Weg wijzers

Horloges moeten de tijd meten. Maar als we er slaaf van worden, gaan we kwaliteit opofferen aan haastwerk. Twee horlogebouwers vonden, elk op hun eigen manier, een oplossing om de tijd te vergeten.

Steeds vaker ontstaat in deze jachtige tijden de behoefte om eventjes aan het dwingende ritme van de tijd te ontsnappen, om ongestoord van het leven te kunnen genieten. Die idee ligt aan de basis van een heel bijzonder horloge van Hermès. Dat merk lanceerde vorig jaar het model Le Temps Suspendu, dat de bezitter toelaat om de tijd even af te zetten : terwijl het mechanisme verder gewoon zijn werk doet, kan de drager via een druk op de knop de wijzers op een niet bestaand uur laten springen, en dat zo te laten zolang hij buiten de greep van de tijd wenst te blijven.

De 48-jarige Zwitser Beat Haldimann is een fenomeen. In 2009 werd hij laureaat van de Prix Gaïa, het equivalent van de Nobelprijs in de horlogerie. In zijn kleine manufactuur in Thun werkt hij met traditionele machines en probeert met een handvol medewerkers zo goed als alles zelf te maken, behalve het leder voor de armbanden en het glas. In de loop der jaren werd de tijdsaanduiding op zijn horloges almaar kleiner, en dat zegt alles over de weg die Haldimann bewandelde : de elegante schoonheid van de mechaniek was hem dierbaarder dan het aangeven van het juiste uur.

Met de H1, met een centrale tourbillon volant , benadrukte hij die filosofie eens te meer, maar de echte ommekeer kwam er in 2008 met de H8, een polshorloge waarin alleen de tourbillon volant boven de wijzerplaat zweefde, zonder enige verdere aanduiding van de tijd. De wijzers waren verdwenen, en daarmee werd het horloge in de eerste plaats de prachtige uitdrukking van de esthetiek van een door de mens gecontroleerde beweging. Een sieraad voor de man die van techniek houdt en gelijk de tijd kan vergeten.

Zoals al te verwachten viel, ging Beat uiteindelijk resoluut voor de ultieme consequentie : zijn zeer technische H9 Reduction, met een centrale tourbillon volant , drie veertonnen en een platina behuizing, voorzag hij van een ondoorzichtig, zwart, bol saffierglas. Van het aflezen van het uur was andermaal geen sprake, maar ook de prachtige mechaniek was dit keer onzichtbaar. Een paradox die velen van hun stuk bracht, maar die ook volop gelegenheid tot filosoferen bood.

Haldimann zelf ziet de H9 als een logische stap in zijn eigen evolutie, een vorm van ultiem minimalisme én een verlossing van de dwingende macht van de tijd, waarvan zovelen de slaaf geworden zijn. Hij spreekt van een draagbaar sculptuur, maar ook van de expressie van een filosofie, een middel om de tijd te vergeten. Zoals andere kunstwerken zet de H9 aan tot nadenken en discussie. En elke toeschouwer ervaart het horloge op zijn eigen manier, en geeft er zijn persoonlijke interpretatie aan. Sommigen zien het weerkaatsende zwart van het glas als een spiegel van de wereld om zich heen, anderen luisteren nu en dan naar het geluid van de tourbillon en geraken gecharmeerd door de melodie van de traditionele mechaniek. Al vinden wij dat de H8 een elegantere oplossing is om zijn technisch kunnen visueel in de verf te zetten.

Door Pierre Darge (Knack Weekend)