Zona – Siberische gevangeniskampen

Carl De Keyzer: Zona – Siberische gevangeniskampen, tot en met zondag 8 juni, dagelijks (behalve op maandag) van 10.00 tot 17.00 uur in het Caermersklooster, Vrouwebroersstraat 6, Gent. Info: tel. 09 269 29 10, www.caermersklooster.be, www.carldekeyzer.com

Wie ooit ‘De Goelag Archipel’ van Aleksandr Solzjenitsyn las, kent de Siberische gevangeniskampen als oorden van lijden, martelingen, vernederingen en ontbering. Daar is niets van terug te vinden in de kleurrijke fotoreeks van de Gentse Magnum-fotograaf Carl De Keyzer.

Hoewel hij onder een voortdurende begeleiding van twee bodyguards, een Russische fotograaf en soms een tolk moest werken, adapteerde Carl De Keyzer zich snel aan zijn situatie en bekwam vrije toegang tot alle delen (slaapvertrekken, douchecellen, fabrieken, ‘ontspannings’-ruimten, eetplaatsen en operatiezalen) van de kampen. Zijn enige beperking was het bevel om uitsluitend de ‘positieve kanten’ te fotograferen.

Het was een beperking die De Keyzer volledig naar zijn hand zette. Vandaar ook zijn optie om in kleur te werken. Achter de mooie façade schuilt natuurlijk een harde en soms grimmige werkelijkheid. Van de Russen is geweten dat ze een sarcastische en cynische kijk op de werkelijkheid hebben. De kampfoto’s van Carl De Keyzer hebben iets ironisch.

De manier waarop de werkelijkheid wordt benaderd, verschilt van fotograaf tot fotograaf. Sommigen kiezen voor een in-your-face-realisme, anderen voor een meer esthetische benadering. Carl De Keyzer behoort, samen met fotografen als James Nachtwey, Koudelka, Henri Cartier-Bresson of Eugene Smith, tot de laatste categorie. Zijn beelden zijn niet alleen mooi om naar te kijken, ze zijn ook tijdloos, multi-interpretabel en verdragen herhaalde visies.

De beelden die De Keyzer in de Siberische gevangeniskampen schoot, getuigen van een absurdistische schoonheid. Jawel, er zijn foto’s die doorheen hun kleurrijke context een schrijnende werkelijkheid blootleggen. Maar andere beelden lijken dan weer genomen in een pretpark à la Disneyland of De Efteling. Ze tarten elk voorstellingsvermogen en hun tragikomische inhoud is ontluisterend.

De tentoonstellingsbezoeker wandelt tussen en langs ‘zwevende’ panelen waarop de grote inkjetprints prijken: een fascinerende wandeling door een bijna sprookjesachtig, maar toch donker en dreigend universum. Piet Goethals