Kopje vol ideeën

Hij heeft een aanstekelijke glimlach, het hart op de goede plek en een uitgesproken voorkeur voor kleur. Toch is de wereld volgens kunstenaar Pascale Marthine Tayou allesbehalve rooskleurig. “Je suis pessimiste, donc je suis optimiste.” Trends Style ging bij hem op de koffie tijdens de Londense kunstbeurs Frieze en dronk uit kopjes die hij zelf ontwierp voor het Italiaanse Illy.

Tayou mag dan de vijftig al enkele jaren voorbij zijn, de man is zijn tijd al enkele keren behoorlijk voor geweest. Zo veranderde hij in de jaren negentig zijn naam van het mannelijke Pascal naar Pascale Marthine, gewoon om een punt te maken dat het bij kunst niet uitmaakt of het nu een man of een vrouw is die ze gecreëerd heeft.

Ook andere grenzen haalt de artiest met plezier neer. Die tussen de verschillende disciplines bijvoorbeeld: Tayou beweegt enthousiast tussen sculpturen en installaties, video’s, tekeningen of objecten zoals de nieuwe koffiesetjes voor het Italiaanse Illy. Tayou heeft niet de gewoonte om met merken samen te werken aan commerciële projecten, al is de kunstwereld volgens hem één groot commercieel project. Getuige daarvan de Frieze Art Fair, de grootste Londense beurs voor moderne kunst waar we de kans krijgen samen met Tayou te lunchen.

“Ik bekijk zulke beurzen als één groot museum. Ik ben ooit eens helemaal alleen in de hallen van Art Basel beland, dat was fantastisch. Maar vergis je niet: ook musea zijn commerciële instellingen. Kunst is niet vrij van commercialiteit, wel integendeel. De samenwerking met Illy een commerciële zijsprong noemen, vind ik dus niet correct”, zegt hij met een grote glimlach op het gezicht. Een lach die tijdens de ettelijke uren die we samen mogen slijten niet verdwijnt of vermindert. “Het is natuurlijk wel zo dat ik voor de kopjes mijn kunst projecteer op een object dat ik niet zelf heb gemaakt. De vorm en de productie van de Illy koffieserviezen zijn iconisch, het is niet aan mij om daaraan te tornen. Ik zie deze Art Collection dan ook als een duoproject van mezelf met Carlo Bach, de creatief directeur bij Illy. Hij heeft me ingelicht over alle mogelijkheden en beperkingen en met die info ben ik aan de slag gegaan.”

Halve eitjes

Het resultaat is een bijzonder kleurrijk servies gedomineerd door takken waar eitjes aan lijken te hangen, gecombineerd met grafische maskers. “Wie mijn werk een beetje volgt, weet dat ik wel vaker werk met de vorm van eieren – het begin van alle leven – en maskers – het symbool van identiteit. Voor mij zijn de Illy-kopjes als halve eitjes. En de gekleurde eitjes aan de takken kunnen net zo goed koffiebonen zijn. Eigenlijk maakt het niet uit wat mijn initiële inspiratie was voor deze collectie. Ik vind het als kunstenaar heel belangrijk om zoveel mogelijk open te laten voor interpretatie. De kleuren zijn universeel, iedereen kan er makkelijk mee verbinden.”

Dat Tayou geen eigen inspiratie of interpretatie wil opdringen, typeert hem ook als persoon. Hoe graag en hoe goed hij ook kan vertellen, het liefst verdwijnt hij op de achtergrond. En waar ga je wonen wanneer je in de internationale kunstscene niet té veel wil opvallen? Hij probeerde het in Stockholm en Parijs maar belandde ruim tien jaar geleden In België, meer bepaald in Gent. “Het centrum van de wereld”, lacht de kunstenaar, al meent hij het wel. “Van hieruit kan ik makkelijk naar eender waar in Europa reizen. Maar er is ook iets bijzonder aan Belgische mensen. Net als ik zetten die zich vaak op de achtergrond. Gent was bovendien een niet zo vanzelfsprekende keuze. Je zou verwachten dat je als artiest naar Berlijn trekt, naar Londen of New York. En net dat trekt me zo aan.”

Artistieke aanklacht

Tayou heeft ook nog een atelier in Yaoundé, in zijn geboorteland Kameroen. “Iedereen heeft er de mond van vol hoe de wereld de jongste jaren zo’n pessimistische plek is geworden. Maar ik heb tijdens mijn kinderjaren al ontdekt dat de wereld allesbehalve rooskleurig is. Ik lach veel en ik ben heel kleurrijk en optimistisch in mijn werk, maar dat is compensatie voor mijn natuurlijke inborst. Je suis pessimiste, donc je suis optimiste.” (lacht)

Hoewel Tayou altijd de ruimte laat voor een eigen interpretatie, is zijn werk nooit vrijblijvend. Zo bestond zijn installatie ‘Plastic Bags’ uit vijftienduizend plastic zakken die wekenlang door vrijwilligers aan elkaar werden geknoopt. Op het eerste gezicht dansen de kleurrijke zakken mee op de wind, maar al gauw wordt de aanklacht op globalisering en consumeren duidelijk. In 2002 nam hij deel aan Documenta 11 in Kassel en de Biënnale van Sao Paolo. Zijn werk was ook te zien op de Biënnale van Venetië, zowel in 2005 als 2009. En in 2015 wijdde Bozar een tentoonstelling aan Pascale Marthine Tayou.

Momenteel werkt Tayou een twaalf meter lange installatie af voor ‘Forever is Now’, een tentoonstelling rondom de piramiden van Gizeh in Egypte. “De grootte van de installaties is niet per se evenredig met de energie die erin gaat of de boodschap die het meegeeft. Deze kleine kopjes zijn net zo belangrijk als een gigantische installatie.”

Wie is Pascale Marthine Tayou (55)

– Geboren in 1967 in Nkongsamba, Kameroen

– Studeerde rechten

– Geeft les aan het Ecole des Beaux Arts in Parijs

– Woont in Gent samen met zijn vrouw Jo de Visscher en zijn jongste zoon

– Werkt zowel in ateliers in Gent als in Yaoundé (Kameroen) waarnaar hij elke zoveel jaar terugkeert

– Ontwierp voor Illy een Art Collection maar is zelf niet zo zot van koffie