Wie mag nu borsten meten?

De herroeping van de octrooiaanvraag van Myriad Genetics voor het borstkankergen is goed nieuws voor de Belgische kankercentra. Tests naar erfelijke borstkanker blijven betaalbaar.

M yriad Genetics grijpt voorlopig naast de jackpot. In Europa tenminste. Het Amerikaanse bedrijf slaagde er begin jaren negentig in om de genen BRCA-1 en BRCA-2 te ontrafelen of te sequencen, zoals dat heet. In 1994 vroeg de onderneming uit Salt Lake City dan ook een patent aan op zijn ‘ontdekking’. In 2001 kende het Europese Octrooibureau een octrooi toe aan het bedrijf voor BRCA-1. Een beslissing met verregaande gevolgen, zo bleek. De prijs voor de borstkankertest verveelvoudigde. Heel wat erfelijkheidscentra in Europa reageerden en bleven de test zelf uitvoeren, zonder hun stalen naar Myriad op te sturen.

De uitspraak van het Europese Octrooibureau in München geeft hen nu gelijk. Tenminste tijdelijk. Myriad zal in de komende maanden in beroep gaan. “Het geschil is hiermee niet van de baan,” vermoedt octrooigemachtigde William Bird van Bird, Goën & Co. , dat de belangen van de Europese erfelijkheidscentra in het geschil behartigde.

TRENDS. Is Europa niet klaar voor het patenteren van een gen?

WILLIAM BIRD (BIRD, GOËN & CO.). “Toch wel. Het geschil in München was niet het proces over het al dan niet patenteren van genen. De grond van de zaak ging over een octrooi op diagnostische tests. Het alleenrecht over diagnostische tests met het borstkankergen dat Myriad Genetics daarvoor in 2001 had gekregen, is nu opgeschort. De herroeping gebeurde omdat de voorwaarden van een octrooiaanvraag niet waren vervuld. Myriad is het slachtoffer van zijn eigen slordigheid en de overhaaste publicatie van de eigen ontdekking voor het indienen van de octrooiaanvraag. In de DNA-lettervolgorde die het bedrijf in 1994 publiceerde bij zijn octrooiaanvraag, zaten nog fouten. In maart 1995 leverde Myriad de juiste lettervolgorde. Volgens het Europese octrooirecht kan dat niet, in de US Patent Law kan die aanpak wel. Dus daar kan Myriad zijn aanspraken wel claimen.”

Europese onderzoekers en medici kunnen dus opgelucht ademhalen. Wat is de impact van dit geschil op hun activiteiten?

BIRD. “Om te detecteren of iemand genetische aanleg heeft voor een bepaalde ziekte zoals borstkanker, bestaat de beste methode er vandaag in om het genoom van een patiënt te onderzoeken en uit te schrijven. Door de octrooibescherming die Myriad rond de ontdekking van BRCA-1 bouwde, mochten de Europese erfelijkheidscentra de borstkankertests eigenlijk niet meer zelfstandig uitvoeren. De medische wereld in Europa revolteert hiertegen omdat ze van mening is dat het gebruik van diagnostische tests niet op dezelfde manier aan banden mag worden gelegd als de uitvinding van een medische therapie. Diagnostica zijn slechts de weg naar de juiste therapie. Dokters zouden in hun visie altijd toegang moeten hebben tot deze diagnostiek. Daarom bestaat in Europa de consensus dat octrooien voor diagnostische methoden onderworpen moeten zijn aan beperkingen. Maar deze discussie is niet ten gronde gevoerd in het kader van dit octrooigeschil.”

Kan dit besluit als een precedent dienen?

BIRD. “Dat ziet er niet naar uit. We moeten natuurlijk nog wel de details afwachten van het besluit van het Europese Octrooibureau. Op dit moment is het nog onduidelijk of de Europese octrooiwetgeving een ander standpunt zal innemen tegenover het patenteren van genen. De huidige beslissing is gebaseerd op feiten specifiek voor de octrooiaanvraag van Myriad en er is geen statement over de brede problematiek gedaan. U mag de impact van de herroeping niet overwaarderen. Anderzijds was het Octrooibureau zich uiteraard bewust van het effect op de publieke opinie en heeft het vanzelfsprekend erg nauwkeurig gehandeld in dit dossier.”

R.B.