‘Vooruitgang versus sentiment’

Mensen zetten niet eerst rustig alle pro’s en contra’s op een rijtje. Neen, we beslissen eerst en zoeken dan argumenten. Dat zegt Marc Buelens, professor-emeritus aan de Vlerick Business School, in zijn wekelijkse column.

Er slingeren in mijn appartement veel te veel boeken rond. Alle schappen en kasten zijn ingepalmd. Ik kan geen boeken weggooien. Toch wil ik mijn erfgenamen niet teisteren met Mintzberg on Management of Structural Equation Modelling. Vroeg of laat bezwijkt een man dan voor het onvermijdbare. Ik heb een Kindle gekocht. Voor 70 pond (ik woon in Londen).

Een grote stap was dat niet, want ik las al af en toe boeken op mijn iPad. Voor de prijs van drie hardcovers beschik ik nu over een toestel dat ik in mijn heuptas kan stoppen. De levertermijn van mijn volgende boek is vijf seconden, de betaling voer ik uit met één klik. Omdat ook ik af en toe lijd aan het onvermogen mijn plezier wat uit te stellen, is de verleiding nu groter dan ooit om te zeggen: “Tiens, zou Shiller echt de bedrijven beschuldigen van oplichterspraktijken? Even bestellen.”

Op een zondagochtend heeft Amazon het toestel gebracht. In Londen lijkt een zondag een normale werkdag. En als ik het goed begrepen heb, liggen de lonen op zondag even hoog als tijdens de week. Dat zal wel een van de regels zijn waar het antisociale Brussel zich niet mag mee bemoeien.

Met zeer gemengde gevoelens nam ik het pakje aan van de besteller met Oost-Europees accent. Hij was duidelijk gehaast. Hij moest nog vele pakjes brengen. Want ik had ook gelezen wat het betekent voor Amazon te werken. Spookbeelden van het negentiende-eeuwse Londen doemen op, met schrijnende armoede en sociale willekeur. Ik heb ook de verdediging van CEO Jeff Bezos gelezen: “Ik wist dat niet.” Het gonst nu al jaren van de geruchten dat Amazon het woord ‘uitbuiting’ heeft geschrapt in alle woordenboeken die het levert. En de CEO weet van niets. De andere verdediging. Het gaat uiteraard over toestanden die ver achter ons liggen. 2012 of zo. Herinnert u zich die tijden nog? Juist, we schreven nog met een ganzenveer en er werden heksen op de brandstapel gezet. De klassieke verdediging. Zowel bij de sportschandalen als bij corruptie: ‘zo ging dat nu eenmaal vroeger’. U weet wel, in de tijden toen de elite nog Latijn sprak en zij echt niet kon begrijpen dat het gewone volk honger had.

Overschakelen op Kindle toont hoe mensen niet eerst rustig alle pro’s en contra’s op een rijtje zetten en daarna beslissen. Neen, we beslissen eerst en zoeken dan argumenten. In Vlaanderen vertegenwoordigt de elektronische lectuur nauwelijks enkele procenten. We verkiezen nog altijd papier en ik hoor telkens opnieuw de papierlezers met hart en ziel verdedigen dat er niets gaat boven de geur en het gevoel van een echt boek. Soms vraag ik mij dan af of mensen soms met hun neus of vingers lezen. Uiteraard heeft iedereen het recht op jeugdsentiment. Maar de rationalisering hoeft voor mij niet. Het is alsof u tegen mij zou zeggen: “Neen, geen Nespresso-apparaat, want ik vind dat George Clooney al rijk genoeg is en bovendien is de koffie toch veel minder lekker dan de koffie die mijn overgrootmoeder maakte met een koffiebeurs en veel doorgieten.”

Ook voor mij gaat niets boven een kamer vol boeken, een gezellig ouderwetse bibliotheek. Maar ik ben geboren in de vorige eeuw, was al de vijftig voorbij toen de iPad op de markt kwam. Mijn kleinkinderen ‘lezen’ al vele malen meer op de iPad van hun ouders dan op papier. Oh ja, er zijn voorleesboekjes, net zoals er nog radio’s zijn en kachels.

Waarschijnlijk vindt u mijn verbazing wat overdreven. Maar draai de dingen even om. Neem een twintiger die uitsluitend via Kindle leest. Hij heeft alle boeken voortdurend bij zich. Die wegen niets. Hij kan zijn woonkamer en bureau inrichten zonder boeken. Als hij een woord niet begrijpt, kan hij onmiddellijk de definitie vinden, hij ziet welke passages erg populair zijn. Hij heeft geen schuldig geweten over omgehakte bomen. En als hij een nieuw boek wil kopen, kan hij dat hier en nu doen. Hij betaalt nooit portkosten, en de software helpt hem citaten te ordenen. Denkt u dat zo’n twintiger wil overstappen naar het stoffige papieren boek, zeker nu de arts hem gezegd heeft dat zijn allergie voor stof onder controle moet blijven? Verplicht zo iemand maar eens over te schakelen naar papieren boeken. Hij zal u aanklagen voor morele wreedheid. Tijd dat daar eens iemand een boek over schrijft.