KPMG waarschuwt voor winstval bij Belgische banken

2015 was een zeer goed jaar voor de Belgische banken maar de nabije toekomst dient zich moeilijk aan. De consultant KPMG waarschuwt voor een rendabiliteitsprobleem. Dat kunnen de banken voorkomen, onder andere door hun kredieten duurder te maken en jobs te schrappen.

In een pas gepubliceerd rapport stelt KPMG vast dat de Belgische banken de voorbije jaren goed gepresteerd hebben. Ze slaagden erin hun kapitaal- en liquiditeitsratio’s te verbeteren en de risico’s op de balans af te bouwen. 2015 was ook voor de rendabiliteit een uitstekend jaar.

De Nationale Bank meldde vorige week al dat de Belgische banksector in 2015 6,1 miljard euro winst boekte, tegen 4,5 miljard euro een jaar eerder. Daarmee neemt de sector weer de kaap van 10 procent rendement op eigen vermogen. Het is de eerste keer dat dit gebeurt na de bankencrisissen van 2008 en 2011.

Dat is des te opmerkelijker omdat de omgevingsfactoren niet meezitten. De toegenomen regelgeving en belastingdruk zorgen voor hogere kosten, en de lage rente weegt op de netto rente-inkomsten. In 2015 konden de banken hun netto rente-inkomsten nog optrekken tot 14,9 miljard euro, tegen 14,5 miljard een jaar eerder. Dat had vooral te maken met de groei in volume van de kredietverstrekking en de herfinanciering van de woonkredieten die de banken in eerste instantie een verbrekingsvergoeding oplevert. Ook de rentemarge steeg.

Aanvullend kapitaal nodig

Maar dat mooie liedje blijft niet duren, waarschuwt KPMG. “De toekomst ziet er minder rooskleurig uit”, zegt Koen De Loose, partner bij KPMG België. De consultant maakte een schatting van de inkomsten, de winstgevendheid en de solvabiliteit van de Belgische banken tot 2019. Daarbij werd rekening gehouden met de evolutie van de reglementering, de lage rente-omgeving en de taksen.

De verwachte nieuwe kapitaalregels zullen de gemiddelde kernkapitaalratio van de banken met 2,7 procentpunten naar beneden halen, berekende De Loose. Vorig jaar bedroeg die kapitaalratio 15,4 procent. De lat voor de totale kapitaalratio zal tegen 2019 op 21,4 procent liggen, aldus KPMG. Dat zal als gevolg hebben dat verschillende banken de komende jaren aanvullend kapitaal (Tier 2) zullen moeten ophalen. “Het is niet duidelijk of de markt die vraag zal kunnen absorberen”, zegt De Loose. Ze zullen ook voor 1,2 miljard euro aan extra provisies voor slechte kredieten moeten aanleggen.

De lage rente zal er dan weer voor zorgen dat de netto rente-inkomsten van de banken tot 2019 jaarlijks met ongeveer 4,5 procent zullen dalen, waarschuwt KPMG. Hij verwacht dat het rendement op eigen vermogen van de Belgische banken daardoor zal dalen van 10 tot 6,2 procent. De cost/income-ratio (verhouding kosten/inkomsten) zou dan weer stijgen van 59 tot 67 procent. Die beweging weerspiegelt zowel de daling van de inkomsten als de toename van de kosten. De banken staan voor forse investeringen in hun IT en hebben af te rekenen met een hoge belastingdruk.

De globale belastingdruk op de Belgische banken is tussen 2011 en 2015 gestegen tot 3,1 miljard euro, zegt Stefanie Pauwels, partner van KPMG België. Daarvan maken de specifieke banktaksen de helft uit. Pauwels verwacht dat het nominale bedrag dat de banken de komende jaren zullen betalen aan belastingen zal dalen, omdat de rendabiliteit zal dalen onder invloed van de taxshift. Maar doordat de banktaksen hoog blijven zal de effectieve belastingratio (op een lagere winst) de komende jaren toch toenemen.

Mix van maatregelen

Als de banken hun rendabiliteit op peil willen houden, zullen ze actie moeten ondernemen, concludeert KPMG. Het consultancybedrijf is voorstander van een mix van maatregelen, waarbij zowel de klanten, de aandeelhouders als de instelling zelf een deel van de rekening betalen. Concreet kan het gaan om het duurder maken van leningen, het verlagen van de dividenduitkering, structureel besparen op de kosten (bijvoorbeeld via een verdere inkrimping van het personeel), en het genereren van meer fee-inkomsten (bijvoorbeeld uit de verkoop van beleggingsproducten).

Er bestaat ook een gevaar dat banken, op zoek naar een hoger rendement, meer risicoposities gaan innemen. KPMG vindt een verschuiving van cash en OLO’s (lineaire obligaties) naar meer illiquide, risicovollere activa die een extra rendement opleveren, een plausibel toekomstscenario.

De consultant maakte een globaal schema op waardoor de banken hun rendement op eigen vermogen toch op 10 procent kunnen houden. Daarin staat onder meer het voorstel om kredieten 50 basispunten of 10 procent duurder te maken, een kostenreductie met 10 procent, en de uitgifte van 5 miljard euro aan aanvullende kapitaalinstrumenten. Een kostenreductie met 10 procent staat gelijk met het verdwijnen van enkele duizenden jobs. De kans is dus groot dat de afbouw van de tewerkstelling in de financiële sector de komende jaren gewoon doorgaat.