Zijn microkredieten dé mirakeloplossing?

Selfmade miljonair Paul Smith en consultant Eric Thurman schuiven microkredieten naar voren als dé oplossing voor het armoedeprobleem. Sleur mensen uit de armoede door hen een klein bedrag te lenen. Werkt het écht?

Paul Smith startte vanaf nul. Dankzij een bescheiden krediet ontpopte hij zich tot miljonair. Hij gaat ervan uit dat dit model ook wel zal werken in de ontwikkelingslanden. Reportagemaker Mark Aardenburg trok al in 1995, lang voor de hype, naar Bangladesh om uit te vissen wie een beroep doet op microkredieten. Er was Aysha, die met de lening een bananenplantage kon opstarten, en Momena, die een rijsthandel begon. Uit het verslag Signature of Change – The Grameen Bank in Bangladesh straalde toen erg veel optimisme. Volgens Aardenburg konden deze twee vrouwen dankzij de microkredieten “uit het slijk van de armoede klimmen”.

Tien jaar later bezocht Aardenburg dezelfde vrouwen. In Small Change, Big Business deed hij opnieuw het relaas. Aysha verloor in die periode haar man. Daardoor kon ze ook de plantage niet meer runnen en kon ze de lening evenmin afbetalen. Momena verhuisde naar de stad. Ironisch als je weet dat de oprichter van de Grameen Bank, Nobelprijswinnaar Muhammad Yunus, net probeert om mensen op het platteland te houden. De bank verstrekt immers bewust geen microkredieten aan stedelingen.

Volgens de reportagemaker toont zijn verslag aan dat het microkrediet helemaal geen wondermiddel is tegen armoede. Uit de reportage blijkt ook iets anders. Nog te vaak komt het geld niet terecht bij de allerarmste consumenten en de allerkleinste bedrijven. Ook bij de verstrekkers van dergelijke microkredieten zie je dat er automatisch een selectie bestaat. De lening moet immers terugbetaald worden. Interestvoeten op microkredieten bedragen vaak 20 % en meer op jaarbasis. Indien banken dergelijke tarieven in België aanrekenen, zou niet enkel SP.A-parlementslid Hans Bonte aan de alarmbel trekken.

Ondertussen vormen microkredieten het nieuwe credo om de armoede te bestrijden. Paul Smith en Eric Thurman, auteurs van A Billion Bootstraps – Microcredit, Barefoot Banking, and the Business Solution for Ending Poverty, kozen voor een bedrijfsbenadering, “omdat armoede aan dezelfde investeringsprincipes beantwoordt die de groei van ondernemingen overal ter wereld stuwen.” Die stelling is pertinent fout. Armoede beantwoordt helemaal niet aan dezelfde principes als die van klassieke ondernemingen. Bij microkredieten sluit je immers een belangrijke en vrij grote onderlaag uit: mensen die te zwak zijn om ook maar enig initiatief te nemen. Het is dan ook een klassieke denkfout om aan te nemen dat een model dat gewerkt heeft voor iemand – in dit geval multimiljonair Paul Smith – ook wel zal werken voor alle andere mensen. Dat zal na verloop van tijd wel helemaal duidelijk worden. Als de hype voorbij is.

Paul Smith & Eric Thurman, A Billion Bootstraps – Microcredit, Barefoot Banking, and the Business Solution for Ending Poverty. McGraw-Hill, 224 blz.

Thierry Debels