ZIJN WE NAÏEF?

De Belgen geven al jaren blijk van een grenzeloze naïviteit,” zo zei Luc Bertrand, directievoorzitter van Ackermans & van Haaren, eind vorige week in De Tijd. De financier, doorgaans een minzame man, spaarde zijn kritiek niet op wat hij noemde de “ayatollahs” van het enkelvoudige stemrecht. “We zijn het enige land in West-Europa dat geen meervoudig stemrecht voor aandelen kent. We houden nog steeds vast aan ‘één aandeel, één stem’. Het gevolg is dat kroonjuwelen als de Generale Maatschappij, Tractebel of Electrabel spotgoedkoop aan het buitenland zijn verkocht.”

In dezelfde krant, drie jaar geleden, werd het meervoudige stemrecht nog als het financiële monster van Loch Ness bestempeld. Het pleidooi om meer zeggenschap aan een aandeel te koppelen ging uit van een theoretische bezorgdheid, zo luidde de argumentatie. Trouwens, vijandige overnames waren zeldzaam in België. Waarom dan meer bescherming bieden aan de controlerende aandeelhouder?

Na het vijandige overnamebod van Belgacom op Telindus denken diverse familiale bedrijfseigenaars daar nu wel anders over. Voorstanders vinden dat het meervoudige stemrecht een betere garantie biedt aan duurzame eigenaars of investeerders van eigen bodem. Tegenstanders noemen dat een voorbijgestreefd debat en kennen iedere aandeelhouder een gelijkwaardige stem in het kapittel toe, al naargelang de hoeveelheid geld hij in de onderneming stopt.

Ook de Europese Commissie zit op die laatste golflengte. Op termijn wil ze alle discriminatie tussen aandeelhouders wegwerken. Het probleem is echter dat die termijn al vreselijk lang duurt. In 2003 werd een fors met bleekwater behandelde overnamerichtlijn goedgekeurd, waaraan vijftien jaar discussie voorafging. In de praktijk kwam die erop neer dat bepaalde beschermingsconstructies en bevoordeling van aandeelhouders in lidstaten zoals Nederland, Frankrijk en Zweden mogelijk bleven.

Er kleeft ook een flink plak dubbelzinnigheid aan de houding van de EU-technocraten. Een commissielid zoals Charlie McCreevy, bevoegd voor de Interne Markt, ijvert wel voor een open, transparante en gelijkwaardige behandeling van alle Europese aandeelhouders, maar laat na een Indiase ondernemer zoals Lakshmi Mittal – die zijn hoofdzetel in Rotterdam heeft – er openlijk op te wijzen dat hij inzake deugdelijk bestuur nog heel wat stappen vooruit moet zetten.

Zo controleert de familie Mittal met A-aandelen 85 % van de staalgroep. De overname van Arcelor wil de groep grotendeels met B-aandelen financieren. Door andere rechten te koppelen aan beide types aandelen, hoopt Mittal na de fusie met Arcelor de meerderheid van het beslissingsapparaat in eigen handen te houden. Dit zou de nieuwe, kleine aandeelhouders kunnen benadelen.

Het is vreemd dat de critici van het bod van Mittal op Arcelor daar niet meer hun aandacht op richten. De regeringen van Luxemburg en Frankrijk hopen integendeel via een aanpassing van de lokale overnamewetgeving in het Groothertogdom de drempel voor het vijandige bod te verhogen. Oneigenlijk gebruik van de wet, heet zoiets.

De klok begint resoluut in het voordeel van de Mittals van deze wereld te tikken. De discussie heropenen over meervoudig stemrecht of andere en betere beschermingsclausules dreigt ons achter de feiten te doen aanhollen. Straks brengt een andere Aziatische wereldspeler een gedurfd bod uit op een Europees kroonjuweel, en wat dan?

Zijn we in België naïef geweest door zo puur maagdelijk te blijven vasthouden aan ‘één aandeel, één stem’ terwijl diverse lidstaten om ons heen er andere principes op nahielden? Wellicht wel. Doen we er goed aan door de klok terug te draaien? Zeker niet.

De EU-Commissie en lidstaten zoals België, Frankrijk, Zweden en Duitsland zouden er veel beter aan doen om hun onderlinge geschillen en discussies over ‘één aandeel, één stem’ stop te zetten. Beter één front vormen en ijveren voor een level playing field voor iedereen die op de Europese markt actief is, dus ook voor de nieuwkomers.

Het zou Europa ook meer gewicht geven om de protectionistische of beschermende houding van een Chinese of Indiase regering tegenover haar eigen kroonjuwelen krachtdadiger aan te pakken.

Piet Depuydt