die verkoop ineen. Dat aan boord spenderen is trouwens goed beheersbaar. Een passagier geeft gemiddeld 250 euro uit, en je hebt zelfs mensen die amper 100 euro spenderen op hun cruise.”

Wat zijn de nadelen van een cruise?

POURBAIX. “Lawaai, als veel mensen samentroepen rond de zwembaden of als ergens muziek wordt gespeeld en passagiers daar op afkomen. Maar op zo’n groot schip kan je daar ook aan ontsnappen. De stopplaatsen vormen het andere nadeel, want uiteraard hebben lang niet alle havens de nodige infrastructuur om er aan te meren.”

Hoe groter het schip, hoe lastiger het ook is om van en aan boord te gaan?

POURBAIX. “Integendeel. Het gaat nu veel vlugger omdat we met scanners werken en met magnetische kaarten waarop je foto staat, zodat de veiligheidsmensen sneller kunnen werken. Vroeger was het werken met passagierslijsten waarbij elke naam telkens moest worden gezocht en aangevinkt. Quelle horreur.”

Hoe komt het dat de sector wordt gedomineerd door Amerikaanse maatschappijen?

POURBAIX. “Cruises bestonden al veel langer, onder meer om te varen op de koloniën, en meestal was dat zeer luxueus en zeer duur. Het concept werd aan het einde van de jaren zeventig, begin jaren tachtig heruitgevonden en gedemocratiseerd door de Amerikanen. Carnival was de eerste, al snel gevolgd door Royal Caribbean. Zij zagen in dat een schip zelf ook een aangenaam oord kon zijn, dat je niet alleen op cruise gaat om stopplaatsen te bezoeken, maar ook kan feesten op het schip zelf. Er werd toen in Europa met grote ogen gekeken naar zo’n bedrijf dat ‘carnaval’ heette, want zoiets kwam niet overeen met het Europese idee over cruises. Het betekende wel het begin van de moderne cruisesector, die vooral zeer snel groeide doordat de prijzen van vliegtickets aan het einde van de jaren zeventig werden gedereguleerd en Amerikanen plots veel gemakkelijker konden vliegen op Miami, het hoofdkwartier voor de Amerikaanse cruisereuzen. Noord-Amerika vertegenwoordigt de helft van de wereldmarkt, met 13 miljoen van de ruim 26 miljoen cruisegangers per jaar.”

Wij zijn zeelui die cruises doen, geen toerismemensen die cruiseschepen uitbaten

Zijn er grote verschillen tussen Amerikaanse en Europese cruisegangers?

POURBAIX. “Zo’n megaschip is een drijvend dorp met restaurants en zwembaden en veel ander vertier. Wij hebben dat niet uitgevonden, maar gieten er wel een Europees sausje over. Zo zijn de restaurants heel belangrijk voor de Europanen. Wij blijven veel langer aan tafel. En een Europeaan gaat op cruise om landen te bezoeken. 80 procent van de Amerikanen beslist op basis van het schip zelf. Ze zien ter plaatse wel hoe de excursies zijn, en misschien gaan ze zelfs niet van boord. Niet zo bij de Europeanen, al verandert dat ook wel mondjesmaat. Terwijl vroeger 20 procent koos op basis van het schip en 80 procent voor de excursies, gaat dat nu richting fiftyfifty. Het schip is ook hier een bestemming op zich geworden.”

PATRICK POURBAIX
PATRICK POURBAIX “Cruiseschepen moeten bijna voor 100 procent gevuld zijn om winstgevend te zijn.”© fotografie Franky Verdickt

MSC is niet beursgenoteerd maar groeit toch als kool. Hoe komt dat?

POURBAIX. “MSC is een speciaal fenomeen. Het is het verhaal van de familie Aponte die al honderden jaren maritieme activiteiten ontwikkelde. Gianluigi Aponte richtte in 1970 als jonge Italiaanse zeeman MSC op, met de aankoop van één tweedehands schip. Het was de start van een mooi verhaal met een stevig Belgisch randje, over hoe hij succesvol tweedehandsboten kocht en al in de jaren zeventig, toen hij in Brussel leefde, begreep dat transport zou gebeuren met dozen, containers dus ( lacht). Sindsdien is MSC uitgegroeid tot ‘s werelds grootste containerrederij, na het Deense Maersk. MSC telt zowat 500 schepen en Antwerpen is zijn belangrijkste haven. In 1988 deed hij een eerste stapje in de cruisesector met de aankoop van een oud passagiersschip, maar pas in de jaren 2000 ging hij er vol voor. Intussen heeft hij de operationele leiding doorgeschoven naar zijn kinderen. Zoon Diego leidt de cargo-activiteiten en dochter Alexa – de financiële knobbel in de familie – leidt samen met haar man, Pierfrancesco, Vago MSC Cruises. “De kinderen doen echter niets zonder zijn goedkeuring. Het is zijn ambitie meester van de oceanen te zijn. Dat wil zeggen dat hij bereid is te investeren.”

Aponte wil dus de nummer een worden in cruises?

POURBAIX. “Dat lijkt zeer ambitieus, maar vergeet niet dat hij in cargo al bijna de nummer een is. In cruises zijn we nog ver verwijderd van Carnival, dat bijna 120 schepen telt. Wij hebben er 15, en zullen er over acht jaar 25 hebben. Maar als je het per merk bekijkt, kan die toppositie er sneller komen dan je zou denken. Deze business zit in onze DNA. In tegenstelling tot anderen zijn wij zeelui die cruises doen, en geen toerismemensen die cruiseschepen uitbaten. We hebben ook een goede reputatie voor de kwaliteit van onze scheepsofficieren en de wijze waarop we boten bouwen (in de gereputeerde Franse werven in Saint-Nazaire, waardoor MSC de grootste private investeerder in Frankrijk is geworden, nvdr).”

U bent ook de regionale voorzitter van de sectorfederatie CLIA. Milieu is een belangrijk thema.

POURBAIX. “En we spreken er nog niet genoeg over. Maar er schort iets aan de kritiek. Venetië is een goed voorbeeld. Het klopt dat het niet aangenaam is als zo’n cruisemastodonten daar passeren, al is het vanop het schip gezien magisch ( lacht). Maar onder meer door de kritiek dat we vervuilden, werden cruiseschepen er op een zeker moment verbannen. Een studie toonde echter aan dat vooral de kleine vaporetto’s (lokale waterbussen, nvdr) en andere kleine bootjes vervuilden. Het heette ook afschuwelijk dat horden passagiers door de straten van Venetië stroomden. Maar we spreken over 1 miljoen cruisegangers, op een totaal van 30 miljoen toeristen per jaar. We mogen dus niet met alle zonden beladen worden. En neem afval. We kennen perfect het traject van alles wat aan boord gaat. Niets wordt nog in zee geworpen. Plastic en colablikjes worden samengeperst en gerecycleerd. Ander afval wordt verbrand aan boord, en het afvalwater wordt behandeld. We kunnen trouwens zeewater omvormen tot drinkwater. De schoorstenen zijn ook enorm geëvolueerd en we investeren miljoenen per schip om ze uit te rusten met scrubbers, installaties die schadelijke partikels uit de verbrandingsgassen halen. En in onze volgende schepen stappen we over van diesel naar lng.”

De cruisesector in cijfers

· Verwacht aantal cruisegangers in 2018: 27,2 miljoen (vs. 25,8 in 2017)

· Tewerkstelling: 1,02 miljoen voltijdse equivalenten (cijfer 2016)

· Economische impact (jobs, uitgaven door cruiserederijen, passagiers en bemanning en indirecte uitgaven): 126 miljard dollar

· De Cariben zijn veruit de meest populaire bestemming (35,4%), voor de Middellandse Zee (15,8%)

Bron: CLIA

De terugval van de concurrent

“Ik heb in België nog het kantoor van Costa Cruises geopend”, zegt Pourbaix over de Italiaanse concurrent van MSC Cruises. “Toen waren wij met Costa (een dochterbedrijf van Carnival, nvdr) hier zonder enige twijfel het nummer een. Maar Costa heeft zijn strategie omgegooid en resoluut ingezet op China. Het plaatste er vijf schepen, en perkte het Europese aanbod in. Er werd gesnoeid in zogenaamde intermediaire markten als België, Nederland, Zwitserland, Oostenrijk en Portugal, en volop gemikt op Frankrijk, Duitsland, Spanje en Italië. Maar het is geen goede strategie gebleken, want de Chinese markt groeide snel maar viel ook snel terug. Voor MSC was die strategie geweldig. Wij hebben hun plaats ingenomen, en intussen vertrekt zowat een Belg op de twee met ons op cruise.”

Bio

· Geboren in Rotterdam, 59 jaar

· Gehuwd, vier kinderen

· Studies politieke wetenschappen, ULB

· 1986-1990: productmanager MICE-SNCF

· 1990-1991: general manager DVA Supplies

· 1992-1998: general manager Transcruise (TUI Belgium)

· 1998-2002: managing director Festival Cruises Benelux (toen Belgische marktleider)

· 2002-2011: directeur Costa Crociere Benelux (in 2011 Belgische marktleider)

· 2009-2016: Adjunct-directeur-generaal Costa Crociere Frankrijk

· Sinds maart 2016: directeur-generaal MSC Cruises Frankrijk en BeLux

De ramp is verteerd

“Vandaag weegt de ramp met de Costa Concordia (die begin 2012 voor de Italiaanse kust tegen een rots voer en kapseisde, waarbij 32 doden vielen, nvdr) niet meer”, zegt Pourbaix. “Maar dat heeft toch vier à vijf jaar geduurd, en die crisis was ook hier in België niet eenvoudig te managen. De ramp leidde er wel toe dat alle maatschappijen hun prijzen lieten zakken. Daardoor ontstond de connotatie van cruises met promoties, terwijl er nu heel weinig promoties zijn. Zeker omdat mensen heel vroeg reserveren, voor de nieuwste schepen bijna twee jaar op voorhand.”

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content