‘Het zijn zotten die werken niet meer doen lonen’

Zelfa Madhloum, een geëngageerd onderneemster en zaakvoerder van Bloomjobs, is de nieuwe columniste van Trends.

Een jaar geleden schreef ik in allerlei kranten opiniestukken over ‘het zijn zotten die werken’, vandaag kom ik tot de conclusie dat het zotten zijn die werken niet meer doen lonen. De grootste schok voor mij, toen ik anderhalf jaar geleden met mijn eigen rekruteringsbedrijf begon, waren niet de lange uren, de stress rond werkkapitaal of nieuwe klanten vinden en houden. Het was de arbeidsmarkt. Hoe krijg je in godsnaam mensen zover, dat ze willen gaan werken?

Enthousiast, en misschien zelfs een tikje goedgelovig, was ik aan mijn missie begonnen. Ik had een werkgever bereid gevonden mijn kandidaat een kans te geven als rekkenvuller. De kandidaat stond te popelen om aan de slag te gaan. Toch liep het mis. Waarom? De kandidaat had ontdekt dat hij er netto op achteruit zou gaan. Wie de stap doet van niet werken naar werken, verliest in één klap een batterij aan sociale voordelen. Weg sociaal tarief, weg gratis bus- en tramabonnement, weg huursubsidie, en daarbovenop de hoge factuur van de kinderopvang. Dat is de waanzinnige paradox die dit land treft: mensen die niet werken, verdienen vaak meer dan mensen die wél werken.

Het zijn zotten die werken niet meer doen lonen.

‘Ze willen niet werken’, hoor en lees ik overal. Dat maakt me boos en droef tegelijk. Nog erger is het ene na het andere voorstelletje om mensen manu militari te verplichten een baan te aanvaarden. Ze blijven blind voor het structurele probleem. Want elke rationele mens zou hetzelfde doen: niemand wil erop achteruitgaan en armer worden door te werken. Het verschil tussen werken en niet werken groter maken, is de enige duurzame en structurele oplossing om mensen te activeren. Vandaag roept elke politieke partij dat werken meer moet lonen. Ik zou dus blij moeten zijn. Maar talk is cheap. Zo klein als de kloof is tussen werken en niet werken, zo groot is de kloof tussen woorden en daden. Knack liet vorige week de plannen van de partijen om werk meer te doen lonen, doorlichten door twee professoren. Hun oordeel was vernietigend: niemand heeft een plan die naam waardig. De voorstellen zijn vaag, de cijfers kloppen van geen kanten.

België is de wereldkampioen in het belasten van arbeid. Maar zelfs een vrij bescheiden fiscale hervorming, die de lasten op werk een klein beetje wil verlagen (peanuts vergeleken met wat echt nodig is), lijkt niet te lukken. Lobbygroepen die het hele jaar door hameren op hervormingen, gaan op de rem staan wanneer die hervorming aan hun eigen privilege raakt: ‘Niet mijn achterpoortje!’ En in de plaats van het algemeen belang te verdedigen, buigt de politiek voor de lobby. De miljoenen werkenden in ons land kunnen intussen op hun kin kloppen.

Behalve aan belastingen betaal ik me elke maand ook blauw aan kinderopvang. Voor niet-werkenden is die zo goed als gratis, voor werkenden kost die een klein fortuin. Dat is voor veel werkzoekenden geen drempel, maar een berg. Vlaanderen zou daar iets aan doen. “De kinderopvang in Vlaanderen neemt zijn economische functie ten volle op”, staat in het Vlaams regeerakkoord. En even verderop: “We bieden ondersteuning om privé en werk te combineren, waarbij we kinderopvang flexibel en betaalbaar organiseren en voorrang blijven geven aan kinderen van werkende ouders.” Dat was in 2019. Vier jaar later is nog niets veranderd.

Het verschil tussen werken en niet werken groter maken – of er minstens al voor zorgen dat er een verschil is – zou de belangrijkste politieke werf moeten zijn voor elke partij in dit land. Voor rechts én voor links. Meer mensen aan het werk krijgen, is de enige manier om ons sociale systeem te wapenen voor de toekomst. Werk meer doen lonen, is ook het beste recept om de boosheid en het onbehagen in de samenleving een halt toe te roepen. De sociale lift is kapot. Mensen vinden het terecht onrechtvaardig dat ze ploeteren en amper vooruitgaan, dat ze het amper beter hebben dan mensen die niet werken. Laat werk meer lonen en mensen krijgen opnieuw het gevoel dat ze hun lot zelf in handen hebben.