De tijd ligt achter ons dat een pater familias volledig op eigen houtje het traject van een nieuwe generatie in het familiebedrijf uitstippelde. Anno 2018 eist een nieuwe generatie meer inspraak en is de intrede van nieuwe telgen een participatieve gebeurtenis.
Dat betekent ook dat de overgang naar een nieuwe generatie meer is dan een formele aangelegenheid. In het verleden lag de klemtoon sterk op de puur juridisch-technische regeling. Het psychologische en emotionele element is vandaag minstens even belangrijk.
Je smeedt als familie geen juridisch contract meer zonder eensgezindheid over het psychologische contract. Dat betekent: vroeg inspraak organiseren over de toekomstige organisatie van het familiebedrijf. Dat is niet enkel in het belang van de opvolgers, maar kan ook een cruciaal proces zijn in een context met meer economische en concurrentiële druk voor familiebedrijven. Af en toe eens praten volstaat echter niet voor de uitbouw van een goed psychologisch contract.
Kom als familie tegemoet aan een behoefte
Het is essentieel dat al ‘in tempore non suspecto’ het gesprek over de opvolging start. Bespreek wat op dat moment de ambities van de opvolgers zijn, of niet zijn. Maak duidelijk wat nodig zal zijn bij het waarmaken van die ambities. Dat creëert een context waarin de opvolging op een goede manier kan plaatsvinden, ook al weet je dat die ambities nog kunnen veranderen. Een voorbeeld zijn assessments die tonen waar de zwaktes en sterktes van jongeren zitten. We merken dat de nieuwe generatie daarvoor open staat.
Het is essentieel dat al ‘in tempore non suspecto’ het gesprek over de opvolging start.
Naast ambities kan de familie al praten over een gemeenschappelijke visie op de toekomst van de onderneming. Zo’n neutrale verkenningsronde legt vaak al enkele interessante familiale dynamieken bloot.
Houd de vinger aan de pols
Het is belangrijk dat de familie de verwachtingen regelmatig monitort. Ambities kunnen veranderen. Gaat de jongste dochter studeren en weet ze nog niet of ze ooit net als haar broers in het bedrijf stapt? Dat sluit niet uit dat de familie al een constructie bedenkt zodat ook de jongste dochter betrokken blijft bij de onderneming. Je kan in het familiaal charter bepalen hoe je de dochter informeert en laat meedenken over bijvoorbeeld belangrijke investeringen.
Werk met een tijdsperspectief
Leg een traject vast en bekijk hoe dit tot een goed einde wordt gebracht. Een externe raadgever het proces laten begeleiden, kan daarbij nuttig zijn. Vertrek met het idee dat een opvolgingstraject zelden rechtlijnig zal verlopen. Je begint er als familie gezamenlijk aan, en toch kan het tot beladen gesprekken tussen de generaties komen. Wordt iedereen evenveel gegund? De complexiteit van die discussies neemt toe naarmate de eigendomsstructuur zich in de familie vertakt.
Objectiveer
Hoe groot het belang van het psychologische contract ook mag zijn, op een zeker moment zijn uitgeschreven spelregels onmisbaar. Een familiaal charter dringt zich op.
Een familiaal charter dringt zich op.
De nood eraan ontstaat vaak wanneer de familie nood heeft aan objectiveerbare elementen. Daarmee kan een debat zo zuiver mogelijk worden gevoerd. Voer de formalisering in elk geval door voor de effectieve overgang naar een nieuwe generatie. Doe de stap en bekijk daarbij ook hoe je als familie kan toezien op de naleving en bijsturing van de afspraken.
Karen Keuleers
Partner bij BDO Legal
