Briljante luxeschool

Voor het eerst in haar geschiedenis opende L’Institut Joaillerie Cartier enkele weken geleden de deuren voor enkele journalisten en vrienden van het huis. Trends Style snuisterde in de coulissen en ontdekte een uitzonderlijke knowhow die generaties lang is overgedragen.

Iedereen kan zich indenken hoe gelukkig Elizabeth Taylor moet geweest zijn wanneer ze tijdens een middagje zwemmen in villa La Fiorentina net buiten Monte Carlo van haar geliefde Mike Todd een diamanten en robijnen Cartier-set kreeg. Of hoe gelukkig ook de Indiase maharadja van Patiala was toen hij voor het eerst zijn ceremoniële diamanten choker van Cartier om de hals deed. Het zijn avant-gardistische juwelen met kostbare stenen zonder weerga, de signatuur van Maison Cartier, waarvan de wereldwijde invloed stoelt op een erfgoed dat durf, creativiteit, innovatie, meesterschap en behoud van knowhow combineert.

Uitdagingen juweliersbranche

Sinds de oprichting in 1847 zet Cartier zich als juwelier in om zijn knowhow door te geven en de continuïteit ervan te garanderen. En toch, drie decennia geleden leek een aantal van die ambachten in de joaillerie met uitsterven bedreigd. Enkele grote huizen – Cartier op kop -trokken aan de alarmbel en ondernamen actie. In 2002 opende het Franse huis L’Institut Joaillerie Cartier, specifiek om juweliersberoepen te promoten en interne opleidingen te organiseren.

In 2016 verhuisde het instituut naar Hôtel Pinsot, een achttiende-eeuws privéherenhuis in het hart van de historische, Parijse juwelierswijk in het 9e arrondissement. “De belangrijkste missie van het instituut is de professionele ontwikkeling van onze ambachtslieden te ondersteunen door middel van permanente opleiding”, vertelt Alexandre Auberson, directeur van het instituut. “L’Institut Joaillerie Cartier biedt opleidingen in zowel traditionele als meer zeldzame juweliersambachten, zoals het rijgen van parels of het sculpteren van dieren in was.”

Knoopjes maken

Juwelierster Hélène toont ons hoe ze het goud bewerkt en vertelt dat ze soms 1.500 uur aan één juweel werkt. “Wanneer je twee jaar van je leven aan een juweel wijdt, wordt dat een extensie van jezelf. Ik beschouw dat juweel dan echt als ‘mijn juweel'”, vertelt ze. Wat verderop creëert de steenzetter met speciale tools en de grootste precisie holtes in het goud om er nadien stenen in te zetten. De lapidaire ontfermt zich over de maten van de kleurstenen. Hij speelt met de ruwe materie en houdt bij het slijpen rekening met de kleurdensiteit, de natuurlijke inclusies, maar ook met de optimale splijtvlakken. Bovendien houdt hij bij het slijpen rekening met het motief van het juweel – denk daarbij aan de vlekken in verschillende groottes van de Cartier-panter.

Wat verderop zien we hoe de enfileuse de perles één voor één parels aan een koordje rijgt. Na elke parel maakt ze een knoopje dat ze met de grootste omzichtigheid tot tegen de parel duwt. “De paradox bij het kralen rijgen is dat het werk onzichtbaar moet zijn, terwijl het net zo intens en complex is”, vertelt Charlotte (wiens familienaam niet wordt vrijgegeven bij Cartier, nvdr) die al negentien jaar parels bij Cartier rijgt. Het schouwspel is fascinerend en we vatten niet meteen hoe ze het doet. “La Maison Cartier beschouwt het als zijn plicht om die beroepen, die bijdragen tot de creatie van uitzonderlijke stukken, te promoten”, vertelt Auberson. “Want deze sector, die traditioneel discreet is, vertegenwoordigt niettemin Franse precisie en een sterk tewerkstellingspotentieel.”

Partner van juweliersscholen

Vandaag de dag zijn er een twintigtal leerlingen verdeeld over de vier hoofdberoepen (juwelier, zetter, polijster en lapidair). Daarnaast zijn er ongeveer dertig stagiairs uit het netwerk van partnerscholen aan het werk, zoals de École Boulle, het Edgard Faure-lyceum in Morteau en het Institut de Bijouterie van Saumur. Het instituut streeft ernaar die cijfers de komende jaren aanzienlijk te verhogen. “Om onze beroepen voor te bereiden op toekomstige ontwikkelingen heeft het Huis Cartier samen met de Haute École de Joaillerie ook een digital bachelor in jewellery ontwikkeld, de eerste opleiding die leidt tot een diploma in dit beroep”, vertelt Auberson.

Bovendien biedt het Instituut bijzondere formations croisées aan, opleidingen die ambachtslieden in staat stellen hun initiële opleiding te vervolmaken, maar tegelijk ook een ander beroep te begrijpen. Een juwelier kan bijvoorbeeld een opleiding steenzetter volgen, waardoor zijn kennis breder wordt en hij de beperkingen die aan elke fase van het fabricageproces verbonden zijn, beter kan begrijpen. Momenteel worden elk jaar tussen 150 en 200 werknemers in het instituut opgeleid, wat overeenkomt met 4.500 opleidingsuren. Sommigen gaan nadien in de Haute Joaillerie-ateliers van Cartier aan de slag.

L’Institut Joaillerie Cartier zet zich ook in om de juwelencultuur binnen het Huis en de Richemont-groep te bevorderen, dankzij praktische opleidingen aan de werkbank. Die ervaringen worden ook extern aangeboden aan journalisten, vrienden van het Huis en Haute Joaillerie-klanten. Ongeveer 300 mensen zullen zo elk jaar de kans krijgen om dit walhalla aan savoir-faire te ontdekken.