Wet-Renault moet worden aangepast

Veel bedrijven hebben dezer dagen weinig andere keuzes dan zware herstructureringen door te voeren en een deel van hun personeel te ontslaan. Zodra er sprake is van het collectief ontslag van minimaal 10 procent van de werknemers, moeten ze een lange procedure doorlopen met eerst een informatie- en consultatiefase over het collectief ontslag zelf en daarna de echte onderhandelingen over een sociaal plan. Dat is een gevolg van de zogenaamde wet-Renault die in 1998 werd ingevoerd.

De wet was oorspronkelijk bedoeld om de werknemers te beschermen tegen plotse massale ontslagen. Het is dus een goede zaak dat ze er is. Maar de praktijk toont aan dat de procedure veel te lang duurt. Een probleem is dat noch de duur van de consultatieprocedure, noch die van de onderhandelingsprocedure vastligt. Voor bedrijven waar het water tot de lippen staat, kan dit dramatische gevolgen hebben. Een collectief ontslag dat niet snel wordt afgerond, kan een faillissement in de hand werken. Er is bijgevolg nood aan een aanpassing van de wet.

Sommige arbeidsmarktexperts vinden dat nochtans niet, omdat bedrijven nu op alle mogelijke manieren proberen om collectief ontslag te vermijden. De huidige situatie toont overigens aan dat de Belgische arbeidsmarkt toch iets minder rigide is dan velen denken. Arbeiders stappen in tijdelijke werkloosheid, bedienden kiezen voor tijdskrediet, hier en daar wordt collectief gekozen voor arbeidsduurvermindering,… Maar als de economie blijft slabakken, zijn ook deze maatregelen onvoldoende om bedrijven ademruimte te geven. Collectief ontslag via de omslachtige wet-Renault is dan onvermijdelijk. Daarom kiezen bedrijven het zekere voor het onze-kere. Nadat ze alle flexibiliseringsmogelijkheden hebben uitgeput, grijpen ze naar opeenvolgende kleine ontslagrondes om toch maar niet onder de wet-Renault te moeten vallen. Het gevolg is onzekerheid op de werkvloer. Die maakt dan weer dat de beste krachten eieren voor hun geld kiezen en zelf vertrekken, op zoek naar een stabielere job.

Vandaar dat een nieuwe versie van de wet-Renault de hoogste prioriteit heeft. Die moet twee belangrijke aanpassingen bevatten. Ten eerste: er moet een maximumduur voor de hele procedure worden vastgelegd. Dit zal de vakbonden en werkgevers aansporen om snel tot een akkoord te komen. Ten tweede: de opdeling in een consultatie- en informatieronde enerzijds en de onderhandelingen over de modaliteiten tot ontslag en het sociaal plan anderzijds, wordt beter opgeheven. Advocaten gespecialiseerd in arbeidsrecht merken op dat heel wat ondernemingen in de laatste fase van consultatie al onderhandelen over een sociaal plan.

Indien de sociale partners en de regering er niet in slagen een nieuwe wet uit te dokteren, is er nog altijd Europa dat met een veroordeling België tot spoed kan aanzetten. De advocaat-generaal van het Europees Hof van Justitie is in een hangend geschil met de Belgische overheid van mening dat het onderscheid tussen de consultatie- en onderhandelingsfase strijdig is met de Europese richtlijn voor collectief ontslag. (T)

Door Alain Mouton