‘Wij willen marktleider blijven’

De grootste energieleverancier van België heeft op de loonlijst welgeteld… nul werknemers. Dat belet de 1200 mensen van Electrabel Customer Solutions niet om in het tegenoffensief te gaan.

In Gent 800.000 euro, in Kortrijk 365.000 euro, in Merchtem 75.000 euro. Dat zijn enkele van de bedragen die de gemeenten uit hun begroting voor 2014 moesten schrappen, toen midden maart bleek dat Electrabel Customer Solutions (ECS) over 2012 geen dividend zou gaan uitkeren.

ECS is het verkoopfiliaal voor privéklanten en kleine en middelgrote ondernemingen van Electrabel. Het bedrijf is een kind van de liberalisering van de energiemarkt. De gemengde intercommunales (waarin Electrabel participeerde) kozen destijds ECS als standaardleverancier voor hun gemeenten. In ruil voor de inbreng van dat klantenbestand kregen ze iets minder dan 5 procent van de aandelen, maar wel recht op ongeveer 40 procent van het resultaat.

Een investering die tot nu toe aardig rendeerde. Met uitzondering van de crisisjaren 2009 en 2010 ontvingen de Vlaamse gemeenten alleen al telkens tussen 25 en 40 miljoen euro, en in 2006 en 2011 telkens zowat 51 miljoen euro. Over 2012 wordt echter geen dividend uitgekeerd. De resultaten namen een serieuze duik. De bevriezing van de energieprijzen, de nieuwe regelgeving voor sociale tarieven, de afschaffing van de verbrekingsvergoeding, de opgetrokken quota voor groenestroomcertificaten én het verlies van ongeveer 10 procent van het klantenbestand kostten het bedrijf liefst 162 miljoen euro inkomsten. En de winst verdampte tot amper 2,9 miljoen euro.

Ongenoegen

Toch zorgde het schrappen van het dividend voor ongenoegen, want hoewel ECS een aparte juridische vennootschap is, is de verbondenheid met moeder Electrabel groot. Zo staan de 1200 medewerkers van ECS op de loonlijst van Electrabel. Jan Van den bossche, die in april vorig jaar Marc Josz opvolgde als gedelegeerd bestuurder van ECS, wijst erop dat dit het standaardprocedé is voor alle filialen. “Die hebben allemaal een contract met Electrabel. In de jaarrekening vind je die kosten onder ‘diverse goederen en diensten’.”

Die post bedroeg in het laatst beschikbare boekjaar 2011 een fraaie 381,4 miljoen euro. Dat was een daling met 22,1 miljoen euro ten opzichte van 2010. Dat Electrabel systematisch te veel personeelskosten zou aanrekenen, om zo zelf meer winst te kunnen binnenhalen, is volgens Van den bossche onzin. “De relatie met onze winst slaat nergens op. Wij verrekenen het reële personeelsbestand. Die berekeningen worden goedgekeurd door het auditcomité en de raad van bestuur, waarin de gemeenten paritair zitten, én gecontroleerd door de revisoren.”

‘Gedwongen winkel’

Bovendien, bevestigen ook andere sectorkenners, is het intern doorrekenen van de personeelskosten een standaardpraktijk bij multinationals in nagenoeg alle sectoren. Maar een andere kenner nuanceert: “Wat misschien wel weegt op de resultaten, is het statuut van ‘gedwongen winkel’. ECS koopt al zijn energie aan bij zijn eigen tradingdesk. Als het ook buitenshuis zou mogen aankopen, zou het bijna zeker scherpere prijzen kunnen bedingen. Nu moeten ze onderhandelen met collega’s die weten dat je bij hen zult kopen. Dan sta je als verantwoordelijke van de verkoopdochter in een zwakke onderhandelingspositie. Maar dat is niet iets unieks voor Electrabel, dat geldt voor de meeste bedrijven die hun energie bij hun moederbedrijf moeten aankopen.”

“Elk contract wordt geverifieerd”, verzekert Jan Pszeniczko, ECS-bestuurder en CD&V-mandataris in Edegem. “Door de raad van bestuur, maar ook door een externe revisor.” Ook Van den bossche benadrukt dat al de energie wordt aangekocht tegen marktcondities. “Voor 100 procent op basis van de karakteristieken van wat we vragen, want een kilowattuur overdag is een ander tarief dan ‘s nachts of ‘s avonds.”

Hoopgevend

Pszeniczko ziet trouwens hoopgevende tekenen. “Sinds de aankondiging dat over 2012 geen dividend zou worden uitgekeerd, zien we de resultaten verbeteren van het efficiëntieprogramma dat Electrabel doorvoerde om tegen eind dit jaar 130 miljoen euro te besparen. Bovendien zie je dat sommige van de spelers die van ons klantenverlies hebben geprofiteerd, dat doen met zeer kleine of onbestaande winstmarges.”

Want, bevestigt Van den bossche, ECS wil absoluut marktleider blijven. “In 2012 was de markt enorm in beweging. Door de prijsbevriezing was er een duidelijke bewustmaking van de klant, maar er was ook nieuwe regelgeving over de prijsformules en over de groenestroomcertificaten. In april hebben we een eerste commerciële actie gedaan, met de aanpassing van onze vaste prijzen. De gedelegeerd bestuurder van Electrabel, Sophie Dutordoir, heeft zelf het vernieuwde aanbod bekendgemaakt in december.”

Volgens de ECS-topman is sindsdien de daling van het aantal klanten in Vlaanderen gestopt, en is er in Wallonië en Brussel zelfs opnieuw een toename. In het bedrijvensegment, dat traditioneel iets voorop loopt, werd het klantenverlies al enkele maanden eerder gestuit.

Electrabel zag de jongste jaren gestaag zijn marktaandeel afkalven, nu tot onder de 50 procentgrens. Maar de jongste maanden is er een kentering, vindt ook Alex Polfliet, zaakvoerder van Zero Emission Solutions, een adviesbureau voor hernieuwbare energie. “Vroeger kon een bedrijf dat een zonnepanelen- of windmolenpark had gebouwd en een afnemer zocht, zich de moeite besparen om Electrabel te contacteren. Maar de jongste maanden is het echt competitief.”

Tegenoffensief

Dat het lang heeft gewacht om in het tegenoffensief te gaan, nuanceert Van den bossche. “Eerst hebben we de aankoopprijzen van onze gascontracten op lange termijn heronderhandeld, en parallel daarmee hebben we aan onze kostenstructuur gewerkt. Daarna kwam er de bevriezing van de prijzen door de overheid, en vervolgens de politieke discussie over de nieuwe indexatieparameters. Die heeft eigenlijk langer dan verwacht geduurd, waardoor ook wij moesten wachten.”

Dat is niet de enige hinderpaal voor Electrabel. Begin februari concludeerde de auditeur van de Raad voor de Mededinging dat het bedrijf in 2007 en 2008 zijn klanten 40 tot 56 miljoen euro te veel heeft aangerekend. Het bedrijf zou orders hebben geplaatst bij andere bedrijven, terwijl de eigen productiecapaciteit nog niet werd benut. Electrabel betwist die beschuldiging categoriek, zegt Van den bossche: “Voor de klanten van ECS hebben tijdelijke prijspieken geen invloed op de factuur. Het auditoraat heeft zijn rapport in februari neergelegd. We zullen nu in het kader van de tegensprekelijke procedure de gelegenheid hebben om onze argumenten te laten gelden.”

De voortdurende aanvallen tasten het vertrouwen niet aan, vindt Van den bossche. “Dat is niet altijd makkelijk, maar ik zou zelfs zeggen dat het eerder motiverend werkt. Omdat we juist willen bewijzen dat we wel kwaliteitsvol werken, en innovatief zijn. We verdienen die positie van marktleider, en doen er alles aan om die te bestendigen, en het vertrouwen van onze klanten te verdienen. Soms vergeet men al eens dat Electrabel nog steeds de grootste producent is in België, zowel van klassieke als van hernieuwbare energie. Onze productie dekt meer dan het verbruik van onze klanten.”

Her en der staat de verbruikparticipatie van de gemeenten in ECS ter discussie. Electrabel moet tegen 2018 volledig verdwijnen uit het kapitaal van de intercommunales. Bovendien lijkt de aanwezigheid in een energieverkoper niet meteen een kernactiviteit voor de gemeenten. Maar die argumenten vinden weinig genade in de ogen van Jan Pszeniczko. “We zitten in de zeer bizarre situatie dat de lokale besturen moeten zorgen voor de verankering in de energiesector, maar dat de overheid verhindert dat het risicokapitaal van de steden en gemeentes rendeert. Eigenlijk hebben we vandaag geen andere keuze dan vast te houden aan onze participaties. Anders hebben we helemaal niets meer, want de overheid staat niet te popelen om onze engagementen over te nemen. Uiteindelijk heeft de liberalisering de staat veel opgeleverd, maar de burger veel geld gekost.”

LUC HUYSMANS

De winst verdampte in 2012 tot amper 2,9 miljoen euro.