GenAI vraagt nieuwe skills: hoe bereid je je organisatie en mensen daarop voor?

Liesbet Vanderstappen, HR Director bij PwC Belgium, en Xavier Verhaeghe, Partner Technology, Innovation & AI bij PwC Belgium © PwC Belgium
Powered by PwC

Om de troeven van generatieve artificiële intelligentie (GenAI) ten volle te benutten, is het essentieel om goed in te spelen op de geëvolueerde – én blijvend evoluerende – behoeften qua rollen en skills. Dat blijkt een verhaal van gedeelde verantwoordelijkheid en zowel individuele als collectieve inspanningen, leren we van PwC-experts Liesbet Vanderstappen en Xavier Verhaeghe.

Over de vraag of GenAI ook het personeelsbeleid van een organisatie impacteert, hoeft Liesbet Vanderstappen, HR-directeur bij PwC Belgium, niet lang na te denken. Nog los van het vraagstuk of artificiële intelligentie meer jobs creëert dan erdoor verdwijnen, staat het voor haar buiten kijf dat rolomschrijvingen meer dan ooit in beweging zijn. “Het disruptieve van GenAI schuilt in de veel grotere toegang tot tools, maar ook in hun toegankelijkheid. Dat er nu minder gespecialiseerde kennis vereist is om ermee te werken, heeft een aanzienlijke invloed op de invulling van heel wat taken en functies. En dat maakt het cruciaal om je mensen goed mee te nemen in dit verhaal.”

Upskilling is dan een sleutelwoord, dat evenwel om veel meer draait dan het aanleren van de nodige vaardigheden om met nieuwe toepassingen aan de slag te kunnen. “Het gaat in eerste instantie om de bereidwilligheid van medewerkers om de kracht van de samenwerking tussen mens en machine te omarmen”, aldus Vanderstappen. Vertrouwen creëren is daarom een onontbeerlijk facet van upskilling, weet ook haar collega en innovatiespecialist Xavier Verhaeghe. “Mensen mogen niet bang zijn voor wat er is of zit aan te komen. Integendeel, de dagelijkse meerwaarde van GenAI – functies augmenten en bepaalde taken overnemen, waardoor tijd vrijkomt om extra toegevoegde waarde te genereren via zuiver menselijke taken – moet hen duidelijk worden.”

Talenten die tijdens een sollicitatie blijk geven van mindset van continuous learning, hebben vandaag echt een streepje voor

Liesbet Vanderstappen

Nieuwe skills

GenAI geeft dus aanleiding tot nieuwe rollen. Denk aan experts die de technologieën implementeren en optimaliseren of aan mensen die er een passend (ethisch) beleid rond uittekenen. Maar bovenal geeft het aanleiding tot nieuwe vaardigheden. “Daaronder vallen uiteraard technische skills en een basisbegrip van AI, maar ook mentale skills“, verwijst Vanderstappen opnieuw naar het veelzijdige karakter van upskilling. Flexibiliteit is daar zonder twijfel een van. “Zeker omdat je nooit precies weet wat de toekomst zal brengen, is het zaak om goed om te kunnen met verandering. Daar hoort tevens een mindset van levenslang leren bij, want er komen zowat elke dag nieuwe functionaliteiten bij. Talenten die daar blijk van geven tijdens een sollicitatie, hebben tegenwoordig echt een streepje voor.”

Nog zo’n belangrijke skill, op het snijpunt van technische kennis en een moderne mentaliteit, is kritisch vermogen. “Een kritische geest is vandaag onmisbaar”, aldus Vanderstappen. “Want hoewel AI-tools enorme troeven hebben, hangen er ook ethische risico’s en technische of inhoudelijke beperkingen aan vast. Je mag de output nooit zomaar overnemen of aanvaarden.” Verhaeghe valt haar bij. “Elke medaille heeft ook een keerzijde: focus gerust op de vele mogelijkheden van AI, maar houd tegelijk de consequenties – bias, foute conclusies, privacy-issues, fraude, … – van een verkeerd gebruik in het achterhoofd.”

Capture the AI Flag: kritisch aan de slag met AI via gamification

PwC ontwikkelde de game Capture the AI Flag om de eigen medewerkers maar ook het personeel van klanten op een onderhoudende manier te laten kennismaken met AI. Via het spel testen ze in de eerste plaats in welke mate ze een aantal belangrijke functionaliteiten van (Gen)AI al onder de knie hebben. Daarnaast maken de praktische opdrachten duidelijk welke beperkingen en risico’s ermee gepaard gaan, wat de spelers motiveert om hun kritisch vermogen aan te scherpen. Xavier Verhaeghe: “Het is in de mode en bij uitstek op vlak van AI een trend om louter op gevaren te focussen. Door gamification in te zetten, vinden we een goede balans tussen het aanwakkeren van een constante kritische mindset enerzijds, en openheid, creativiteit en de stimulans om de vele mogelijkheden te exploreren anderzijds.”

Nieuwe functies en vooral nieuwe vaardigheden dus, maar zijn er ook jobs die integraal verloren gaan door toedoen van AI? “Bij alle grote innovaties en transformaties werd initieel gevreesd voor jobverlies, maar bleken er uiteindelijk méér mensen nodig en ging het voornamelijk om een shift in rollen”, tempert Verhaeghe de doembeelden. In een context van vergrijzing is het hoe dan ook geen slechte zaak dat AI bepaalde taken efficiënter kan uitvoeren en sommige functies daardoor evolueren, klinkt het. En wie z’n job wel volledig ziet verdwijnen, hoeft dankzij de upskilling-trajecten – die immers ook buiten AI om voor interne mobiliteit kunnen zorgen – niet uit de boot te vallen.

Elke medaille heeft ook een keerzijde: focus gerust op de vele mogelijkheden van AI, maar houd tegelijk de consequenties van een verkeerd gebruik in het achterhoofd

Xavier Verhaeghe

Wisselwerking tussen opleidingen en cultuur

Het spreekt vanzelf dat medewerkers hier niet alleen in staan. In een ideale wereld gaan talenten met een open geest en een flinke dosis leergierigheid om met de ontwikkelingen in AI-land, maar kunnen ze daarbij wel rekenen op de steun van hun organisatie. Concreet is het aan de werkgever om allerlei opleidingsmogelijkheden aan te bieden en tegelijk een cultuur van levenslang leren te stimuleren. “De wisselwerking tussen die twee facetten is cruciaal”, stelt Vanderstappen. “De aangeboden leermomenten worden pas benut wanneer de organisatiecultuur op punt staat, en omgekeerd mag je niet van mensen verwachten dat ze op eigen houtje zoeken naar bijscholingen. Het is echt een gedeelde verantwoordelijkheid.”

Wat die opleidingsmomenten betreft, pleit de HR-directeur van PwC voor een combinatie van interne initiatieven en externe partnerships. “Ik geloof bijvoorbeeld sterk in het train-the-trainer-model, waarbij de juiste mensen zich extern laten bijspijkeren en hun kennis nadien overbrengen op hun collega’s.” De AI-expertise in eerste instantie elders zoeken, heeft volgens Verhaeghe ook praktische voordelen. “Upskilling for AI is anno 2025 een urgente opdracht. Externe partners kunnen een schaalbaarheid en snelheid bieden die voor veel organisaties op korte termijn onhaalbaar is.”

“Upskilling mag ook nooit een eenmalige oefening zijn”, deelt Vanderstappen nog een belangrijke valkuil. “Als werkgever draag je de verantwoordelijkheid om je mensen continu te helpen om die alsmaar versnellende flow aan AI-innovaties de baas te kunnen. Dat maakt hen ook – kwestie van de what’s in it for me niet te verwaarlozen – met de klap interessantere profielen op de arbeidsmarkt.” Ook Verhaeghe werpt een te vermijden fout op. “Als je in deze veranderende wereld agility verwacht van je mensen, mag je upskillingplan evenmin in steen gebeiteld staan.”

Combinatie van top-down en bottom-up

Om dit alles adequaat te implementeren binnen een organisatie, raadt Liesbet Vanderstappen een gezonde mix aan van een top-down- en een bottom-upbenadering. “Enerzijds is het belangrijk dat het management en het leadership identificeren waar het bedrijf naartoe wil met generatieve AI. Die visie kunnen ze dan samen met de beoogde mentaliteit en cultuur uitdragen, inclusief doelstellingen die geëvalueerd en zo gewaardeerd kunnen worden.” Aangezien GenAI in tegenstelling tot eerdere innovaties in veel gevallen een impact heeft op de gehele organisatie, komt daar logischerwijs ook best wat change management bij kijken.

“Anderzijds, onder meer om een nefaste one size fits all-strategie te vermijden, is er zeker ook nood aan input van de medewerkers en het middelmanagement. De board kan nooit perfect inschatten waar GenAI precies meerwaarde biedt op de werkvloer. Welke tools versnellen welke specifieke taken en welke nieuwe skills moeten daar tegenover staan? Door de overkoepelende visie te voeden met dat soort inzichten, ontstaan steevast de beste upskillingplannen.”

Tot slot nog een laatste tip vanwege de PwC-experts: GenAI initieert niet alleen heel wat veranderingen binnen een organisatie, maar kan ook helpen om er goed mee om te springen. Zo zorgen allerlei AI-tools vandaag voor een efficiëntieslag in de HR-processen en bestaat er zelfs AI-gedreven software om… mensen te leren werken met AI.

Dit artikel kadert in een samenwerking met PwC rond de opportuniteiten van AI. Andere inzichten.vind je op ons platform AInnovators.