Wil de kiezer ook besparen?

In 1986 gebeurde het voor de eerste keer. Het Nederlandse Centraal Planbureau (CPB) bracht de economische effecten van de verschillende verkiezingsprogramma’s in kaart. Vorige week gebeurde het weer. Want ook in Nederland staan er verkiezingen voor de deur. Door de berekeningen van het CPB weet de kiezer beter wat hem te wachten staat wanneer hij een keuze maakt in het stemhokje. Volgens Coen Teulings, directeur van het CPB, is de doorlichting noodzakelijk want: “Het is een bekend mechanisme uit de politieke economie dat het politieke systeem genegen is nu geld uit te geven ten koste van later. Doordat het CPB de gevolgen doorrekent, wordt het beter mogelijk voor politici een beleid te maken dat de toekomst wel scherp in de gaten houdt, terwijl je anders electoraal gedwongen wordt een koers te varen die op korte termijn aantrekkelijk lijkt maar die op lange termijn schade toebrengt.”

Teulings stelde vorige week zijn werk voor in Brussel. De interesse was groot, mede dankzij de actualiteit. De begrotingscrisis in de eurozone leidde tot de discussie over de oprichting van een onafhankelijk Europees bureau voor beleidsanalyse. Nederland probeert dat te realiseren met de analyse die het CPB uitvoert. In Groot-Brittannië werden dit jaar de programma’s doorgelicht door het Institute for Fiscal Studies. In andere landen blijft het een werk van de media en geëngageerde denktanken om in het kluwen van partijbeloftes zo goed mogelijk het bos door de bomen te zien.

Het Belgische Planbureau bracht vorige week ook een rapport uit. Geen doorlichting van de diverse partijprogramma’s maar een rapport over onze algemene situatie. Volgens het Planbureau komt het Belgische overheidstekort volgend jaar niet uit op de voorziene 13,7 miljard maar wel op 17 miljard. Of te verstaan, een tekort van 5,1 procent van het bruto binnenlands product.

De cijfers waren nog niet van de persen gerold of ze werden al in vraag gesteld door de Belgische politici. Het zijn nu eenmaal verkiezingen en in het heetst van de strijd kijken de politici liever niet naar de naakte cijfers, maar eerder naar de eigen verkiezingsbeloftes. Maar wie kan garanderen dat die beloftes wel realiseerbaar zijn? Als ze al wenselijk zijn om te realiseren. Want nog volgens het Planbureau moet de komende regering een besparing van 42 miljard realiseren. Een structurele bezuiniging van 22 miljard moet de begroting tegen 2015 in evenwicht brengen. De federale overheid kan dat niet alleen doen maar zal de hulp moeten inroepen van de deelregeringen, de provincies en de gemeentes.

Terwijl de cijfers van het Planbureau elke simpele Belg die kan rekenen omverblaast, blijven de verkiezingscampagnes hun gewone gang gaan. Volgens de CD&V betekent de belangrijkste besparing nu geen zware, nieuwe uitgaven doen. Volgends de sp.a moet er vooral gezocht worden naar nieuwe inkomsten en moeten de pensioenen omhoog. Benieuwd hoe een doorlichting op zijn Nederlands hierop zou reageren. Want besparen betekent niet alleen ‘niet meer uitgeven’, of op zoek gaan naar nieuwe inkomsten, maar ook effectief besparen. Knippen in de uitgaven. Open Vld wil alvast beginnen bij de politiek. In verschillende internationale rangschikkingen prijkt België aan de top als het gaat over overheidsbeslag dus onlogisch is deze keuze niet. De partij wil overbodige structuren afschaffen zoals de senaat en het gros van de provinciebesturen.

Griekenland bespaart onder druk van de financiële markten. Duitsland wil nog eens 10 miljard extra bezuinigen. Spanje en Portugal zijn volop hun herstructureringsprogramma’s aan het schrijven en brengen ze hopelijk vroeger dan later in de praktijk. In Groot-Brittannië staat volgende passage in het regeerprogramma: “Het terugdringen van het overheidstekort is belangrijker dan gelijk welke andere maatregel in dit akkoord. Wij zullen in elk geval de besparingsinspanningen significant versnellen. De besparing van 7 miljard euro voor dit jaar is maar een begin.” In Nederland laste de PVDA nog een extra 10 miljard besparingen in nadat de doorlichting van het Planbureau aan het licht bracht dat de besparingsplannen van de partij te weinig bleken te zijn. Volgens de PVDA weet ook de linkse kiezer dat hij moet besparen.

Weet de Belgische kiezer dat hij moet besparen? Luisterend naar Vlaamse en Waalse partijen komt de kiezer te weten hoe de diverse politici het probleem BHV willen oplossen. Of het nog meer verzieken. Of hoe politici vinden dat een bepaalde bevolkingsgroep door extra belastingen te betalen het probleem zou moeten oplossen. En komt de kiezer vooral te weten waar er niet zal worden bespaard. Hoe moet de Belgische kiezer weten dat hij moet besparen? Wie vertelt hem eerlijk welke inspanning dit vergt? Nog twee weken te gaan.

DE AUTEUR IS HOOFDREDACTEUR.

An Goovaerts

Volgens de PVDA weet ook de linkse kiezer dat hij moet besparen.