Gezocht voor onmiddellijke indiensttreding: 85.000 digitale experts
Onze bedrijven smeken om digitale experts, maar vinden ze niet op onze krappe arbeidsmarkt. Agoria schat dat het tekort de economie 1 miljard euro aan toegevoegde waarde kost. Een mirakeloplossing is er niet, maar creatief zijn helpt.
201.000 digitale experts zijn in België aan het werk. Dat is 4,11 procent van alle werkende Belgen. Het aantal digitale experts – IT-consultants, systeemontwikkelaars, projectmanagers maar ook commerciële functies in de IT-sector – groeit al jaren, leren cijfers van Eurostat en de technologiefederatie Agoria. In 2006 waren het er 136.000 of 3,16 procent van de tewerkstelling, in 2016 was dat aantal gestegen naar 187.000. Volgens Patrick Slaets, chief data analist van Agoria, zullen er tegen 2030 in België 285.000 digitale experts nodig zijn of 5,4 procent van de tewerkstelling. Dat zijn er dus bijna 85.000 meer (zie grafiek Digitale experts).
Wij herzien onze loonpakketten elk jaar, met een interne en externe ijking. Wij zorgen ervoor dat hier nooit iemand opslag komt vragen” – Melina De Rossi, ACA IT-Solutions
De grote vraag is of die bijna 100.000 vacatures ook ingevuld geraken. Vandaag is dat al een probleem. De IT-experts staan al jaren in de lijst van knelpuntberoepen van de VDAB. ‘Analist-ontwikkelaar ICT’ staat op de vijfde plaats. Alleen al voor die functie stonden vorig jaar in Vlaanderen 4452 vacatures open. En dat zijn enkel de vacatures die gemeld worden bij de VDAB. Volgens het knelpuntberoepenrapport van de VDAB “schakelen bedrijven dan ook buitenlandse analist-ontwikkelaars in of verhuizen ze applicatieprojecten naar het buitenland. De complexe en snel evoluerende architectuur van ICT-applicaties en -systemen stelt hoge eisen aan analisten-ontwikkelaars.”
Experts die instaan voor de integratie en implementatie van ICT-systemen zijn al even schaars. De VDAB kreeg daarvoor vorig jaar 1394 vacatures binnen. Maar ook installateur van datacommunicatienetwerken is een knelpuntberoep. De doorbraak en de integratie van mobiele telefonie, digitale televisie en internet en later de upgrading van netwerken deed de vraag groeien. Dat er geen specifieke studierichting is die voorbereidt op dit beroep, vergroot het tekort. Veel vacatures komen van onderaannemers die werken voor grote telecomgroepen.
“Op dit moment zien wij een sterke stijging van de vraag naar softwareontwikkelaars en DevOps-engineers. Hier kan je spreken van een acuut tekort”, zegt Tamara Moonen, director van de hr-dienstverlener SThree Consulting. SThree heeft meer dan dertig jaar ervaring in het plaatsen van mensen met een STEM-profiel. STEM (science, technology, engineering, mathematics) omvat een waaier technologische, technische, exact-wetenschappelijke en wiskundige opleidingen en beroepen. DevOps-engineers zorgen voor de automatisering van processen waardoor software sneller en betrouwbaarder ontwikkeld en getest kan worden. Moonen: “Softwareontwikkelaars zijn heel gewild door de enorme toename van nieuwe projecten zoals de ontwikkeling van webshops, onlinebankieren, online-identificatie en de digitalisering van papierstromen.”
Daar gaat de groei
Moonen ziet in de toekomst een stijgende vraag naar blockchainontwikkelaars en datascientists. “Blockchainontwikkeling is in België nog beperkt tot de financiële industrie. Maar het toepassingsgebied is veel breder, denk maar aan vastgoedtransacties. Datascientists verzamelen en analyseren data op een geautomatiseerde manier om voorspellingen te maken of transacties uit te voeren. We zien dat Nederland hier enorm vooroploopt. In België staat dit nog in de kinderschoenen, waardoor de vraag nog eerder beperkt is. Maar wij verwachten dat die sterk zal toenemen.”
De krapte op de arbeidsmarkt is dan ook voor een groot deel een tekort aan mensen met digitale skills. Volgens een rapport van het steunpunt Werk van de Vlaamse overheid is de krapte de voorbije maanden nog toegenomen. In 2017 waren er gemiddeld amper 5,6 werkzoekenden per VDAB-vacature, het laagste cijfer sinds 2011. Die ratio daalde in de eerste drie maanden van dit jaar verder tot 4,8. Tegenover elke vacature bij de VDAB staan dus almaar minder werkzoekenden.
Meteen rijst de vraag: wordt dit een probleem voor groeiende bedrijven? Moeten ze daarom investeringen uitstellen? Eind mei verlaagde KBC de groeiverwachting voor de Belgische economie van 1,9 naar 1,6 procent. De Nationale Bank ziet de Belgische economie dit jaar dan weer met 1,5 procent groeien, terwijl ze tot voor kort op 1,7 procent mikte. Volgens de KBC-economen Jan Van Hove en Johan van Gompel is de groeivertraging een gevolg van de zwakkere internationale handel en de duurdere olie. En ze wijzen op het belang van private investeringen als groeimotor. “Helaas blijkt het moeilijk om de groei via nieuwe investeringen op peil te houden”, stellen ze. “De krapte op de Belgische arbeidsmarkt bemoeilijkt de verdere expansie in de private investeringen.” Agoria schat dat de krappe arbeidsmarkt de Belgische economie meer dan 1 miljard euro toegevoegde waarde kost.
Tamara Moonen is niet zo pessimistisch. De investeringen vallen niet stil, maar “ze worden soms niet in België gedaan, of worden gedreven vanuit het buitenland wegens de tekorten op de arbeidsmarkt. Bedrijven zoeken oplossingen en doen een beroep op rekruteringsbedrijven, zelfstandigen en consultingservices om dit tekort op te vangen en ervoor te zorgen dat investeringen toch gerealiseerd worden.”
Gratis fruit en betere koffie
Bedrijven die smeken om digitale profielen roeien met de riemen die ze hebben (zie kader Creatief met Tesla). Ze sturen hun personeelsbeleid bij. Hr-dienstverleners zien een opwaartse druk in de salarissen. Meer en meer IT-professionals met een vast contract kiezen alsnog voor een zelfstandigenstatuut of worden freelancer, want de uurtarieven zitten in stijgende lijn. Bedrijven versnellen het rekruteringsproces. Voor IT-functies is één gesprek meestal voldoende, nadien volgt snel een loonvoorstel.
“Mensen met digitale profielen krijgen haast dagelijks nieuwe kansen voorgeschoteld”, zegt Tamara Moonen. “Een goed retentiebeleid is dus nodig. Het is belangrijk te luisteren naar de noden van die werknemers en er iets mee te doen: extra opleidingen, werken met de nieuwste technologie, thuiswerk gemakkelijker maken, … Meer en meer organisaties hebben een ‘talentmanager’, die zowel de instroom als het behoud van talent beheert. De nadruk wordt vaak gelegd op retentiebeheer, met duidelijke loopbaanplannen. De digitaal sterke medewerkers krijgen de kans zich bij te scholen zodat hun kennis up to date blijft.” De grotere bedrijven leggen hun digitale profielen extra in de watten. De kantoren van de IT-afdeling hebben bijvoorbeeld volop daglicht, of de medewerkers krijgen gratis vers fruit en betere koffie.
Er is geen mirakeloplossing, maar het probleem zal niet kleiner worden als we niks doen” – Patrick Slaets, Agoria
STEM is geen wonderoplossing
“Bedrijven rekruteren in een krimpende pool terwijl de vraag groeit. Dat is niet houdbaar. Er zijn structurele ingrepen nodig”, zegt Patrick Slaets van Agoria. De technologiefederatie pleit al langer voor een onderwijs- en opleidingsbeleid dat focust op STEM-opleidingen. “Er is geen mirakeloplossing, maar het probleem zal niet kleiner worden als we niks doen”, vervolgt Slaets. “We kunnen al beginnen met jongeren van acht tot twaalf jaar technologie en wetenschap te laten leren. Aan 18-jarigen moet je uitleggen welke overvloed aan professionele kansen er ligt in de digitale wereld. 23-jarigen met een STEM-diploma moet je naar een STEM-baan oriënteren. En tijdens de carrière moet meer ingezet worden op opleidingen, zodat werknemers in de sector kunnen blijven.”
Toch is een STEM-diploma niet zaligmakend. Uit het jongste rapport van de VDAB blijkt dat 12,5 procent van de schoolverlaters met een middelbaar STEM-diploma na een jaar nog geen baan heeft. Van de schoolverlaters met een hoger STEM-diploma is na een jaar amper 3,3 procent werkloos. De arbeidsmarkt zoekt vooral hoogopgeleide STEM’ers, of jongeren met specifieke praktijkervaring. Die hebben ASO’ers in hun opleiding niet gekregen.
Sommige arbeidsmarktexpert vinden de focus op STEM-opleidingen een hype. Ze vinden steun bij een filmpje dat in hr-kringen gretig wordt gedeeld. In Why tech needs the humanities waarschuwt Eric Berrigde, de CEO van Bluewolf, voor de STEM-hype. Het softwareconsultancybedrijf staat aan de top in de VS, maar telt onder zijn 1000 personeelsleden amper 100 digitale experts. De rest zijn filosofen, linguïsten, marketers, historici enzovoort. “Ik kan die ook goed gebruiken”, zegt Berrigde. “De huidige nieuwe technologie is intuïtief. Moderne systemen kunnen worden ontwikkeld zonder codes te leren. Bepaalde technische skills zijn tegenwoordig gemakkelijk te leren. Bovendien zijn zachte skills ook belangrijk, denk aan samenwerking, creativiteit en probleemoplossend werken.”
“Berrigde gaat daarmee in tegen de stelling dat STEM de toekomst van jobs zal domineren”, reageert Tamara Moonen. “Maar ik heb die stelling eerlijk gezegd nog nergens gehoord of gelezen. Ik zou er ook niet mee akkoord gaan. In elke organisatie is er nood aan andere profielen en skills dan pure STEM. Maar het grootste tekort in de arbeidsmarkt is momenteel dat van technische vaardigheden. Werkgevers hebben een voorkeur voor iemand die de technische competenties combineert met sociale, maar door de nood op de markt primeert vaak het eerste.”
Creatief met Tesla
Hoe overleven bedrijven die veel mensen met een IT-profiel nodig hebben? Door creatief te zijn in hun werking en aanwerving.
“Ons doel vorig jaar was 100 aanwervingen te doen”, vertelt CFO Frederik Vandenberghe van de netwerksoftwarebouwer Skyline Communications uit Izegem, een wereldleider in zijn vakgebied met vestigingen in Portugal, Singapore en Florida. “Daar zijn we min of meer in geslaagd – we eindigden op 88. Voor dit jaar hadden we 120 vooropgesteld, maar ik schat dat we op 70 à 75 zullen uitkomen. De instroom ligt duidelijk lager sinds het begin van dit jaar. “Als reactie proberen we onze producten efficiënter te maken zodat we minder werkkracht nodig hebben.” Op de omzet zal de lagere instroom niet direct een effect hebben, voorspelt Vandenberghe. “Er is een direct verband tussen onze personeelsgroei en onze omzet, maar aangezien er een tijd overheen gaat voor nieuwkomers inzetbaar zijn is het nog moeilijk te zeggen hoe groot dat effect zal zijn.”
ACA IT-Solutions probeert te innoveren in zijn personeelsbeleid. Het pakte zes jaar geleden al uit met deel-Tesla’s voor zijn mensen. Eind vorig jaar bestelde het 22 Tesla’s 3 als bedrijfswagens. De systeemintegrator heeft 150 medewerkers en wil in vijf jaar verdubbelen. “Voor dit jaar planden we 30 aanwervingen. We zijn halfweg. Wij zijn continu op zoek”, vertelt Melina De Rossi, recruitment specialist bij ACA, die toegeeft dat het hard werken is. Het hr-team haalt alles uit de kast – afstudeerbeurzen, socialemediacampagnes, LinkedIn, contacten van de eigen werknemers -, maar rekent vooral op zijn familiale cultuur met aandacht voor opleiding, werk-privébalans en gezamenlijke evenementen. ACA heeft nog altijd zijn bonussysteem met Tesla-ritjes, geeft een bedrijfswagen en een verzekeringspakket, maar wil geen werknemers kopen. “Wij voeren een fair loonbeleid. Nieuwkomers krijgen wat vergelijkbare personen bij ACA krijgen. Dat is iets meer dan de markt. Wij herzien onze loonpakketten elk jaar, met een interne en externe ijking. Wij zorgen ervoor dat hier nooit iemand opslag komt vragen”, zegt De Rossi.
Start-up met bedrijfswagens
Dat grote bedrijven alles uit de kast halen om digitale experts aan te trekken, maakt het voor start-ups extra moeilijk. “Vroeger vonden we gemakkelijker ontwikkelaars en andere talenten”, zegt Zhong Xu van Lightspeed Retail. De Canadese specialist in kassasoftware op tablets heeft in Gent zijn Europese hoofdzetel nadat het de start-up Posios, die Xu met Jan Hollez had opgericht, had overgenomen. “Vanuit Gent gebeurt onder meer de technische ontwikkeling van de kassa-oplossing voor horecazaken, eigenlijk het vroegere Posios. We merken wel dat het helpt om jobevents te organiseren om potentiële sollicitanten te ontmoeten. Specifiek voor programmeurs moeten we natuurlijk ook rekening houden met de voorwaarden die elders worden gegeven. Dat betekent ook bedrijfswagens. Onze parking lijkt wel sluikreclame voor Volvo.”
En net zoals grotere bedrijven, moeten start-ups steeds meer internationaal rekruteren. “Soms botsen we tegen de honkvastheid van de Belgen”, zegt Louis Jonckheere van Showpad. “Het lijkt soms alsof het makkelijker is een programmeur vanuit de VS aan te trekken, dan iemand van Hasselt naar Gent te laten komen.” In The Pocket, het Gentse bedrijf waar Showpad is uit gegroeid, maakte vorige week bekend dat het een kantoor in Leuven opent, onder meer om daar gemakkelijker talent te kunnen aantrekken.
Colruyt: ‘Kiezen waar we onze mensen inzetten’
Colruyt Group, met 29.000 medewerkers een van de grootste werkgevers van het land, heeft in België een IT-afdeling van bijna 1000 medewerkers. Daarnaast heeft het nog 400 IT-medewerkers verspreid over België, Frankrijk en India, en werkt het met ongeveer 350 externe consultants. “Tijdig aanwerven van IT-medewerkers wordt elke dag moeilijker”, zegt Peter Vanbellingen, verantwoordelijk voor de IT-afdeling. “Toch hebben we de afgelopen twee jaar bijna 300 nieuwe krachten kunnen vinden. We kunnen verschillende troeven uitspelen omdat er bij Colruyt Group veel loopbaanmogelijkheden zijn. Daarnaast hebben we veel opleidingen en een competitief remuneratiepakket. Sommige juniors doorlopen eerst een stage onder de hoede van andere medewerkers, vooraleer ze in de functie terechtkomen waar ze voor aangenomen zijn. Die manier van werken is succesvol en we gaan dat uitbreiden. We denken ook aan meer satellietkantoren, vanwege de mobiliteitsproblemen.”
“Het tekort is geen rem op de bedrijfsvoering, maar we moeten wel keuzes maken waar we mensen inzetten en daardoor kunnen sommige projecten langer duren dan gedacht.”
‘AI-experts werken graag bij verschillende klanten’
Er zijn ook bedrijven die goed garen spinnen bij het tekort aan IT-experts. Ondernemingen zoeken niet alleen de klassieke programmeurs, ze hebben ook steeds meer specialisten nodig in bijvoorbeeld artificiële intelligentie. Dat verloopt moeizaam, wat mogelijkheden schept voor consulting- en outsourcingbedrijven gespecialiseerd in artificiële intelligentie. In Vlaanderen zijn dat bijvoorbeeld Faktion XYZ en ML6. Dat laatste heeft een team van 25 medewerkers. “Ons kantoor is in Gent en daardoor kunnen we vlot pas afgestudeerden aantrekken”, zegt Xander Steenbrugge. “Zij hebben vaak een technische achtergrond en hebben zich tijdens hun studies toegelegd op machinelearning of andere AI-technieken. Het is voor hen duidelijk een pluspunt dat ze bij een bedrijf zoals het onze aan verschillende projecten kunnen werken bij verschillende klanten. Dat doen ze liever dan ergens vast in dienst te zijn en dag in dag uit aan hetzelfde te moeten werken.”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier