‘De ongelofelijke welvaart in West-Vlaanderen begint te wankelen’

Het stikstofdossier is niet meer dan een symptoom van een veel groter probleem.

Vlaanderen staat de komende jaren voor een economisch experiment met een enorme inzet. We moeten doelbewust welvaart en banen op het spel zetten, zonder dat we echt goed weten wat er in de plaats komt.

Door het stikstofdossier staan we voor een pijnlijke inkrimping van de veeteelt. Nieuwe technieken staan nog in de kinderschoenen of vergen te grote investeringen. Een drastische afbouw van de veeteelt is onvermijdelijk.

Ook de economische ketting daaromheen moet fors inkrimpen, van stallenbouwers en leveranciers tot slachthuizen en voedingsbedrijven. Het stikstofdossier is al een hoofdbreker vanjewelste, maar het is niet meer dan een symptoom van een veel groter probleem.

Er staat veel meer op het spel dan het lot van een beperkt aantal varkenshouders.

De Vlaamse bedrijven botsen op hun limieten. Stikstof en andere milieudossiers blokkeren hun plannen. Ze vinden geen mensen meer, en vaak ook geen terreinen om uit te breiden. Overal in Vlaanderen steken die problemen de kop op, maar West-Vlaanderen voelt de schokken het eerst en het hardst.

De ongelofelijke welvaart in West-Vlaanderen begint te wankelen. Ooit was de provincie straatarm. Nu is ze steenrijk, maar de mensen en de grond en de natuur zijn er op.

Het wordt de komende jaren één gigantische proeftuin, een zoektocht naar de heilige graal: duurzaam groeien zonder grond op te slokken, zonder de natuur verder te verstikken en tegelijk extreem zuinig om te springen met mensen.

Trends zoomt drie weken lang in op de enorme uitdagingen voor de West-Vlaamse economie. Deze week ligt de focus op de impact van stikstof op de varkenshouderij. De kaalslag in de sector is vergelijkbaar met de sluiting van de steenkoolmijnen. Psychologisch is het sentiment ook hetzelfde: “De politiekers pakken onze job af.”

Lees hieronder verder

In de volgende weken hebben we het over de arbeidsmarkt en de ruimtelijke ordening. We hebben in heel de provincie getuigenissen verzameld van ondernemers, bedrijfsleiders, experts en beleidsmakers. Niet alleen om hun grieven en problemen te aanhoren, maar ook om oplossingen te noteren.

De donkere wolken boven West-Vlaanderen hebben immers een gouden randje. Omdat de problemen er zich eerder manifesteren, kan de rest van Vlaanderen er veel van leren. Vlaanderen is niet veroordeeld om keer op keer hetzelfde economische leergeld te betalen.

Ongetwijfeld zullen sommigen zeggen dat de problemen elkaar kunnen oplossen. De inkrimping van de voedingsindustrie zorgt er bijvoorbeeld voor dat vacatures in andere sectoren gemakkelijker ingevuld raken.

Maar de lat voor de alternatieven ligt enorm hoog. Onze landbouw en veeteelt zijn productiviteitskampioenen en de rest van de keten hoeft niet onder te doen. Voeding is een sterkhouder voor onze export. Er staat veel meer op het spel dan het lot van een beperkt aantal varkenshouders. Of het nu de stikstofschok is of de personeels- en ruimteproblemen: de inzet is een economische stilstand te vermijden.

Tegelijk neemt binnen Europa de concurrentie toe. Oost- en Centraal-Europa zijn voor veel bedrijven het nieuwe beloofde land. In Noord-Frankrijk zal rond de haven van Duinkerke een sterke bedrijvencluster groeien. Onder politici is vaak te horen dat minder belastingen de sleutel zijn om de concurrentiekracht van de Vlaamse bedrijven te versterken. Maar lagere belastingen toveren geen personeel te voorschijn, en geen vrije ruimte. Een stabiel investeringsklimaat hangt van meer af dan alleen belastingen, kijk maar naar het politieke circus rond het stikstofakkoord.

Volgende week zegt een ondernemer in Trends: “We weten allemaal wat er moet gebeuren, we moeten het gewoon doen.” De West-Vlaamse ondernemers hebben na het ineenzakken van de textielindustrie in de jaren zeventig al bewezen dat ze enorm veerkrachtig en vindingrijk zijn. Gemakzucht is te mijden, geloof in eigen kunnen is meer dan gerechtvaardigd.