Witman Fiuk

De Hongaarse regisseur Janos Szasz stelt in het controversiële “Witman Fiuk” de ouders-kindrelatie in vraag.

“Witman Fiuk” ( “The Witman Boys”) is de derde langspeelfilm van de getalenteerde cineast Janos Szasz. In zijn verfilming van Büchners “Woyzeck” (1994) maakte hij al duidelijk dat hij geen sprookjes en happy endings registreert. “Witman Fiuk” baadt in eenzelfde sombere sfeer. Nu baseerde Szasz zich op een verhaal van de Hongaarse auteur Géza Csath, een befaamd neuroloog, muziekcriticus en schrijver. Csath schreef zijn van elke motivatie en moraal verstoken verhalen onder invloed van morfine. Hij benam zich van het leven nadat hij zijn vrouw vermoordde. De tragiek van zijn levensloop weerspiegelt zich dan ook in de verhalen. In “Witman Fiuk” vermoorden twee broers hun moeder om een prostituee met juwelen te overladen. Omdat de twee jongens de liefde thuis niet kregen, zoeken ze deze in een bordeel.

Het controversiële van zijn onderwerp gaat Szasz op geen enkele manier uitspelen of beklemtonen. De fascinatie van de broers voor de dood en seks wordt langzaam en minutieus opgebouwd. Szasz roept op een meesterlijke manier spanning en sfeer op. Hij doet dit steeds met een minimum aan middelen en suggereert meer dan hij toont. “Witman Fiuk” lijkt op een betoverende miniatuur, waarin de zorgvuldig uitgekozen details het algemene beeld uitmaken. Het gebruik van de muziek van Verdi, Bach en Schubert verleent de film het karakter van een treurmars. Szasz is niet geïnteresseerd in psychoanalyse. Het verlies van de kinderlijke onschuld geeft hij symbolisch weer, waarin het kleurgebruik de evolutie van de broers in de verf zet. Het wit van de (vuile) sneeuw staat veeleer voor bezoedeling dan voor onschuld en puurheid. Het geel van het kaarslicht en de olielampen symboliseert de wreedheid, de leugens en de onrechtvaardigheid van de volwassen wereld. Het rood accentueert de liefde (hier het bordeel) en niet zozeer de moord. Voor de twee broers is moord namelijk geen uiting van gratuit geweld of van opgekropte frustraties. Ze zien moord als een purificatie.

De uitzichtloosheid en de morbiditeit van “Witman Fiuk” omschrijft Szasz niet als nihilistisch. In interviews verklaart hij dat de kern van zijn film over geluk gaat. Hij wijst erop dat de volwassene warmte en liefde moet geven aan het kind en dat hij het kind moet openstellen voor de mooie dingen van het leven. “Witman Fiuk” verrast niet alleen door de manier waarop een schokkend onderwerp in een briljante esthetische vormgeving en een beheerste beeldregie gevat wordt. Szasz slaagt er tevens in de koude leefwereld van zijn twee protagonisten voelbaar te maken.

PIET GOETHALS