Patrick Thomas (CEO Covestro): ‘Plastic afval dumpen is waanzin’

Patrick Thomas zwaait binnenkort met grote onderscheiding af als CEO van de Duitse kunststoffenreus Covestro. Vanaf dan voert hij de strijd op tegen de ellende die plastic afval in zee veroorzaakt.

Plastic afval is een groeiende pr-nachtmerrie voor de producenten van kunststoffen, en bij uitbreiding voor de hele chemiesector. Het gros van de miljarden tonnen plastic die ooit zijn geproduceerd, werd nooit gerecycleerd. Ze werden verbrand of zijn in de natuur beland.

Vooral de gigantische berg afval die zich al decennia heeft opgehoopt in zeeën en oceanen, is niet meer uit het nieuws te branden. Dat plastic ontbindt tot minuscule partikels die ook in de voedselketen belanden en bijgevolg gezondheidsrisico’s inhouden.

Uitgerekend de onbetwiste nummer één in de wereld van het plastic, de Brit Patrick Thomas (60), is in de sector al jaren het boegbeeld van de strijd tegen het dumpen van plastic.

Hij is de CEO van Covestro, de wereldleider in de kunststoffen polyurethaan en polycarbonaat en in coatings en kleefstoffen. In 2014 richtte hij de World Plastics Council op, dat de strijd aanbindt tegen de plastic soep in de oceanen.

Thomas, die tot vorig jaar ook de voorzitter van de Europese plasticsfederatie was, besefte al vroeg dat dit gevecht niet kan worden gewonnen zonder de medewerking van de grootste vervuilers, met China op kop. Die strijd zal Thomas nog opvoeren na zijn afscheid bij Covestro, uiterlijk eind september.

De minzame Thomas, een volbloed techneut die in zijn vrije tijd onder meer een eigen pc bouwt en programmeert, was ook de drijvende kracht achter het aanvankelijk weggehoonde project Dream Reaction, dat het verdoemde broeikasgas CO2 wilde omtoveren tot een ingrediënt van polyurethaan. Dat is de veelzijdige kunststof waar onder meer matrassen en isolatiematerialen van worden gemaakt. Intussen draait de eerste fabriek voor polyurethaan op basis van CO2 op volle toeren.

Thomas was bijna een decennium de CEO van MaterialScience, de kunststoffentak van Bayer, toen het Duitse concern die tak in 2015 afsplitste en naar de beurs bracht onder de naam Covestro. Onder leiding van Thomas, die getrouwd is met een Belgische, boekt Covestro sterke resultaten, die worden weerspiegeld in de aandelenkoers.

Het aandeel, dat in oktober 2015 werd gelanceerd tegen 24 euro, is in waarde ruim verdrievoudigd, waardoor Covestro deze maand is opgenomen in de DAX, de index van Duitse steraandelen. Covestro heeft een belangrijke fabriek in de Antwerpse haven en een productiesite in Tielt, waar samen ruim duizend werknemers aan de slag zijn.

Het gaat Covestro voor de wind.

PATRICK THOMAS. “Voor de meeste producten zitten we in een sterke positie die nog jaren zal aanhouden. Dat komt omdat we tijdens de crisisjaren 2008 en 2009 konden blijven investeren. We hadden met Bayer een heel sterk moederbedrijf, dat geloofde in de business en geen kapitaalprojecten tegenhield. Tussen 2008 en 2010 heeft geen enkele concurrent beslist een fabriek te bouwen, terwijl wij enorme fabrieken hebben opgetrokken voor TDI, een basisstof voor polyurethaan. Onze capaciteit voor polycarbonaat is aanzienlijk toegenomen. Daar komen onze sterke cijfers van.

“We hebben ook een ijzersterk businessmodel: met onze producten vervangen we metalen en andere minder performante materialen. Ik ben niet bang dat de vraag zal afnemen. Wij hebben een zichtbaarheid van zeven jaar. Anders gezegd: als nu iemand beslist een fabriek te bouwen, duurt het zeven jaar om die operationeel te krijgen. Onze sector is ook klein genoeg om alle actoren in de gaten te houden. In China, waar wij veruit de grootste groep zijn, duiken bijvoorbeeld nieuwe spelers op in de markt van het polycarbonaat. Maar het kan tien jaar duren voordat zij hebben uitgedokterd hoe ze polycarbonaat van hoge kwaliteit kunnen produceren.

“Wij hebben technologie die niemand anders heeft. Zo gebruiken wij voor de productie van TDI, een hoofdingrediënt van polyurethaan, 60 procent minder energie dan de andere chemiebedrijven. In TDI hebben we dus de beste CO2-voetafdruk van alle spelers. Voor wie zich zorgen maakt over de ecologische voetafdruk van zijn matras die uit Ikea komt: die is gemaakt met onze materialen. Wij gebruiken ook CO2 als basisbestanddeel van polyurethaan. Het Belgische Recticel was een van onze eerste afnemers.”

Covestro heeft meer dan 11.000 producten en materialen. Waarop werkt u nog?

THOMAS. “We hebben voortdurend driehonderd à vierhonderd gekke ideeën, waarvan het overgrote deel het uiteindelijk niet haalt, omdat ze falen in de test van planet, people of profit, of technisch niet werken. Misschien dat 1 procent ervan op de markt komt. Maar als je niet mislukt, heb je niet hard genoeg geprobeerd. Zo hadden we een manier gevonden om spoorwegrails te stabiliseren. Een van de grote kosten voor een spoorwegmaatschappij is de vervanging van de stenen die de rails op hun plaats moeten houden. Wij hebben een manier ontwikkeld om er polyurethaan rond te gieten en die te laten stollen. We hebben zelfs een trein gebouwd om dat materiaal uit te gieten. Maar de markt is niet groot genoeg. Het werkt goed in zand, dus in een woestijnlandschap, en in tunnels en op bruggen, omdat de onderhoudskosten daar heel hoog zijn. Maar elders is het niet rendabel.”

Wat zit er vooral in de pijplijn?

THOMAS. “Materialen die almaar lichter en sterker worden, die steeds beter isoleren en beschermen, en een steeds lagere CO2-voetafdruk geven. Wij kijken nadrukkelijk naar de zeventien doelstellingen voor duurzame ontwikkeling van de Verenigde Naties. Die vertegenwoordigen een markt van 14.000 miljard dollar, en wij geloven dat wij met onze technologie toegang hebben tot 14 miljard dollar daarvan. Als je oplossingen biedt, heb je gegarandeerd een markt.”

Hoe ziet de toekomst er voor uzelf uit?

THOMAS. “Ik blijf in principe CEO tot eind september. Of ik vroeger stop, hangt af van de raad van toezicht. In Duitsland is het de gewoonte dat je pas je afscheidsdatum verneemt op de aandeelhoudersvergadering begin april. Intussen gaat de overdracht aan mijn opvolger Markus Steilemann (nu chief commercial officer bij Covestro, nvdr) heel vlot. Maar er is ook de overdracht naar een volgende CFO. Want alsof het nog niet druk genoeg was, ben ik sinds juni vorig jaar ook CFO ad interim. De nieuwe CFO, Thomas Toepfer, neemt gelukkig volgende maand over.”

En wat gaat u doen?

THOMAS. “Ik heb vier kinderen. Die wil ik eindelijk regelmatiger zien. De oudste woont met zijn gezin in Seattle, en de tweede in Tokio. De derde blijft trouw aan België en werkt in Brussel, en onze jongste dochter woont in Londen. Daarnaast zullen er ook enkele bestuurszitjes zijn. Ik ben al bestuurder bij het Nederlandse AkzoNobel. Dat wordt geleid door een Belg, Thierry Vanlancker, wat ik wel cool vind. Binnenkort worden nog andere bestuursfuncties aangekondigd, twee daarvan in familiale bedrijven.

“Maar in mijn nieuwe leven zal ik ook strijden tegen plastic in de oceanen, omdat ik een groot deel van mijn carrière heb gespendeerd aan het maken van plastic, en een hele hoop daarvan is in zee terecht gekomen. Het begrip van hoe we die toestand kunnen verbeteren, is niet groot. Ik heb daarom de World Plastics Council opgericht. China, Indonesië, Thailand en de Filipijnen zijn het meest verantwoordelijk voor de vervuiling. Maar de hele wereld deelt in de klappen.

“Van alle plastic dat sinds 1950 is gemaakt, is naar schatting 30 procent nog in gebruik. Dat zit vast in gebouwen, wegen of elektronische toestellen, en is dus nuttig. Maar 70 procent zit gevangen in de grond of in zee. Dat is geen gezonde balans. Dat slaat nergens op. Plastic is te waardevol om te storten of in zee te gooien. Als het wordt gerecycleerd, is dat oké. Maar het grote probleem is plastic voor eenmalig gebruik. Als dat op een stort eindigt of desintegreert in kleine partikels in de oceaan, zit het daar voor zeshonderd jaar.”

Is dat plastic in de oceanen ook een groot probleem voor Covestro?

THOMAS. “Ja, omdat iedereen weet dat wij plastic maken. Elk jaar wordt ongeveer 8 miljoen ton plastic in zee gegooid. Er zal ongetwijfeld van ons polyurethaan in de oceaan zweven, want ergens zal wel iemand zijn matras in zee hebben gegooid.”

Maar het meeste afval bestaat uit verpakking. Dat maken jullie niet.

THOMAS. “Dat blijft eender, want het afval heeft een enorme weerslag op de hele sector. Daarom moest de World Plastics Council absoluut landen zoals China en Indonesië als lid hebben. We moeten zorgen dat die landen aan afvalbeheer doen. Maar ook in Europa is nog veel werk. In Duitsland, België, Nederland, Zwitserland en Oostenrijk wordt bijna 98 procent van alle plastic gerecycleerd, omdat het er niet is toegestaan te storten. In Groot-Brittannië is er geen verbod op storten. Sommige overheden innen belasting op dat storten. Geen wonder dat het percentage dat wordt gerecycleerd in Groot-Brittannië amper 40 procent bedraagt. In Frankrijk is het nog erger: 36 procent.”

“De meeste stortplaatsen liggen in kustgebieden. Veel landen gebruiken ze om land te herwinnen. Ze drijven die rommel in de oceaan. 80 procent van alle plastic in de oceanen komt van bronnen op het land. 20 procent komt van bronnen op zee, zoals visnetten die worden losgesneden en dus honderden jaren in het water drijven en er schade berokkenen. Ze zijn nu eenmaal ontworpen om niet in de oceaan te verdwijnen, omdat ze goed bestand moeten zijn tegen zout water. Maar waarom ze niet gewoon terugbrengen naar de haven als ze beschadigd zijn? Daar is een markt voor. Dat is goed recyclagemateriaal, bijvoorbeeld voor kantoortegels.”

Wat moet eerst gebeuren?

THOMAS. “Vermijden dat het plastic in de oceanen belandt. Eerst de kraan dichtdraaien dus, en dat start met afval verzamelen en recycleren. En waarom zou je geen statiegeld vragen op plastic flessen, zoals op glazen flessen? Breng alles naar de Delhaize of andere ophaalpunten, en het probleem is opgelost. En verbied dunne plastic zakken. Die zijn rampzalig.”

Welk land is de zwakste schakel?

THOMAS. “China, veruit. We proberen daaraan te werken, door kinderen op te voeden. Covestro heeft kinderboeken over plastic afval uitgebracht in het Chinees en het Thai, want we weten dat als je de kinderen goed informeert, die hun ouders terechtwijzen als ze plastic weggooien.

“Kijk, voor mij is plastic de belangrijkste uitvinding van de voorbije honderd jaar. Als je alle plastic moet vervangen door andere materialen, zouden die 3,8 keer meer belastend zijn voor het milieu, blijkt uit diverse studies. De CO2-emissie en het energieverbruik zouden hoger zijn, en de prestaties zwakker. Kunststoffen hebben het enorme potentieel dat ze iets positiefs kunnen bijdragen aan de wereld. Maar plastic storten is waanzin. Dus gooi het alsjeblief niet in de zee en begraaf het niet in stortplaatsen.”

Antwerpen is sterker dan ooit

Covestro heeft in de Antwerpse haven een fabriek voor polycarbonaat en grondstoffen voor polyurethaan. “Onze fabriek in Antwerpen is sterker dan ooit”, stelt Patrick Thomas. “We moeten absoluut in grote hubs zoals Antwerpen zitten om onze business te laten draaien, omdat diepzeeschepen er toegang hebben. We hebben er ook toegang tot hoogopgeleide ingenieurs en onderhoudstechnici, wat noodzakelijk is om vlot te kunnen werken.”

“Een grote onderhouds- en inspectiebeurt vergt massaal veel engineeringwerk, waardoor de site al gauw wordt overspoeld met 2000 mensen die acht weken aan de slag zijn, vooraleer ze doorschuiven naar een andere fabriek. Godzijdank zitten alle chemiespelers samen in Antwerpen, zodat die technici telkens snel kunnen doorschuiven naar bijvoorbeeld BASF of Total. Als je in je eentje ergens in the middle of nowhere zit, kan dat uiteraard niet. Dat is het probleem van nieuwe sites in het Midden-Oosten.”