Kunt u uw deo nog wel vertrouwen? ‘Traditionele cosmetica kunnen grote schade aanrichten’

Ondanks mooie woorden van grote merken is het moeilijker dan ooit om een zeep of deo in je winkelkar te laden die geen potentieel gevaarlijke ingrediënten bevat. Hoog tijd voor een overzicht én de introductie van een nieuw begrip aan uw lexicon: groene cosmetica.

Tenzij u jarenlang onderdak heeft gezocht in een grot, heeft u ongetwijfeld al gehoord van de groene golf die de wereld der cosmetica overspoelt. ‘Eigenlijk zijn er twee debatten gaande’, vertelt Estelle Lebeau, de enige schoonheidsspecialiste in België die partner is van de Slow Cosmetica-beweging. ‘In het eerste staat gezondheid centraal en worden producten met mogelijk schadelijke ingrediënten, zoals endocriene verstoorders die het hormoonsysteem uit balans kunnen brengen, aan de kaak gesteld. Het tweede debat draait rond het milieu en focust op vervuilende bestanddelen, zoals synthetische stoffen en minerale oliën die uit de petrochemie afkomstig zijn.’

Kijken in eigen boezem

Elke consument is zelf verantwoordelijk voor de cosmetica die hij of zij mee huiswaarts neemt. Bovendien kan elk ingrediënt, zowel synthetisch als natuurlijk, naargelang het huidtype doeltreffend of irriterend blijken. Het is dus onmogelijk om met alles en iedereen rekening te houden. Toch kan de werkelijkheid ontkennen bron zijn van alle kwaad.

Verpakkingen zijn immers niet de enige plastics die we in de badkamer aantreffen. Synthetische polymeren en andere siliconen (elementen die op -one en -xane eindigen) worden vaak aan traditionele cosmetica toegevoegd zodat de substantie fluweelzacht aanvoelt. En wanneer we bijvoorbeeld shampoo uitspoelen, komt die in de riolen terecht en vervuilt zo ook nog eens onze waterlopen.

Greenwashing

En trap vooral niet in de val van greenwashing: deze commerciële praktijk wordt door sommige merken op grote schaal beoefend. Ze gebruiken en misbruiken bedrieglijke beelden, leugenachtige slogans en vage termen om hun producten in een groen jasje te steken. Verpakkingen die plantaardig geïnspireerd zijn of producten ‘zonder parabenen’ houden de consument uiteindelijk enkel oogkleppen voor, die niet weet dat deze parabenen, die de reputatie hebben kankerverwekkend te zijn, soms vervangen worden door methylisothiazolinone, een bewaarmiddel dat vaak irriteert. Wat natuurlijke cosmetica betreft: hun bestanddelen zijn uit de natuur afkomstig (in tegenstelling tot chemische ingrediënten die in laboratoria worden aangemaakt), maar de benaming zegt niet veel, omdat een product met 90% chemische en 10% natuurlijke bestanddelen al als zodanig wordt gekwalificeerd.

Hoe kunnen we dan leugen en waarheid onderscheiden? De INCI-lijst (International Nomenclature Cosmetic Ingredients of Internationale Naamgeving voor Cosmetische Ingrediënten) is een verplichte inventaris van alle ingrediënten van een product op de verpakking. De samenstelling van een douchegel ontcijferen mag dan ontzettend moeilijk klinken, vaak volstaat het om je op de 5 of 6 eerste ingrediënten te concentreren, omdat deze meer dan 70% van het product vertegenwoordigen, evenals op de 2 of 3 laatste bewaarmiddelen, die slechts een klein percentage uitmaken maar vaak een irriterende of allergische reactie uitlokken. Maak het je makkelijker met de site laveritesurlescosmetiques.com, die op een schaal van ‘zeer goed’ tot ‘af te raden’ een specifiek bestanddeel of het volledige profiel van een product beschrijft.

Slow Cosmetica

Wie het aan moed, tijd of een vergrootglas ontbreekt om de Latijnse of Engelse woordjes te ontcijferen die op je flacon douchgel zijn gedrukt, kan zich meteen op cosmetica met een biolabel concentreren, zoals Écocert of Cosmébio. Zij beloven veel goeds voor je gezondheid en voor het milieu. Om zo’n certificaat te bemachtigen moet het product voor de formule en ecologische voetafdruk aan strenge regels voldoen. Het moet zowel natuurlijke als biologische ingrediënten bevatten, maar chemische en synthetische stoffen zijn uit den boze.

Wat certificaten betreft, gaat de vermelding Slow Cosmetica nog een stapje verder. Het kleine zusje van slow food (de beweging die zich tegen fast food verzet) wordt gekenmerkt als gezond, ecologisch, intelligent en rationeel. Ze wordt gebruikt voor producten die mens en milieu respecteren, aan de reële noden van de huid beantwoorden, geen valse beloften doen en op eerlijke prijzen steunen.

‘Ik wil anderen de les niet spellen’

Voor kleine fabrikanten die kwaliteit bieden zijn die officiële certificaten vooral een dure affaire, om nog maar te zwijgen van de overvloed aan labels en criteria waarin ze de weg kwijtraken. Charlotte Renard, oprichtster van het merk Bobone, is diep overtuigd van de schade die traditionele cosmetica kan aanrichten. Toch nuanceert ze meteen: ‘Het is niet mijn doel om de planeet te redden of om anderen de les te spellen; ik doe mijn ding en ik doe dat goed. Het assortiment is volledig natuurlijk, de formules worden gecontroleerd door een laboratorium en de producten worden op artisanale wijze in België vervaardigd. Iedereen is vrij om te kopen wat hem of haar bevalt. Maar tussen een groente uit de supermarkt en een groente recht van het veld bestaat er ook een wereld van verschil. Waarom zou dat voor cosmetica anders zijn?’

Het beste van twee werelden

‘Natuurlijke, biologische en ecologische producten worden vaak voorgesteld als producten waarin iets ontbreekt, zoals parabenen of bewaarmiddelen. En dat terwijl ze eigenlijk net iets toevoegen’, aldus Océane Taquoi die eind 2017 Labelchic opende, een consultancybureau voor de schoonheidsindustrie en een boetiek met nichecosmetica in de Brusselse Dansaertstraat.

Labelchic heeft de uitstraling van een luxueuze parfumerie en staat mijlenver af van de kruidenzaakjes voor hippies met hun alomtegenwoordige patchoeligeur. ‘Elk product in de winkel moet aan drie criteria voldoen: het moet honderd procent natuurlijk zijn, een onberispelijke doeltreffendheid bieden en goed aanvoelen op je huid’, aldus Taquoi. Om het onderscheid te maken met de grote ketens neemt Labelchic de tijd om klanten te ontvangen, het verhaal achter de producten uit de doeken te doen en advies op maat te verstrekken. Want schoonheid hangt sterk samen met een vertrouwensband en zich goed voelen.

Beter voorkomen dan genezen

De traditionele cosmetica die op de markt worden aangeboden zijn, als we de producten elk apart bekijken, niet toxisch. Toch hebben ze één ding gemeen: ze bevatten minstens één twijfelachtig ingrediënt. Dit bestanddeel is niet op z’n eentje verantwoordelijk voor de toestand van mens en planeet, maar de cocktail – het gecombineerde en constante gebruik van een crème, deodorant en douchegel bijvoorbeeld – vormt een reëel probleem voor onze gezondheid en het milieu. Het kan geen kwaad om je daar bewust van te zijn, om de etiketten nauwkeurig te lezen of om je te laten begeleiden door een specialist ter zake – want u bent het waard.