Notariaat volgt verjongingskuur

De Koninklijke Federatie van het Belgisch Notariaat viert vandaag haar 125ste verjaardag. Met een recordaantal notariële akten van 925.00 per jaar en meer dan 2,5 miljoen Belgen die zich elk jaar tot hun notaris wenden, kent het notariaat in ons land een spectaculaire groei.

De notaris komt tussen op cruciale momenten in een leven zoals samenwonen, trouwen, scheiden, kopen, lenen, schenken, erven of ondernemen. Volgens de voorzitter van de Koninklijke Federatie van het Belgisch Notariaat Erik Van Tricht komt er geen sleet op het beroep. “Onze maatschappij, de economie, de regelgeving, de fiscaliteit en de leef- en woonvormen worden steeds complexer”, zegt hij. “Mensen leven samen in minder klassieke woonvormen, wat bijkomend advies vraagt bij de aankoop van een huis. Ook eist de wetgever dat er meer informatie wordt gegeven over bijvoorbeeld energienormen of over de bodemsanering. In hun rol van openbaar ambtenaar die akten en registraties verzorgt, zien we de jongste tien jaar het verstrekken van advies spectaculair aan belang winnen.”

Er zijn 1500 notarissen met 7500 medewerkers actief in 1200 kantoren. Het imago van de oudere, wijze notaris lijkt stilaan te verdwijnen. Sinds de nieuwe notariswet in 2000 werden 1000 notarissen aangesteld, sindsdien na een verplicht vergelijkend examen. Dat stelt het beeld bij dat het notariaat bijna een erfelijk beroep is van vader op zoon. Bijna een op de drie notarissen is vandaag een vrouw. “Er is duidelijk een verjonging en een vervrouwelijking van het beroep”, zegt Van Tricht, wiens grootvader ooit zijn kantoor startte. “Dat heeft ook te maken met een nieuwe procedure bij de aanstelling. Een goede zaak, want het werkt de modernisering in de hand.”

In 2000 startte ook de digitalisering van het notariaat met het project E-Notariaat. De KFBN lanceerde een elektronisch netwerk tussen alle kantoren en de IT-diensten van de federatie. Zo verlopen de administratieve processen, informatiestromen, gegevens- en kennisuitwisseling geïnformatiseerd en geautomatiseerd. Ook de processen met de overheidsadministraties verlopen vandaag elektronisch, van de oprichting van een onderneming, de registratie en de verwerking van akten tot het afhandelen van vastgoeddossiers.

“Dat stelt ons bijvoorbeeld in staat een gedetailleerd beeld te hebben van de vastgoedtransacties per regio”, weet Van Tricht. “Onze notarisbarometer voorspelt perfect de toestand van de vastgoedmarkt voor ze officieel worden overgemaakt aan de federale overheidsdienst Financiën. De volgende stap in het digitaliseringsproces is het lanceren van applicaties die rechtstreeks voor de burger beschikbaar zijn.”

Voor de digitalisering werden de aktes met de hand geschreven en was er veel heen-en-weergeloop om van de gemeentes en de andere overheden de vereiste informatie te krijgen. Daar waren de officiële tarieven op gebaseerd, die de notarissen verplicht zijn te vragen. Is dat nog wel gerechtvaardigd in onze copy-paste-economie?

“Vroeger gebeurde er ook veel knip- en plakwerk”, repliceert Van Tricht. “Mijn vader had een fulltime secretariaat om alle teksten over te typen. Vroeger was er ook meer standaardwerk. Vandaag moet de notaris veel meer informatie vergaren om een dossier te vervolledigen. Voor 2000 tot 2500 euro voor een of twee notarissen (bij een vastgoedtransactie) eisen de klanten – terecht – advies op maat. Het domme werk dat nu gelukkig gebeurt door computers, is verdwenen. Nu hebben we meer de handen vrij om toegevoegde waarde te leveren. De verdere uitbouw van onze dienstverlening en adviezen op maat zijn in de komende jaren de uitdaging, maar ook de sleutel tot verder succes.”

Sinds juni 2016 bestaat er een ombudsdienst van het notariaat. Die kreeg onmiddellijk erg veel werk. Een goede zaak of een signaal dat er een en ander foutloopt? “Beide”, meent van Tricht. “Ik ben tevreden dat de klanten met hun klachten onmiddellijk de weg vonden naar het onafhankelijke orgaan, omdat zo heel wat misverstanden uit de weg kunnen worden geruimd. Ook heel wat oude klachten borrelden naar boven. Het liep trouwens meestal fout omdat er een gebrek aan communicatie was tussen de notaris en de klant. Meestal is er dan een misverstand over de rekening. Zo gebeurt het nog altijd dat klanten denken dat de notaris alle betaalde registratierechten in zijn eigen zak stopt, terwijl die worden doorgestort naar de fiscus. Mocht ik dat geld zelf kunnen houden, was ik na een jaar al gestopt als notaris.”