Waar wringt precies het schoentje bij Carrefour in België?

De Franse distributiereus Carrefour maakt een omvangrijk en wereldwijd reorganisatieplan bekend. Bij het personeel, dat voor ontslagen vreest, lopen de spanningen hoog op. Waar wringt precies het schoentje bij Carrefour in België?

” De leiding is heel nerveus. De managers zijn bang voor hun mensen, hun baan en hun arbeidsomstandigheden”, zegt een retailexpert over de situatie bij Carrefour. Hoe kan het ook anders? Het kaderpersoneel weet al een aantal maanden dat Alexandre Bompard, de nieuwe CEO van de groep, aan een reorganisatie werkt.

De nieuwe baas heeft er nooit een geheim van gemaakt dat hij ontevreden is over de prestaties van Carrefour in België. Kort na zijn aanstelling heeft hij zijn troepen volledig herschikt. In België verving hij CEO François-Melchior de Polignac door Guillaume de Colonges.

“We hebben hem een keer ontmoet tijdens een vergadering, en hij leek ons niet meteen open te staan voor overleg”, vertelt Myriam Delmée, ondervoorzitster van de BBTK. Toch zal er in de komende maanden overleg moeten worden gepleegd, want volgens onze informatie treft het plan ook ons land. Mogelijk verdwijnen er jobs in de winkels en in het hoofdkantoor in Evere.

Een slechter bedrijfsresultaat

De omzet van Carrefour België groeide in 2016 met 0,64 procent. Dat is minder dan de inflatie, wat betekent dat zijn economische gewicht is afgenomen. De brutomarge is gedaald met 0,40 procent. Het verschil tussen de absolute stijging van de omzet en de absolute daling van de brutomarge is dus met 31 miljoen euro toegenomen.

“Dat wijst op een verhoging van de bevoorradings- en structuurkosten”, zegt Pascal Flisch van Trends Business Information. “De cashflow is gestegen met 30 miljoen euro, maar dat ligt vooral aan de financiële inkomsten en niet aan de operationele.” Want de operationele cashflow is gedaald van 152 miljoen euro in 2015 tot 141 miljoen in 2016.

De werkelijke prestaties zijn dus achteruitgegaan. “De verbetering van de cashflow blijft bovendien niet in het bedrijf, aangezien er voor 50 miljoen euro dividenden worden uitgekeerd”, zegt Flisch. “De winst van de financiële operaties gaat naar de aandeelhouders en wordt niet geïnvesteerd in een verbetering van de marge van het bedrijf. Een herstructurering zal het personeel en de leveranciers treffen.”

De hypermarkt als blok aan het been

Vooral de hypermarkten wegen op de Belgische resultaten. Van de 45 grote winkels van Carrefour in België zouden er meer dan tien met verlies draaien of onvoldoende renderen. Het hypermodel heeft het moeilijk in België, waar je op elke hoek een winkel vindt. Carrefour heeft herhaaldelijk geprobeerd het hypermodel weer aantrekkelijk te maken voor de klanten. Tevergeefs.

“Dit model heeft geen toekomst meer”, zegt Stefan Van Rompaey, distributie-expert en hoofdredacteur van het vaktijdschrift RetailDetail. “Hypermarkten moeten grote volumes draaien.”

Dat staat haaks op verschillende commerciële en maatschappelijke trends. Er is de snelle opkomst van gespecialiseerde buurtwinkels. Daarnaast worden de gezinnen kleiner, hebben almaar meer mensen geen auto meer of weigeren ze ver te rijden voor hun wekelijkse boodschappen. Daarnaast heeft de non-foodafdeling van de hypers zwaar te lijden onder de concurrentie van speciaalzaken en de e-commerce.

Vage positionering van de Market

Dat de resultaten van Carrefour tegenvallen, ligt niet alleen aan de hypermarkten. De kleinere supermarkten onder de naam Market blaken al evenmin van gezondheid. Vooral de winkels in eigen beheer doen het niet goed.

“Er zijn veel verschillen tussen de Carrefour Markets”, stelt Stefan Van Rompaey vast. “De positionering is niet echt duidelijk. Een Market zit tussen een discountzaak en een betere winkel. Dat is haast niet vol te houden. De franchisewinkels doen het beter. Ze passen veel vaker hun aanbod aan de plaatselijke clientèle aan, ze zijn op zondag open, enzovoort.”

Het kan dus alleen aan die franchisesupermarkten te danken zijn dat Carrefour in België nog een groei van 0,64 procent kan voorleggen. Maar we moeten dat relativeren. “80 procent van alle franchisewinkels van Carrefour maakt winst”, zegt Luc Ardies. Hij is de gedelegeerd bestuurder van Buurtsuper.be, de organisatie van de zelfstandige voedingshandel van Unizo. “Toch blijken die franchisewinkels volgens onze analyse minder rendabel dan vergelijkbare formats van andere ketens. Carrefour moet ook de rentabiliteit van zijn franchisewinkels zien te verhogen.”

Ruimtes in concessie geven

Wat kan Carrefour doen om opnieuw te groeien? Ten eerste moet het dringend een oplossing vinden voor zijn hypermarkten. In Frankrijk zal Carrefour voor een heleboel grote winkels een huuruitbatingsovereenkomst afsluiten. Carrefour houdt de gebouwen en laat het beheer over aan derden. Kan dat bij ons ook?

“Dat zou een primeur zijn”, meent Stefan Van Rompaey. “Je drukt dan wel de kosten, maar het eigenlijke probleem los je niet op. Ik denk veeleer aan kleinere verkoopruimtes, concessies voor onrendabele ruimtes, partnerschappen met andere ketens, enzovoort. Carrefour en Fnac doen hun aankopen al samen, maar kunnen nog verder gaan.”

“Onlangs heeft de directie ons ideeën voorgelegd”, vertelt Myriam Delmée. “Ze wil ruimere openingsuren voor een aantal winkels, ze wil de winkels in toeristische zones op zondag openen en ze wil ruimtes in concessie geven. Als het over zaken gaat die Carrefour niet zelf doet, dan is dat oké. Maar als ze zaken willen opgeven om die door anderen te laten doen, dan moeten we bekijken welke gevolgen dat heeft voor de werkgelegenheid.

Winkels die naar franchise gaan, hebben bovendien geen enkele verplichting om alle werknemers weer in dienst te nemen. Voor de hypermarkten zal niets veranderen, aangezien zij meer dan 50 personen in dienst hebben. Maar voor de supermarkten ligt die situatie helemaal anders.”

Partnerschap

Welke digitale strategie kan Carrefour ontwikkelen om in de non-food op te boksen tegen de reuzen van de e-commerce? “Leveringen aan huis zijn heel duur”, merkt Stefan Van Rompaey op. “Carrefour kan een partner zoeken of samenwerken met een pure e-commercespeler.”

Dat soort partnerschappen zien we almaar meer in de distributie: Amazon en Whole Foods Market, Google en Walmart, Alibaba en Auchan, Ocado en Casino, enzovoort. Carrefour heeft dat ook begrepen. De keten heeft 17 procent genomen in Showroomprivé, een Frans bedrijf voor privéverkopen op het internet.

Een nieuwe organisatie

Om de kosten te drukken wil de Franse distributeur zijn structuur ook wendbaarder en horizontaler maken. Het is afgelopen met de organisatie in silovorm, waarbij elk format (hypermarkt, supermarkt, buurtwinkel, e-commerce) een apart winstcentrum is met eigen ploegen, ondersteunende functies, enzovoort. Er moet ‘transversaal’ gedacht worden. Dat kan ten koste gaan van een heleboel banen.

Voorts wil Carrefour zijn aankopen per zone groeperen. Ons land maakt samen met Polen en Roemenië deel uit van de zone Noord- en Oost-Europa. Het is nu afwachten hoe de merken zullen reageren die per land verschillende verkoopvoorwaarden hebben bedongen en daaraan gehecht zijn.

Maar één ding is zeker: als die reorganisatie er komt, zal dat grote gevolgen hebben voor de aankoopafdeling in het hoofdkantoor in Evere. “Telkens als ik daar kom, zie ik almaar minder personeel”, klinkt het bij een retailexpert. Het ziet er niet naar uit dat daar verandering in komt.