Aanpasbaarheid, het nieuwe buzzwoord op de werkvloer

De opkomst van artificiële intelligentie, meer thuiswerk … Zaken veranderen continu, ‘for better or for worse’. Als mens en organisatie komt het erop aan veranderingen snel op te vangen, de impact ervan te evalueren en beslissingen te nemen over hoe ermee om te gaan. Over hoe je je het beste aanpast. Maar wat bedoelen we eigenlijk daarmee? En hoe maak je daar werk van? Acerta Consult hield er een interessant webinar over.

Een webinar waarmee Acerta alweer een brandend actueel hr-topic aanpakte, na ESG in februari en flexibele organisatie in juni. Ditmaal had Kathelijne Verboomen, director van het Kenniscentrum bij Acerta Consult, vier boeiende gasten aan tafel om het te hebben over het nieuwste buzzword ‘aanpasbaarheid’. Dit zijn vijf cruciale vragen en antwoorden uit dat gesprek, die je moet onthouden om je mensen meer aanpasbaar te maken.

1. Waarom is ‘aanpasbaar zijn’ zo belangrijk?
Cindy De Cat, arbeids- en organisatiepsychologe bij Acerta Consult, verduidelijkt: “Toen we drie jaar geleden ons wetenschappelijk onderzoek ernaar startten, in samenwerking met de Antwerp Management School, zagen we ‘het vermogen om je aan te passen’ nog als een vaardigheid voor de toekomst. Maar wanneer we dit jaar organisaties bevroegen over de belangrijkste skills van medewerkers stond aanpasbaarheid al in de top drie.

“Zo kregen we de afgelopen jaren wel wat te verduren, waarbij we moesten schakelen en snelheid pakken: de oorlog in Oekraïne, de energiecrisis die daaruit voortvloeide, ESG-verwachtingen, fusies en overnames, de digitalisering van processen en AI. En dan vergeet ik bijna nog de coronapandemie met haar impact op onze manier van werken. Het hybride werken deed zijn intrede, wat zeker voordelen biedt, maar ook een aanpassing vraagt op het vlak van samenwerken, de connectie behouden met elkaar, de communicatie blijven stroomlijnen enz. We hadden geen keuze, iedereen moest mee. En dat vergde wel wat van medewerkers en organisaties. Een hogere aanpasbaarheid helpt dan om vlotter mee te veren en te schakelen in veranderingen.”

“Deze veranderingen leiden ook tot een verschuiving in de soorten jobs. Tussen nu en 2027 zal het aantal AI-specialisten, robotengineers, BI-analisten en e-commercespecialisten bijvoorbeeld toenemen. Jobs als kassabediende en postbode zullen dan weer minder vaak voorkomen. Nog veel andere beroepen blijven bestaan, maar krijgen een andere invulling door de impact van de digitalisering en AI. Zo zitten we ondertussen al aan de 2.0-versie van onze digitale assessments, op amper drie jaar tijd.”

Hoe sterk verandert werken in de IT-sector?

2. Wat bedoelen we eigenlijk met ‘aanpasbaar zijn’?

“Aanpasbaar zijn is een breed begrip”, gaat Cindy De Cat verder. “Als ik het moet samenvatten, gaat het om het vermogen om doeltreffend te reageren in een veranderende situatie op het werk, er vat op krijgen en binnen die context blijven leren en groeien.” Bijvoorbeeld, zoals we al zeiden, als je zowel thuis als op kantoor werkt.

Het gaat om willen en durven leren, creatief zijn in het bedenken van oplossingen … “Voor ons is vooral het leervermogen van onze mensen belangrijk”, merkt Siska D’hoore op, Chief HR Officer bij de Nationale Bank van België. “Op die manier blijven we mee met de snelle evoluties in de banksector. Wat cruciaal is, als toezichthouder.”

3. Hoe makkelijk passen werknemers zich vandaag al aan?

Om daar zicht op te krijgen, voerde Acerta Consult in juni 2024 een enquête uit bij zorgvuldig geselecteerde panelleden uit kleine, middelgrote en grote ondernemingen. Wel, als het van de werkgevers afhangt, doen hun werknemers dat eigenlijk al goed: 60% geeft het aanpassingsvermogen van zijn werknemers een zeven op tien of meer.

Maar wat blijkt? Slechts één op de tien werkgevers baseert zich daarbij op een meting. Ze peilen wel veel naar hoe sterk kandidaten in staat zijn om zich aan te passen, maar daarna doen ze dat hoofdzakelijk op sleutelmomenten in de carrière, terwijl je daar beter op regelmatige basis werk van maakt. Wil je zelf de aanpasbaarheid van je medewerkers objectiever meten, om die te verbeteren? Lees dan zeker ook de laatste vraag.

“Organisaties voelen wel de nood eraan”, merkt Cindy De Cat van Acerta Consult op. Dat blijkt ook uit de enquête. Bijna negen op de tien werkgevers zegt dat het vermogen om zich aan te passen de voorbije vijf jaar aan belang heeft gewonnen.

Hoe wil de Nationale Bank continu op aanpasbaarheid werken?

4. Kan je dan leren om je makkelijker aan te passen?

Is het met andere woorden een persoonlijkheidskenmerk, of een trainbare vaardigheid? “Het is deels wel dat eerste, maar toch vooral iets dat je kan ontwikkelen”, legt Kathleen van Gronsveld uit, professor organizational behaviour en HMR aan de Antwerp Management School.

Alles begint daarbij met meten. Hoe makkelijk passen jouw mensen zich vandaag aan? Cindy De Cat van Acerta Consult: “Samen met de Antwerp Management School en partners VDAB, Baloise en IDEWE ontwikkelden we een wetenschappelijk onderbouwde en gevalideerde, makkelijk in te vullen vragenlijst, waarin we met stellingen peilen naar de verschillende facetten van aanpasbaarheid zoals creativiteit, emotionele intelligentie en omgaan met (digitale) stress. Niet om een eenzijdige uitspraak te doen over hoe veel of weinig aanpasbaar mensen zijn. Wel om te kijken naar de lagen van aanpasbaarheid bij iemand, hoe die passen binnen de bedrijfscontext en -cultuur, het team, de job en de uitdagingen, en hoe we medewerkers kunnen ondersteunen daar waar ze discomfort voelen. Niet iedereen hoeft zich trouwens even makkelijk aan te passen binnen een team. Enige diversiteit op dat vlak is net interessant. Met bijvoorbeeld iemand aan het roer die heel creatief en innovatief is, en erg makkelijk omgaat met verandering en onzekerheid, maar binnen hetzelfde team ook medewerkers die net iets trager processen doorlopen, kritisch kijken, zorgen voor structuur en tot in detail verwerken.”

Klopt het dat jongeren zich makkelijker aanpassen dan ouderen? “Dat is niet zo”, merkt Kathleen van Gronsveld op. “De biologische hersencapaciteit om iets bij te leren neemt pas wat af vanaf de leeftijd van 67 jaar. Voorbij je pensioen, dus (lacht).”

Hoe kan je aanpasbaarheid meten en stimuleren?

5. Hoe vergroten organisaties dan het aanpassingsvermogen?

“Wij zetten heel hard in op leercultuur”, vertelt Siska D’hoore van de Nationale Bank. “Zowel met formules als webinars en e-learning, als bijvoorbeeld met Digicoaches waarmee je bijleert rond digitaal en AI. Tegelijkertijd zetten we erg in op de weerbaarheid van onze mensen. Zodat ze niet afwachten, maar actief uitzoeken wat een verandering voor hen betekent en hoe ze ermee aan de slag kunnen gaan.”

“Bij ons doorlopen nieuwe medewerkers een intensieve onboarding met een buddy”, vervolgt Thomas Van Eeckhoudt, CEO van IT-consultancybedrijf Easi. “Daarna is aanpassingsvermogen een gedeelde verantwoordelijkheid. Als leidinggevende moeten we zorgen dat verandering past in een duidelijk gecommuniceerde visie, die motiveert om erin mee te gaan. Communiceren moet je sowieso veel doen, zowel over het grote waarom als over ogenschijnlijk banale zaken, waarover je medewerkers zich zorgen maken bij veranderingen. Zoals: wat verandert er voor mij nu Easi mijn werkgever is? De voorbije vijf jaar hebben we dat heel veel verteld, gezien we veel bedrijven overnamen.”

“Uit de bevraging van onze panelleden bleek dat ze, om zich te kunnen aanpassen en te groeien, vooral nood hebben aan een lerende organisatie, waar ze fouten mogen maken in het leerproces”, gaat Cindy De Cat van Acerta Consult verder. “Daarbij helpen ook zaken als coaching on the job en peter- of meterschap. Als je dan als medewerker beter inzicht krijgt in je eigen aanpasbaarheid in al haar dimensies, vergroot je zelfbewustzijn en reguleer je jezelf beter. Als je beter begrijpt waarom je voor of tegen verandering bent, treed je makkelijker uit je comfortzone, om dan jezelf uit te dagen op die vlakken waar je meer aanpasbaar wilt zijn. Bijvoorbeeld om meer creatief te zijn.”

Wat moet jij dan zeker bieden als organisatie?

Wil je je verder verdiepen? Of aanpasbaarheid meten en stimuleren?
Download dan nu deze whitepaper van Acerta Consult. Of zet meteen de volgende stap, om de aanpasbaarheid van je mensen te kennen en te vergroten.