‘We zijn geen sociale instelling’

Een coöperatieve vennootschap met beperkte aansprakelijkheid of kortweg cvba is een minder bekende maar wel snel groeiende vennootschapsvorm. Twee getuigenissen, van een oude rot en van een jonge cvba.

“Toen we begonnen, was er veel werkloosheid”, vertelt Alexander Claeys, die in 1982 mee de kaasmakerij Het Hinkelspel oprichtte. “Ik kom uit een zelfstandigennest, dus had ik zin zelf iets uit de grond te stampen. Maar niet in mijn eentje. We wilden iets doen voor een betere wereld. Dus kozen we voor een bioproduct.”

Het Hinkelspel is nog altijd een vrij kleinschalig bedrijf. Van enkele basisprincipes (rauwe melk, korte keten) wijkt het niet af. Een ambachtelijke kaasmakerij is en blijft iets anders dan een industriële fabriek. “We willen een goed product maken in coöperatief verband”, legt Claeys uit. “Sowieso zit je dan in een niche. We groeien wel, zij het langzaam.” Ondertussen heeft Het Hinkelspel behalve een kaasmakerij ook twee winkels, in Gent en in Sleidinge. Er werken dertien mensen, van wie zes als bestuurder. Naast werkende vennoten zijn er ook stille vennoten. Het bedrijf keert geen dividend uit.

In een horizontale structuur loopt het pad evenwel ook niet altijd over rozen. “We hebben zeker twee zware periodes gehad”, geeft Claeys toe. “Omdat we er onder elkaar niet meer uitkwamen of zuiver professioneel. Uit die crisissen hebben we natuurlijk vooral geleerd. Zo hebben we een nieuwe raad van bestuur opgericht. Behalve de werkende vennoten zitten daar ook drie buitenstaanders in. Zij stellen op geregelde tijdstippen de juiste vragen. Daarnaast stapt niet langer elke werknemer meteen als vennoot in de cvba. Er is een inloopperiode van twee jaar, waarin mensen kunnen peilen of ze zich wel ten volle en voor langere tijd kunnen engageren.”

Niet iedereen roert zich even hard. In elke groep heb je wel trekkers en volgers. “Zich goed voelen in het bedrijf vinden we even belangrijk als zaken doen. Als medeoprichter bestaat het risico dat je stem zwaarder weegt. Soms moet je jezelf opzijzetten. Iedereen moet de kans krijgen zaken op zich te nemen.”

Samenwerking

De jonge cvba Levuur helpt organisaties samenwerkingsverbanden te smeden. “Onze organisatie is geen doel op zich, maar wel een middel om meer goesting en vuur in deze wereld te brengen”, zegt vennoot Geertrui De Cock. “We zijn vijf jaar geleden begonnen. We, dat waren een aantal seniors met veel ervaring in procesbegeleiding, die doorhadden dat de oude top-down benadering niet meer werkt. Van meet af aan was het duidelijk dat Levuur een cvba zou worden. Van de pluspunten van samenwerken maken we onze kernactiviteit.”

De oprichters wilden meteen een werkerscoöperatie. “Je kunt bij ons geen aandelen kopen en je dan slapend verrijken. Alleen wie werkt, verdient”, zegt Geertrui De Cock. “Er is wel solidariteit. Als iemand voor lange tijd zou uitvallen wegens ziekte, blijft het netwerk draaien en kan die persoon achteraf makkelijk weer instappen. Levuur telt acht vennoten. Elk van hen heeft zijn domein, van onderwijs over gezondheid tot sociale economie.”

Levuur zet organisaties en bedrijven samen om tot cocreatie te komen. “We leren organisaties met verschillende belangen over muurtjes te kijken”, legt De Cock uit. “Zo gingen we aan de slag met partners uit de voedselindustrie – Boerenbond, Fevia, Comeos – om op termijn de doelstellingen van de overheid in verband met voedselverspilling te halen. Daar is een prachtige win-winsamenwerking met een psychiatrische instelling uitgekomen. Voor bepaalde maaltijden richten ze een soort winkeltje in. De patiënten krijgen een budget en gaan hun eigen maaltijd ‘kopen’. Je krijgt zo niet enkel minder verspilling, je leert de mensen ook te kiezen, een budget te beheren en sociaal contact te leggen.”

“Ik heb schitterende collega’s, maar natuurlijk botst het soms”, zegt De Cock. “Het is voortdurend zoeken, maar spanningen leiden dan weer tot innovatieve oplossingen. Hoe we onze eigen cvba vormgeven, is ook een continu proces. Zo hadden we te maken met wat je de ‘oprichtersdynamiek’ kunt noemen. Zij die ooit het idee hadden en startten, bleven meer aan het roer dan anderen. We hebben daarom van het dagelijks bestuur een kwartet gemaakt met een geregeld wisselende bezetting.”

De Cock beklemtoont wel dat het idealisme en de drive van de vennoten niet betekent dat Levuur geen onderneming is. “We zijn geen sociale instelling, we zijn en blijven ondernemers. Toch is het voor ons niet enkel een manier om geld te verdienen. We geloven in participatie. Je sociaal engageren en ondernemen gaan wel degelijk samen.”

Annelies De Waele, fotografie Emy Elleboog

“We geloven in participatie. Je sociaal engageren en ondernemen gaan wel degelijk samen” – Geertrui De Cock, cvba Levuur