België telt 60.610 zombiebedrijven

Verdacht veel terminaal zieke bedrijven weten zich in leven te houden, en leggen zo beslag op mensen en middelen. Bovenal dwarsbomen ze de gezonde bedrijven, en dat kost ons groei. De markt zou orde op zaken moeten stellen. Maar goedkoop geld, beschermende regulering en zelfs de files houden zwakke bedrijven de hand boven het hoofd.

Werkt u ook voor een zombiebedrijf? Dat zijn bedrijven die meer dood dan levend zijn, bijvoorbeeld omdat ze een negatief eigen vermogen voortslepen. Dat wil zeggen dat ze hun schulden niet kunnen terugbetalen, ook al verkopen ze al hun bezittingen. In België verkeren 60.610 bedrijven in dat geval, of ruim 15 procent van het totaal aantal vennootschappen. Bij de bvba’s zijn er dat zelfs bijna 1 op 5. Dat blijkt uit cijfers van handelsinformatiebureau Roularta Business Information.

Ondanks hun toestand, kunnen de zombiebedrijven voortploeteren. De aandeelhouders hopen met vers geld het tij nog te kunnen keren, of rekken de doodstrijd via juridische beschermingsconstructies, zoals de wet op de continuïteit van de ondernemingen. Soms worden verlieslatende bedrijven ook recht gehouden door de bank, die hoopt alsnog haar geld terug te krijgen. De lage rentevoeten maken herfinanciering van kredieten niet te duur. De bank blijft dan liever goedkoop geld pompen in een ziek bedrijf dan een slecht krediet te moeten afschrijven.

Maar voor de maatschappij is de zombieplaag een gigantische verspilling van middelen, blijkt uit de balansen van de 61.610 bedrijven met negatief eigen vermogen. Deze bedrijven vernietigden meer dan 13 miljard euro kapitaal, en houden 110.000 werknemers en 37 miljard euro aan activa gevangen in activiteiten zonder toekomst. De zombies zijn een molensteen om de nek.

De marktwerking zit strop

Op zich hoeven zombiebedrijven geen probleem te zijn. Een gezonde markt doet zwakke bedrijven afsterven, zodat ruimte vrijkomt voor sterke bedrijven, en de economie weer groeit. Maar die zuiverende marktwerking lijkt verstoord, stelt de OESO vast. Te veel mensen en middelen blijven vastgekoekt in bedrijven die eigenlijk al dood zijn. Dat remt de gezonde ondernemingen af. Zo missen we groei, die we bijvoorbeeld kunnen gebruiken om de vergrijzingsfactuur te betalen.

Allerlei subsidies, fiscale voordelen of tewerkstellingsmaatregelen helpen zwakke bedrijven om te overleven. Gewoontes, een ons-kent-ons-mentaliteit onder sectorgenoten, en vastgeroeste relaties met leveranciers en klanten bieden extra comfort. “En strengere regels maken het voor de banken praktisch onmogelijk om creatieve en innovatieve nieuwkomers te financieren”, aldus Geert Janssens, hoofdeconoom van ETION, forum voor geëngageerd ondernemen. “Zelfs de files en de gebrekkige infrastructuur beperken de concurrentie. Hoe realistisch is het nog om in Antwerpen een logistiek bedrijf op te starten?”

Gebrek aan dynamiek

Ook wetgeving houdt concurrenten vaak op een veilige afstand. “Een distributeur heeft omzeggens twintig vergunningen nodig voor een nieuwe vestiging”, zegt Janssens. “Enkel gevestigde waarden vinden hun weg in dat doolhof. In de kledinghandel krijgen nieuwkomers geen kans door de koopjeswet. Beroepen als notaris en apotheker zijn beschermd. En voor alles zijn er regels: voor het milieu, voor nachtarbeid, voor het oprichten van een bedrijf, voor de overdracht van een bedrijf, ga zo maar door. Dan hoef je niet verbaasd te zijn over het gebrek aan dynamiek in onze economie.”