LOVER / HATER: Replica’s van iconische oldtimers

Toen de vooroorlogse Bentley van Anton Gonnissen als fiftieswagen werd gecategoriseerd, protesteerde hij. “Nochtans terecht”, vindt Nicolas Van Frausum. Over reconstructions zijn de meningen duidelijk verdeeld.

Anton, jij spreekt zelf van een rebuild?

ANTON GONNISSEN. “Jawel. Ik kocht de auto in 2012. Hij werd toen gebouwd bij Racing Green Engineering Ltd in Wales. Daar startte Peris Edwards, een grote Bentley-fanaat, met een chassis van een MK VI uit 1950 om een Speed 8 te vervaardigen – het chassisnummer bleef bewaard. De auto kreeg een nieuwe carrosserie: een houten frame dat werd overtrokken met leder, precies zoals de oorspronkelijke Speed 8.”

NICOLAS VAN FRAUSUM. “Op mijn concours d’elegance is dat een absolute no-go. Dat koetswerk suggereert dat het om een auto uit de jaren twintig gaat, terwijl zulke specials behalve een recenter chassis doorgaans ook een niet-originele motor krijgen.”

GONNISSEN. “Mijn motor is een van 99 originele Straight Eights die Bentley in 1929 leverde aan het Noorse leger. Ze werden vergeten en later in houten kisten teruggevonden, met nul kilometer op de teller. Peris heeft die motoren gekocht. Ik moest de mijne zelf inrijden.”

VAN FRAUSUM. “Het probleem is dat men doet uitschijnen dat alles period correct is. En laat ons eerlijk zijn: 99 procent van de mensen ziet het verschil niet.”

GONNISSEN. “Dat klopt niet. Niemand beweert dat mijn auto een originele Speed 8 is. Kijk naar dit plaatje: ‘This car was specially constructed for Anton Gonnissen by Racing Green Engineering’.”

VAN FRAUSUM. “Ik vind het heel erg dat steeds meer events dit soort auto’s toelaten, vooral omwille van de historische waarde van de originelen. De Milla Miglia is de hedendaagse variant van wat tussen 1927 en 1957 misschien wel de meest tot de verbeelding sprekende stratenrace was. Jarenlang draaide alles er om authenticiteit: om te kunnen inschrijven moest je auto aan de oorspronkelijke wedstrijd hebben deelgenomen. Uit commerciële overwegingen laten partners van de organisatie tegenwoordig zowat alles toe.”

GONNISSEN. “Tijdens die Peking-Parijs ben ik in discussie gegaan. En ze hebben me teruggezet in de categorie van de jaren twintig. De eenvoudige reden: mijn auto heeft dan wel veel nieuw gebouwde onderdelen zoals de radiator, maar ik ervaar alle mechanische nadelen van een auto uit de jaren twintig en geen voordelen van een uit de jaren vijftig. De auto heeft een overbrenging zoals ze 1926 werden gebouwd. Ook de ophanging is authentiek.”

VAN FRAUSUM. “Zo’n special heeft veel upgrades.”

GONNISSEN. “Hier en daar, ja. Hij heeft een mechanische én een elektronische ontsteking, en twee spoelen, voor als er iets misloopt. En een beter remsysteem, met verdoken schijven. Kijk, na enkele deelnames aan Parijs-Dakar wilde ik iets doen waar mijn vrouw mee kon van genieten. Deze auto laat ons toe om als betere middenklasse samen rally’s van meer dan 14.000 kilometer te rijden, zonder dat Inge langs de weg hoeft te staan wachten op een herstelling.”

VAN FRAUSUM. “Ik begrijp dat wel. En voor Parijs-Peking: tot daaraan toe. Maar zo’n auto op rally’s zoals de Mille Miglia, dat kan écht niet.”

GONNISSEN. “Heel wat ‘originelen’ krijgen trouwens diezelfde upgrades. Vaak is er meer aan gefoefeld dan aan de mijne. Er is geen Bentley uit de jaren twintig of dertig zo authentiek als deze. Hier is niets vervalst. Dit is transparant. Dat Bentley hem als een Bentley erkent, vind ik wel belangrijk. En nog een argument: in die tijd was het heel gewoon dat auto’s na enkele jaren een nieuw koetswerk kregen. Tot in de jaren vijftig Ferrari op de proppen kwam. Dan werd originaliteit wél een thema.”

Wat is een replica eigenlijk?

GONNISSEN. “Het begrip omvat jammer genoeg alles: van een zelfgebouwde zeepkist over lookalikes tot voertuigen die werden samengesteld met respect voor de historiek, zoals dat van mij.”

VAN FRAUSUM. “Ik zie drie categorieën. Een eerste groep zijn de auto’s waarbij het van dicht en van ver duidelijk is dat ze werden nagebouwd. Daar ben ik resoluut tegen. De maker heeft totaal geen moeite gedaan om het origineel te benaderen. Het Belgische Apal was een echte constructeur, maar neigt naar die categorie: Edmond Péry baseerde zich op de Porsche 356 Speedster maar gebruikte een Kever-chassis en een motor van Volkswagen.”

GONNISSEN. “Dat noem ik dus lookalikes. Die koop je voor 50.000 euro. Er zit nada Porsche in, behalve de toestemming om het bodywork na te maken. En het is dan nog in polyester in plaats van staal. Dat is haast een buggy. Máár: ik vind dat prima. De prijs-kwaliteit matcht, en het ziet er goed uit. Maar zelfs áls ze misvormd zijn: wie zijn wij om dat lelijk te vinden? Ik heb daar geen moreel of geschiedkundig probleem mee. Die Apal Speedster werd trouwens gebouwd met een licentie van Porsche. De talrijke replica’s van de Cobra heb je vanaf 30.000 dollar. Ze bestaan zelfs als bouwkit, for crying out loud. Maar op zich is ook dat een eerlijk product. Niemand pretendeert dezelfde kwaliteit of historische waarde als het origineel. Het is zoals een sample met een stuk muziek van The Bee Gees. Ik zie – en hoor – het probleem niet. Ik word daar zelfs blij van. Het maakt de wereld alleen maar mooier. En elke keer worden de oorspronkelijke makers vergoed. Dat laatste is belangrijk. Anders is het fraude. Plagiaat. Dát is namaak.”

LOVER ANTON GONNISSEN: ‘Het is zoals een sample met muziek van de Bee Gees: ik word daar blij van

VAN FRAUSUM. “Als tweede groep kun je reconstructies onderscheiden. Die worden op hoog niveau gebouwd om het origineel zo waarheidsgetrouw te benaderen, met de juiste afmetingen en proporties, de juiste materialen en een originele motor uit de correcte periode. Een goed voorbeeld is het Argentijnse Pur Sang, dat een serieuze constructeur is geworden. Zij bouwen de Bugatti Type 35 Grand Prix op bestelling, naast de Amilcar C6 en de Alfa Romeo 8C. De prijzen starten vanaf zowat 300.000 euro. Zo’n originele Bugatti kost 2 à 3 miljoen. Maar zet ze naast elkaar en enkel een kenner kan ze onderscheiden. De rij-ervaring is vergelijkbaar. Daar ben ik iets minder tegen gekant. De aankoop is trouwens niet altijd een budgettaire kwestie. Er zijn mensen die beide hebben. De reconstructie gebruiken ze dan bijvoorbeeld op circuit, omdat ze met de originele geen risico willen nemen. Daar heb ik begrip voor.”

GONNISSEN. “Dat is ongeveer zoals mijn Bentley.”

VAN FRAUSUM. “Een derde groep zijn de continuation cars van de constructeurs zelf. Zo bouwde Jaguar recent een lading C- en D-Types, volledig naar de specificaties uit de jaren vijftig. De chassisnummers volgen dan op de originelen van weleer. Die auto’s kosten 1 à 1,5 miljoen euro. Ook Aston Martin doet dat. De bouw ervan gebeurt wel met de huidige technologie. Ze zijn ongelooflijk mooi, maar ook daar ben ik geen fan van. De constructeur gaat dan zijn verleden gebruiken of misbruiken uit opportunisme. Een spijtige evolutie.”

HATER NICOLAS VAN FRAUSUM: ‘Het probleem is dat men doet uitschijnen dat alles period correct is

Ook die komen er niet in op het Antwerp Concours d’Elegance?

VAN FRAUSUM. “Neen. Als organisator heb je een educatieve functie, en dus ook een verantwoordelijkheid. Ik wil de bezoekers een deelnemersveld tonen dat representatief is voor de geschiedenis. Zodra je kopieën toelaat, neem je daar een loopje mee. Een reconstructie wordt ook niet geapprecieerd door wie wel een period correct exemplaar heeft.”

GONNISSEN. “Ik vind een onder licentie gebouwde replica tegen een sterk verminderde prijs een eerbetoon aan het origineel. Als je daartegen bent, zou dat betekenen dat niemand ooit nog Rembrandt mag naschilderen. De herbouw van mijn Contal Mototri is het beste voorbeeld. Dat was de driewieler waarmee Auguste Pons en zijn navigator Foucault in 1907 de eerste poging ondernamen om van Peking naar Parijs te rijden. Herman Gelan en ik hebben dat in 2019 opnieuw gedaan. Ik moest er 14.000 kilometer mee rijden, met Herman op een stoel vóór mij. In Kazachstan reden we met 80 kilometer per uur in de regen tussen de vrachtwagens. Dan moet je mij eens zeggen dat ik dat met mijn originele uit 1906 moet doen of anders een faker ben. Ik kom niet bij! Daarvan zijn nog een vijftal exemplaren bekend. Bovendien ben ik eigenaar van Contal – ik heb de merkrechten gekocht. Als ik zeg dat mijn nieuwe een echte Contal is, dan is het er een” (lacht).

VAN FRAUSUM. “Dat avontuur vind ik ongelooflijk. En ik heb er alle begrip voor dat je de Contal ervoor nabouwde omdat de originele te zeldzaam is. Maar omtrent de historische waarde zit er wel een groot risico aan te komen. Op een bepaald moment kunnen de reconstructies worden voorgesteld als origineel. En naarmate de generaties volgen, zullen de mensen die ze kunnen onderscheiden ons niet meer kunnen onderrichten omdat ze overleden zijn. Nu al zijn er Bugatti’s, Maserati’s en Ferrari’s waarvan er pakweg drie circuleren op hetzelfde chassisnummer en waarvan de eigenaars pretenderen de originele te hebben. En misschien hebben ze allen een punt, want de ene heeft het chassis, de ander de papieren, de derde de motor. Wat is de originele auto, wat de replica?” GONNISSEN. “Klopt. We hebben allebei gelijk. Ik kijk vanuit het standpunt van een volbloed racer en beoog een resultaat, waarvoor ik de wagen aanpas. Jij bekijkt het vanuit het standpunt van een verzamelaar. Resultaat versus authenticiteit. Niks mis mee.”